Vísir - 05.05.1976, Blaðsíða 9

VISIR Miðvikudagur 5. mai 1976
9
og leikurinn með bestu
Sjúkrahúsvist er börnum erfið
— nœrvera foreldranna og
nœgur leikur hafa allt að segja
Skilningur á þvi að börn hafi
sérstakar þarfir á sjúkrahúsi
eykst. Það er einnig orðið ljóst
að barn á sjúkrahúsi er ekki að-
eins sjúklingur heldur áfram-
haldandi barn. Börn þurfa við
allar kringumstæður sérstaka
umhyggju. A sjúkrahúsi er það
helmingi mikilvægara að sam-
bandið á milli barns og foreldra
sé gott og að þörfinni fyrir leik
sé vel fullnægt.
Þetta segir John Lind prófess-
or við Karolinska sjúkrahúsið i
Stokkhólmi. Hann er vel þekkt-
ur og hefur látið margt frá sér
fara varðandi börn.
Þegar barn er lagt inn á
sjúkrahús er ekki nóg með að
það sé veikt, heldur þarf það
einnig að sætta sig við ókunnugt
umhverfi, rannsóknir og þarf
þar að auki að vera frá foreldr-
um og systkinum einhvern
tima, sem alltaf er langur fyrir
barnið.
Fyrir ekki svo löngu slðan
þótti það tillitssemi viðbarnið ef
foreldrarnir sýndu sig sem
sjaldnast á sjúkrahúsinu. Heim-
sóknin vakti ónauðsynlegan ó-
róleika — barnið grét jú þegar
foreldrarnir fóru. I dag gildir
annað.
Mótmæli, örvænting,
afneitun
Einn af þeim fyrstu sem sýndi
fram á áhrif sjúkrahússvistar á
börn er englendingurinn James
Robertson. Fyrir um 15 árum
skrifaði hann bók um smábörn á
sjúkrahúsi.
Robertson bendir á þrjú stig
sem flest smábörn ganga i
gegnum þegar þau fara á
sjúkrahús: mótmæli, örvænt-.
ingu og afneitun.
Mótmælin hefjast strax þegar
barnið er lagt inn. Barnið sakn-
ar foreldra sinna. Það grætur og
hrópar á þá. Það vill ekki láta
hughreysta sig, heldur hlustar
og gáir eftir foreldrum sinum.
Þetta stig getur varað frá
nokkrum timum upp I fleiri
daga.
Sfðan er það örvæntingin.
Barnið heldur áfram að biða
eftir foreldrunum en finnur og
sýnir vonleysi. Það grætur oft
en verkar rólegra. Oft er þetta
ástand misskiliðoglitið svo á að
barnið sé að sætta sig við vist-
ina. Mörg börn eru ekki lengri
tima en svo að það er kominn
timi til að fara heim á þessu
stigi.
önnur, sérstaklega þau sem
verða að vera lengri tima á
sjúkrahúsi, ganga i gpgnum
þriðja stigið, afneitun. Þá hefur
barnið leitað svo lengi að for-
eldrum sinum, aðþaðgetur ekki
meira. Þegar þeir eru ekki hjá
barninu, eins og það hefur óskað
svo heitt, svarar það með því að
„loka þá úti” og snúa sér heldur
að starfsfólkinu. Barnið grætur
ekki lengur og mótmælir ekki
þegar þeir fara í lok heimsókn-
artimans. Þegar timi er til kom-
inn að fara heim, vill barnið
kannski ekki einu sinni fara með
foreldrunum.
Barn sem hefur verið á
sjúkrahúsi á oft við andlega erf-
iðleika að striTia eftir á, svo sem
erfiðleika I sambandi við svefn,
það er háðara móöur sinni og
föður. Stundum kemur ýmislegt
fram sem ekki er alltaf svo gott
að rekja til sjúkrahússvistar-
innar.
Börn sem hafa haft foreldra
sina hjá sér á sjúkrahúsinu sýna
sjaldnar áhrif en þau sem fengið
hafa fáar og stuttar heimsóknir
þeirra.
Sambandið við foreldr-
ana sérlega mikilvægt
til 4ra ára aldurs.
