Tíminn - 23.07.1968, Blaðsíða 9

ÞRIÐJUDAGUR 33. júlí 1968.
Útgefandi: FRAMSÚKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjórl: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og Lndriði
G. Þorsteinsson Pulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastjóri: Steingrímur Gíslason Ritstj.skrifstofur l Eddu-
húsinu, símar 18300—18305 Skrifstofur: Bankastræti 7 Af-
greiðslusimi: 12323 Auglýsingasimi- 19523 Aðrar 9krifstofur,
sími 18300 Askriftargjald kr 120.00 á mán Innanlands — I
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjna EDDA h. f.
Undír svipu
Á síðasta vetri varð hér á landi verulegt atvinnu-
leysi í fyrsta skipti í þrjá áratugi. Heimilisfeður urðu
að framfleyta fjölskyldum sínum á atvinnuleysisstyrk
vikum saman. Þá kom 1 góðar þarfir fyrirhyggja verka-
lýðsfélaganna. Hins vegar stafaði atvinnuleysið af því
fyrirhyggjuleysi, sem ríkt hefur í stjórnarfari hér á
landi í áratug. Afrakstur einstaks góðæris og uppgripa
hefur viðstöðulaust brunnið upp í eldi dýrtíðar og óða-
verðbólgu í stað þess að verða efling atvinnulífsins er
staðizt gæti fyrstu hret, þegar að herti.
Það atvinnuieysi, sem nú verður vart„ er því svipa,
sem öfugar klær stjórnarfarsins reiða að fólkinu, en
atvinnuleysi er einhver mesta smán og átakanlegasta
sóun, sem til er í nútíma þjóðfélagi, og ömurlegur
vitnisburður um þjóðhagslega forsjá stjórnenda. Það gat
verið afsakanlegt böl fyrir þremur eða fjórum áratug-
um þegar úrræði þjóðarinnar voru fábreyttari en nú,
en sú afsökun er ekki lengur haldbær.
Þegar rætt var um atvinnuleysið í vetur, kvað for-
sætisráðherra það aðeins vera meinlítið tímaspursmál
í nokkrar vikur. Nóg mundi verða um vinnu, þegar
vertíð hæfist og síðan sumarannir. Reynslan hefur nú
sýnt, að þetta voru óábyrg orð til þess eins fallin að
gera illt verra og koma í veg fyrir, að ástandið væri
litið réttum alvöruaugum. í vor fengu hundruð ungra
manna og kvenna, einkum skólafólkið á aldrinum milli
fermingar og tvítugs enga viðhlítandi sumarvinnu. Og
atvinnuleysið hefur á síðustu mánuðum náð langt út
fyrir raðir þeirra. Það sýna gerla uppsagnir aldraðra
manna hjá fyrirtækjum í Reykjavík, eins og nýlega hefur
verið gert að umræðuefni, og eru allt annað en skemmti-
legur vitnisburður.
Fyrir nokkrum dögum birtist hér í blaðinu táknræn
mynd. Fosskraft, aðalverktaki við Þjórsárvirkjun, aug-
lýsti eftir fáeinum verkamönnum. Á tiltekinni stundu
myndaðist löng biðröð við skrifstofudyr, fjórum eða
fimm sinnum fleiri en ráða átti. Þarna biðu í vonleysi
ungir og hraustir menn, sem fá ekki að vinna sér inn
námseyri fyrir næsta vetur, og eldri verkamenn. Þetta
gerist nær því í hvert skipti, sem auglýst er eftir mönn-
um í vinnu. Framboðið er miklu meira en eftirspurnin.
Hundrað manna trúnaðarráð Dagsbrúnar hefur ný-
lega fjallað um þessi mál, og ályktun þess, gerð í miðjum
júlí, á þeim tíma, sem íslendingar hafa sjaldan séð
fram úr önnum, er athygliverð. Þar segir:
„Um nokkurn tíma hefur verulegur samdráttur verið
í íslenzku atvinnulífi og fjárhagskreppa. Af þessum sök-
um varð hér tilfinnanlegt atvinnuleysi á s.l. vetri í fyrsta
sinn um fjölda ára, og nú í miðjum júlímánuði er fjöldi
skólafólks, sem enga sumarvinnu hefur fengið ,og nokk-
uö ber einnig á atvinnuleysi meðal almenns verkafólks.
