Vísir - 20.02.1977, Blaðsíða 5

visnt Sunnudagur 20. febrúar 1977
5
Adolf Hitler var stórmenni' Iaugum Göbbels. Hér sýnir hann foringjanum dóttur sfna.
nokkrum öörum hætti en viö var
búist. Fritz gamli Göbbels haföi
alltaf séö son sinn fyrir sér i
ljóma og bjóst viö honum, sem
glæsilegum menntamanni. En
þaö var ööru nær. Menntaöi
sonurinn haföi yfir sér lítinn
glæsibrag, fátækur, illa Utlit-
andi og atvinnulaus. Doktors-
nafnbótin hjálpaöi litiö, þvi
meöal menntamanna var hin
mesta vesöld eins og hjá öörum,
enda efnahagslif Þýskalands i
kaldakoli eftir hörmungar
striösins og Versalasamning-
inn.
Kaltstriöhófst á heimilinu og
brátt geisaöi hreinlega styrjöld
milli feöganna sem endaöi méö
brottför sonarins áriö 1922.
Fyrirheitna landið
Miinchen
Munchen var fyrirheitna
landiö og þar endaöi hann í hópi
striöshrjáöra atvinnuleysingja
sem voru fullir haturs I garö
stjórnvalda og frakka sem þeir
álitu aö vesöldin væri aö kenna.
IMunchen voru á þessum tima
starfandi fullt af þjóöernishdp-
um sem reyndu aö höföa til al-
þýðumanna, meö slagoröum um
endurreisn Þýskalands og betri
tiö. Slagsmál voru tiö á milli
öfgahópanna og erjur voru viö
kommúnista og krata.
Joseph Göbbels gekk i einn
slikan þjóðernishóp. Samkvæmt
þvi sem hann sagöi sjálfur frá
siöar voru félagar hans mestu
ribbaldar, sem honum likaöi illa
viö.
Meðlimur númer 8762
Einn daginn fór hann ásamt
félaga sinum af hreinni forvitni
til að hlýöa á ræöumann sem
haföi fengiö orö fyrir aö vera
nokkuö llflegur og dálitiö
gaman aö æsingnum I. Þegar
doktor Joseph Göbbels gekk út
af „Sirkus Kórónunni” þar sem
fundurinn var haldinn var hann
orðinn meölimur númer 8762 i
National Socialistischen
Deutsche Arbeiter Partei hvers
foringi var ræöumaöurinn, —
Adolf Hitler.
Frá þessum tima var Joseph
Göbbels „forfallinn” i nasisma
ef svo má aö oröi komast. Hann
hóf þegar ötult starf og
hamaöist viö aö predika sann-
færingu sina.
Rinarhéruö og hiö augöuga
Ruhr héraö var undirlagt af
frökkum sem létu þjóöverja
vinna upp i striösskuldir þær
sem ákveðnar voru meö Versala
samningum. Geysileg ólga rikti
meöal ibúa þessara héraöa og
þarna var þaö sem Göbbels út-
breiddi skoðanir slnar um
endurreisn sjálfsviröingar
Þýskalands.
Hvarvetna sem hann fór varö
hann var viö viðbrögö. Frá
kommúnistum, er hann talaöi
fyrirlitlega um þá rauöu, frá
iönrekendum,erhannfór um þá
höröum oröum fyrir undir-
lægjuhátt viö frakka og kúgun á
alþýöunni og frá frökkum fyrir
aö vera aö kynda undir upp-
reisn.Hinir miklu áróöurshæfi-
leikar hans nutu sin hvarvetna.
Þruma úr heiðskiru
lofti
En þruma kom úr heiöskiru
lofti. Frá Munchen bárust frétt-
ir um aö nasistamir þar undir
forustu Hitlers heföu gert upp-
reisn. Uppreisnin var bæld
niöur og foringjunum var
stungiö inn. Nöfn þeirra og
myndir af þeim voru á forsiöum
allra þýskra blaöa og þessir
menn voru landsþekktir þegar i
staö.Hitler.Göring, Hess ogall-
ir nema vesalings Joseph
Göbbels sem var fjarri góöu
gamni og haföi ekki minnstu
hugmyid um uppreisnina fyrr en
hann las um hana I blööum.
Göbbels fylltist hatri, reiöi og
afbrýöisemi i garö uppreisnar-
mannanna. Hann haföi alltaf
taliö sér trú um aö hann væri
mesti áróðursmaður I heimi. En
er hann heyrði Hitler flytja
varnarræöu sina viö réttarhöld-
in yfir þeim félögum fylltist
hann sinu gamla vonleysi og
geröist innhverfur. Hitler bók-
staflega hreif mann er hann
endaði mikinn orðaflaum sinn á
oröunum „sagan mun sýkna
okkur.”
