Vísir - 24.04.1977, Blaðsíða 6

Sunnudagur 24. api'Il 1977 VISIR
Heima á slóöum Steinars aft Hliftum undir Steinahlfftum
I HÍIMA OG HEIMAN I

t Moskvu.
Halldór, Auftur og dæturnar l heimsókn hjá gömlum kunningja i Islensku sjávarþorpl.
Ungur aft aldri fór Halldór Laxness út i heim. Siftan hefur hann orftift
viftförulli en flestir menn islenskir, en jafnframt hefur hann ferftast
um sitt föfturland, lsland, um byggftir sem óbyggftir og numift þaft lff
sem þar er lifaft. Þetta á vafalitift stóran þátt i þeirri vidd sem jafn-
vel staftbundnustu verk hans eru gædd. Hér má sjá nokkrar svip-
myndir frá ferftum heima og heiman.
1 Kina 1957.
Kvikmyndadýrð
„Vesturströndin i Ameriku
meft sínni kvikmyndadýrft allri
saman á þessum tima var eitt-
hvaft alveg sérstakt heimsafl út
af fyrir sig”.
Vift höföum veriö aft ræfta um
eitt og annaft i sambandi vift
kvikmyndir, þegar þessi
athugasemd var gerft, en þó
einkum ákveftift sagnfræftilegt
spursmál i grein Halldórs
„Kvikmyndin ameriska 1928”
(sem varft kveikja þeirrar rit-
smiftar sem hér er sett á þrykkj:
Halldór kom til Ameriku vorift
1927 og dvaldist þar til ársloka
1929. Meft þvi aft búa á vestur-
ströndinni i Los Angeles sem
Hollywood var bæjarhluti af,
komst Halldór ekki hjá þvi aft
verfta fyrir nokkrum áhrifum af
þeim mikla kvikmyndaáhuga
sem þar var um þær mundir.
Enda ber hann þvi vift sem
skýringu á þvi aft hann hafi
leiöst út i aft skrifa kvikmynda-
handrit á þessum tima, m.a.
Sölku Völku, sem varft til i
frumgerft sem kvikmynda-
handrit. Hann segist ekki hafa
verift svo þykkskinnaftur aft
umhverfift heffti ekki haft nein
áhrif á sig.
Hann kynntist þarna fólki sem
var aft stússast i kvikmyndum,
ýmissa þjófta fólki. Þar á meftal
kynntist hann tveimur islend-
ingum, sem leituftu sér frama i
Hollywood. Annar þeirra var
reyndar vestur-islendingur, og
lék cowboy. Bill Cody hét hann i
blómyndunum og hlut lof hjá
kvenfélagssamböndunum
vegna þess aö hann hvorki
reykti né drakk I myndum
sinum. Hinn islendingurinn,
sem geröi sér vonir um Holly-
woodfrægö var Bjarni
Björnsson, hinn kunni gaman-
visnasöngvari hér heima.
Bjarni kynnti Halldór fyrir
ýmsu mikilsmegandi kvik-
myndafólki i Hollywood og
leiddi hann inn i upptökusalina.
Takmörkuö málakunnátta
Bjarna, telur Halldór nú aft hafi
hindraft hann i þvi aft komast
áfram i kvikmyndaleik eins og
hugur hans stóft til. Hann lék i
ýmsum smáhlutverkum, þar
sem ekki reyndi á gæöi repllk-
unnar.
í kvikmyndaverunum b«r
margt furftulegt fyrir augu,
filmteknik og kostulegir
kvikmyndastjórnendur, sem
sátu I sérmerktum stólum
iklæddir sportbuxum meft öfuga
húfu á höföi sér. Halldór segir
þetta ekki hafa vakift meiri
áhuga hjá sér heldur en þau
fyrirbæri önnur sem mæta
augum túrista. 1 samtima-
heimild er aft finna eftirfarandi:
„A6 fara inn I kvikmynd er aft
fara inn I stóriftju (nr 3 efta 4 i
Ameriku), og ég er hræddur vift
þaft i aöra röndina og vafasamt
aft maöur, sem lært hefur aft
setja fram hugsanir meft jafn-
fullkomnu tæki og penna, geti
nokkurntima sætt sig vift aft
nota til þess cameru og
áþreif anlegar persónur
skælandiskar I focus”. 1 öftru
bréfi siftar kveftur hann enn
fastar aft orfti og segir aft kynni
sin af heimi kvikmyndanna
hafi fyllt sig slikum viftbjóöi, aft
hann hafi svarift þess eift aö
koma ekki framar nálægt þeim
óþverra. 1 dag segist Halldór
einhvern veginn hafa alveg
misst áhugann þarna; sér hafi
þótt þetta svo leiöinlegt allt
saman. Hann hafi veriö meö allt
aftrar hugmyndir I skáldskap
heldur en komu fram i þessum
kvikmyndum:
„Siftast en ekki sist er kvik-
myndin taltól forréttindastétt-
anna til þess aö hælast um af
brautargeingi sinu vift skrilinn
og hvetja hann til lotningar og
aödáunar á mætti auftsins og
dýrft. í kvikmyndinni er
umfram alt kappkostaft aft ögra
ameriskum almúga meft lost-
ugum sýnum úr dýrftarlifi auft-
manna, hinum gullnu löstum
þeirra og beaux crimes, glæsi-
legu manngildisleysi, skinandi
l