Slíkt ástand hefur verið óþekkt á þessum árstíma hér
um slóðir í áratugi. Fundurinn telur alvarlega hættu á,
að unglingar frá efnaminni heimilum verði að hætta
námi, ef þeir fá ekki atvinnu yfir sumarmánuðina, en
þá blasir við sú geigvænlega þróun þessara mála, að
framhaldsmenntun vérði forréttindi efnameiri stétta
þjóðfélagsins".
í framhaldi af þessu er svo bent á, að fyrirsjáan-
legt sé mikið atvinnuleysi í haust og vetur, og því
verði stjórnarvöld að huga að ráðstöfunum í tíma.
Þannig er íslenzka þjóðin stödd eftir tíu ára „við-
reisn“ að svipa atvinnuleysisins, böl átakanlegustu sóun-
ar í nútima þjóðfélagi, er reidd yfir henni í hendi dug-
lausrar óráðsstjómar í landinu.
___TIMINN
r-"Bi - ■■■—1 ■■■ ■- —.................. ■- ■■
JAMES RESTON:
dánægja í báðum flokkum með
framboð Nixons og Humphreys
Kjósendurnir, sem heima sitja, kunna að ráða úrslitum. McCarthy er
miklu máttugri en hann hyggur. Hjáseta fylgismanna hans gæti fellt
Humphrey, þrátt fyrir meirihluta Demókrataflokksins.
HER á eynini Marbhaá Vine-
yard má sjiá þess allgóð dæmi,
hver vandi blaisir bæði við
Republikan aflokknum og demó
krataflokknum í forsetakosning
unum. íbúar eyjairinnar eru
að eðlisfari íhaldssamir og
fylgja því Republikanaflokkn-
um yfirleitt af fornri hefð.
Þeir, sem hér búa allt árið,
eiga það að minnsta kosti sam-
eiginlegt með sumargestunum,
að þeim er íhaldshmeigðin yfir-
leitt í blóð borin. Sá eini stjórn
málaáróður, sem hér verður
vart, er þó hvorki rekinn í
þágu þeirra Nixons eða Hump
hreys, heldur McCarthy. til
framdráttar.
ÞESSI áróður er að vísu
ekki fyrirferðarmikill, Flestir
íbúanna hafa gefizt upp á að
reyna að ráða leyndardóma
stjórnmálanna. Sumarið ríkir
hér á Vineyard, eyjan er mjög
fögur og fiskurinn er gengian.
Gömlu íbúðarbúsin enduróma
starf afa og ömrnu og litlu
barnanna og gefa ótvírætt til
kynna, að fjölskyldulífið er
íbúunum miklu hugstæðara en
stjórnmálalífið.
Þegar krakkarnir eru á bak og
burt, að kvöldinu safnast full-
orðna fólkið saman og masar
um forsetakosningarnar. Við
síðdegisdrykkjuna hneigist tal
manna bæði að Repúblikana-
flokknum og Demókrataflokkn
um, en McCartjhy er þó aðal
umræðuefnið, vegna þess, að
hann er eins konar samnefn-
ari fyrir óánægju bæði demó-
krata og repúblikana með
væntanlegt val þeirra beggja
Nixons og Humphreys sem
framibjóðenda.
MJÖG augljóst er, að ábyggj
úr út af því, hvaða stefnu
kosningabaráittan tekur, er hið
eina, sem er sameiginlegt flest
um ákveðnum flokksmönnum.
Republikanar eru engu ánægð-
ari með Nixon og demókratar
með Humphrey. Hið eina sem
getur fengið republikana til að
sætta sig við Nixon og demó-
kratana við Humphrey, er, að
láklega segj hvorugur þeirra
satt. Báðir mæli þeir með þvi
að halda Vietnam-styrjöldinni
áfram á svipaðan hátt og gert
hefur verið, en ef annar hvor
þeirr næði kosningu, myndi
hann sennilega reyna að binda
endi á hana.
Enginn talar um McCarthy á
þann hátt, að til mála geti
komið að hann hafi möguleika
á að komast áfram. Satt að
segja bera áköfustu stuðnings-
menn McCarthys sér sjaldan í
munn, hvers konar forseti hann
yrði. Þeir hugsa um hann sem
andmælatákn og ræða um
hann eins og hann byggi ekki
yfir neinum raunverulegum
styrk.