Göbbels skiptir um
flokk
Aörir þjóöernissinnaflokkar
notuöu nú tækifæriö til aö vekja
athygli á sér er nasistarnir uröu
aö hafa hægt um sig. Göbbels
sem var þekktur áróöursmaöur
réðist til eins þeirra atvinnu- og
peningalaus. Þetta atvik sýnir
hversu Göbbels hefur veriö
mikill tækifærissinni og hve
sundurlaus og ruglingsleg
stefnuskrá nasista hefur veriö
aö þeirra helsti áróöursmaöur
skyldi „fyrir einn baunadisk”
snúa frá henni og ganga til liðs
viö annan flokk.
Verður aftur nasisti
Þegar Hitler losnaöi Ur
fangelsi og nasistarnir fóru aö
starfa á ný, höföu þeir samband
viö Göbbels. Með þvi aö bjóöa
honum hærra kaup en hinn
flokkurinn gekk hann til liðs viö
þá aö nýju. Hringl hans og
flokkaskipti virtust ekki eiga
sér nein takmörk.
Þaö var ekki björgulegt
ástandiö hjá nasistum þegar
Göbbels hóf áróöursherferöina.
Hann var útnefndur sem
svæöisstjóri i Berlin og hans
hlutverk var aö skapa Nasista-
flokknum aöstööu i borg þar
sem meirihluti ibúanna til-
heyröi krötum og 100 þúsund
manna vels kipulagöur
kommúnistaflokkur starfaði.
Og eftir þrotlaust starf var
árangurinn aöeins sá aö i
fjögurra og hálfrar milljóna
borg voru aöeins 500 starfandi
nasistar.
Auglýsingabrella
En Joseph Göbbels tefldi I tvi-
sýnu. Hann lagði öll spilin á
boröiö til aö vekja athygli á
flokknum. Fundur var boöaöur
á þeim staö þar sem kommún-
istar og kratar héldu vanalega
fjöldafundi sina. Astæöan fyrir
þessu var auövitaö sú aö
Göbbels vissi aö þetta myndi
vekja athygli og reiði and-
stæöinganna og þeir ekki láta
fundinn áreitnilausan.
Fundurinn endaöi lika i hrika-
legum slagsmálum. Daginn
eftir voru öll blöö uppfull af frá-
sögnum af látunum. Fundurinn
haföi borið árangur, þvl
nasistahreyfingin haföi hlotiö
verömæta en ókeypis aug-
lýsingu.
Slagorð og fræðigrein-
ar
I kjölfar fundarins fylgdu
stööugar götuóeiröir sem voru
skipulagðar fyrirfram. Göbbels
ritaði siöan atburöarlýsingar i
blöö þar sem hann sagöi frá
látunum og auövitaö kryddaöi
hann skrif sin slagoröum á borö
viö „Þýskaland fyrir þjóö-
verja” og þess háttar sem siðar
varö þekkt og geymist manna á
meöal sem tákn nasistatima-
bilsins.
Stundum settiGöbbelssig lika
i stellingar og ritaöi fræðilegar
greinar, eins og sæmdi
doktornum.
Göbbels á þeim tlma sem hann var aö ljúka skóla 14 ára gamall.
Þaö var viö þaö tækifæri sem sagt var viö hann aö hann yröl aldrei
ræöumaöur.
Göbbeis aö störfum. Myndin er tekin áriö 1929 og þá þegar
hann var fariiin aö undirbúa kosningarnar 1932.
Gyðingar hundeltir.
En vafalitiö hefur þaö þó
veriö hinn andgyöinglegi áróöur '
sem hvaö mest haföi aö segja,
eöa alla vega finnst okkur
nútímamönnum, þaö vera
dramatiskasti hlutinn. Ekkert
var sparaö til aö trekkja al-
menning upp i þessum efnum.
Blásaklausir gyðingar voru
nafngreindir i blööum nasista
og þeim einum og einum i einu
borfn á brýn hin verstu verk.
Þetta var taktiskt sniðugt og
gekk vel i fólk. Menn áttu
auöveldara meö aö skilja Ul-
mennsku gyöinga út frá auö-
veldum dæmum úr hversdags-
leikanum, en meö einhverjum
fræöilegum útlistunum á slæmu
eöli hins semiska kynstofns.