„Stöðugt samband við for-
eldrana er sérlega mikilvægt
fyrir börn sem eru yngri en
fjögurra ára og sem enn hafa
ekki áttað sig á tima, — að
Það er nauðsynlegt að foreidr-
arnir séu til staðar og börnin fái
að leika sér, segir prófessor
John Lind við Karolinska
sjúkrahúsið f Sviþjóð.
sjúkrahúsvistin tekur enda, að
foreldrarnir koma aftur á
morgun,” segir John Lind, en i
samvinnu við stjórnina er nú
unnið á Karolinska sjúkrahús-
inu að fyrirmyndgóðrar sjúkra-
hússvistar fyrir börn.
,,Ef foreldrarnir búa i nálægð
við sjúkrahúsið og geta farið
heim þegar barnið er sofnað á
kvöldin og komið siðan aftur að
morgninum er það gott. En eigi
foreldrarnir langt heim þarf að
sjá svo um að möguleikar i að
þeir geti gist á sjúkrahúsinu séu
fyrir hendi.
John Lind kveðst vona að það
finnist ekki lengur sjúkrahús
sem ekki leyfa foreldrunum að
gista hjá börnum sinum. For-
eldrarnir krefjast ekki neinna
þæginda, þeim nægir að fá að
vera hjá börnum sfaum.
„Litil börn eru mjög næm fyr-
ir skilnaði við foreldra sina. Það
gildir einnig um ungbörn. Að-
eins það að börn geta ekki tjáð
sorg sina með orðum segir ekki
að hún sé ekki fyrir hendi. Það
eru til foreldrar sem halda „að
barnið sé enn svo litið að það
skilji ekkert, en það er rangt.”
„Foreldrar sem koma með
barn sitt á sjúkrahús ganga oft
út frá þvi að starfsfólkið viti
best og það geti gert best fyrir
barnið. Þess vegna er það oft
þess að láta foreldrana vita að
barnið þarfnast þeirra og þeir
séu til staðar þegar þess er
virkilega þörf. Þvi má þó ekki
gleyma að það getur verið ó-
mögulegt fyrir foreldri eða for-
eldra að vera að nóttu til hjá
sjúku barni sinu. Hver gætir
barnanna heima til dæmis?
Leikurinn vinnur gegn
hræðslunni
Skilningurinn á þvi hversu
þýðingarmikil samvinna for-
eldranna er hefur aukist mikið
siðustu árin. Hins vegar er
skilningur á mikilvægi leiksins
á meðan á sjúkrahúsvistinni
stendur sem örvun og hluti af
meðhöndluninni, ekki nógu mik-
ill, finnst John Lind.
Leikurinn er oftast nær lif
barnsins — bæði vinna og gleði.
Á sjúkrahúsinu er leikurinn enn
mikilvægari. Þá er leikurinn
ekki aðeins skemmtun og
hvatning, heldur getur barnið
unnið á móti erfiðri reynslu á
sjúkrahúsinu i gegnum leikinn
og yfirunnið óþægilegar tilfinn-
ingar.
„Það er einnig mjög gott að
foreldrar og börn leiki sér sam-
an á sjúkrahúsinu. Leikurinn
hjálpar einnig börnunum að
færast nær hvert öðru og heim-
sókn i leikstofuna er tilbreyting
og næstum sólargeisli i hvers-
dagsltfi sjúkrahússins.”
A siðustu tveimur árum hafa
hugmyndirnar um leikinn og
góð áhrif hans þróast á Karo-
linska sjúkrahúsinu. Starfsfólk-
ið er lika á eitt sátt: leikurinn
gerir barnið fyrr friskt.
,,t dag viljum við að sjúkra-
húsvistin sé sem allra styst og
viljum sem fæst börn inn. Það
væri þvi mjög gott ef sjúkrahús-
in gætu komið á móts við þau
börn sem liggja sjúk heima. Það
mætti leiðbeina foreldrunum og
lána jafnvel út efni.
Enn sem komið er er skilning-
urinn á mikilvægi leiksins ekki
nógu mikill, þó hann sé i raun-
inni eitt besta meðalið fyrir
bæði likama og sál”.