Maöur getur rétt gert sér I hug-
arlund hvilikar vítiskvalir þeir
vesalings menn hafa oröiö aö
þola sem uröu fyrir baröinu á
Göbbels. Ofsóknir af hálfu
tryllts nasistamúgs sem geröi
aö þeim aökast. Tortryggni og
glósur starfsfélaga sem ósjálf-
rátt fóru aö efast um sina gömlu
kunningja.
Buðu fram til þings
Þrátt fyrir yfirlýsta andstööu
nasista viö þingræöiö buöu þeir
fram. Eftir skefjalausa baráttu
náöu þeir tólf mönnum inn áriö
1928 1 gustukaskyni fyrir vel
unniö verk var Göbbels geröur
aö opinberum áróöursfulltrda
flokksins.
Þegar eftir kosningarnar
hófst undirbúningur fyrir þær
næstu. Flokkurinn haföi aö dómi
foringjanna veriö of
einangraöur viö borgir, eins og
Berlin og Munchen. Vera á þingi
myndi gefa honum tækifæri til
aö ná til annarra i landinu. Þaö
eitt var á bak viö framboö
nasista.
Undirbúningurinn var meö
heföbundnum — nasiskum —
hætti. Uppþot og ofsóknir.
Gyöingar voru sem fyrr skot-
spænir flokksmanna. Erich
Maria Remarque friöarsinninn
sem skrifaöi svo raunsætt um
striöiö 1914-1918 varö einn
aöalóvinur rikisins allt i einu.
Er bók hans „Tiöindalaust á
Vesturvígstöðvunum”, var
kvikmynduö jukust árásirnar
um allan helming. Strax á
fyrstu sýningum myndarinnar
réöust slagsmálasveitir S.A. inn
i kvikmyndahúsiö og mis-
þyrmdu kvikmyndahúsagestum
á hinn hroðalegasta hátt.
Sigur — og þó?
Kosningarnarsem fram fóru i
mai 1932 uröu hin mesta sigur-
hátiö fyrir Nasistaflokkinn. Þeir
hlutu 230 þingsæti.
Hitler tók sjálfur þátt i
kosningum um kanslaraem-
bættiö en laut i lægra haldi fyrir
Von Papen er siðar sagði af sér
og von Sleicher tók viö.
Þrátt fyrir mikið fylgi stóöu
þeir nú eftir allt saman i sömu
sporum. Þeirvorui raun stóren
valdalaus flokkur.
En slembilukkan réöi. Auka-
kosningar uröu i rikinu Lippe.
Þetta var litilsmegandi héraö
og ekki neinar líkur á aö sigur
þar gæti haft áhrif. En þrátt
fyrir þaö sendu nasistar alla
sina fremstu menn á vettvang
og meö ofboðslegum áróöri
tókst þeim aö vinna.
Lokatakmarkinu náð
„Viö erum á uppleiö fólkiö
fylgir okkur”, sögöu þeir eftir á.
Þeim tókst aö tryggja sér fylgi
áhrifamikilla iönrekenda sem
aftur höföu slik áhrif á aöra
hægri flokka aö brátt höföu
nasistar töglin og hagldirnar I
þinginu.
Von Sleicher sem tekið haföi
viö kanslaraembættinu af Von
Papen sagöi þvi af sér og Hitler
tók viö.
Meö þessu var valdatafl
nasistanna teflt til sigurs. Varla
þurfum viö aö rekja söguna
lengra. öllum er okkur full-
kunnugt um þær hörmungar
sem stjórn nasista leiddi af sér.
Kynþáttaofsóknir, fjöldamorö
og pyntingar, andlegar sem
likamlegar minna okkur
endalaust á þaö.
,,Þú verður aldrei
ræðumaður
En Joseph Göbbels haföi
ástæöu til aö fagna þennan dag.
Þetta var ekki sist hans sigur.
Hinir frábæru hæfileikar hans
sem nýttir voru á réttu sviöi
höföu reynst ómetanlegir.
Aróöurinn var oröinn honum
hans lifstakmark, list og trú
eins og komist hefur veriö aö
oröi um hann.
Þaö var á þessari stundu sem
hann hugsaöi til baka til þess er
hann var aö halda ræðu i
skólanum sinum, er hann út-
skrifaðist. Honum fannst sjálf-
um þá aö ræöan heföi veriö frá-
bær. En skólastjórinn sagöi vin-
gjarnlega viö hann aö henni lok-
inni um leiö og hann óskaöi hon-
um til hamingju meö prófiö:
„Þú varst besti nemandinn
minn, Joseph en þú verður
aldrei ræöumaöur.”
—EKG

m