ÞETTA kann að vera $ann-
McCarthy
leikanum samikvæmt. McCart-
hy dregur sjálfur afl sitt mjög
í efa ,en bonum kann að skjátl
ast. McCarthy-hreyfingin er
miklu stærri og máttugri en
McCarthy sjálfur og ef til vill
reynist hann þess ekki megn-
U'gur að ráða við hana. Hann
hefur sagt skírt og skorinort,
að hann muni ekki taka að sér
forustu þriðja eða fjórða
flokksins í baráttu við Demó-
krataflokkiinn og Republikana-
flokkinn,, en nái hann ekki út-
nefningu gæti svo farið, að
það, sem hann nú segir, verði
ekki ofaná.
Oánægjan með þá Nixon og
Humphrey er sjálfsagit afl, sem
má sín mikils. Þess verður
hvarvetna vart, ekki aðeins
hér á eynni, heldur og i New
York, Washington og út um
allt land. Vera má, að þetta
afl hrökkvi ekki til að koma
í veg fyrir að þeir Nixon og
Humphrey verði tilnefndir sem
frambjóðendur ,en velji flokks
þingirn þá til framboðs, gæti
enn svo farið að hinir óá-
nægðu réðu úrslitum kosning
anna.
FYLGISMENN McCarthys
eru og hafa ávallt verið mikil
vægasti þáttur þeirrar hreyfing
ar, sem fyrir framboði hans
berst. Þeir þyrftu ekki annað
en að leiða kosningarnar hjá
sér, þá gæti svo farið. að hjá-
seta þeirra, ásamt andstöðu
hægri aflanna í flokknum, sem
fylkja sér um George Wallace,
hrykki til þess að Humphrey
biði ósigur.
Þessu ættu fulltrúarnir á
flokksþingi Republikana, sem
saman kemur snemma í ágúst
á Miami Beach, sannarlega að
veita nána athygli. Þeir gieta að
sjálfsögðu valið Nixon, Rocke-
feller eða bvern annan, sem
þeim sýnisit sem frambjóðanda,
en ákvörðun þeirra hefur senni
lega mikil áhrif á það, hvernig
fylgismenn McCarthys bregðast
við í nóvember.
Enda þótt að stuðningsmenn
McCarthys séu mjög andistæðir
vali Humphreys eins og sakir
standa eiga þeir sennilega dá-
lítið erfitt með að leiða kosn-
ingarnar alveg hjá sér ef hann
verður fyrir valinu. Þeir kynnu
að gera það ef Repuhlikana-
flokkurinn tilnefndi Rockefell-
er sem forsetaefni, em ósenni-
legt að þeir sitji heima til þess
að fella Hum.phrey og stuðla
á þann hátt að kjöri Nixons.
VEL má vera, að andstaðan
innan beggja flokka gegn fram
boði þeirra Nixons og Hump-
hreys, sé vanmetin til veru-
legra muna enn sem komið er.
Geta má þess sem dæmis, að
ritstjióri vikublaðsins „The
Cape Codder“, sem gefið er
út hér í byggðarlaginu, birtir
nú í blaði sínu nöfn og heim-
ilisfang allra fulltrúanna á
flokksiþingum Republikana og
Demókrata í ágúst. Hann segist
gera þetta til þess, að „kjós- >
endur geti skrifað þeim, símað
til þeirra eða flutt hermanna-
beddana sína inn í skrifstof-
urnar hjá þeim“, til þess að
gera þeim ljóst, hve kjósend-
ur eru almenmt óánægðir með
þá báða sem frambjóðendur,
Nixon og Humphrey.
Sennilega reynast ritstjórar
og kj'óisendur yfirleitt ekki
svona forsjálir og fulltrúarnir
á flokksþingunum útnefni þá
að lokum Nixon og Humphrey,
án þess að til alvarlegra and-
mæla komi af hálfu nágranna
þeirra, en þar með er þó hvergi
nærri búið að kveða niður
vandræðin, sem hvarvetna
blasa við augum, bæði hér og
annars staðar.
Vel getur svo farið að lok-
um, að þeir kjósendur, sem
heima sitja, ráði úrslitum kosn
inganma, og þarna liggur mesti
vandinn, sem Hum.phrey og
Demókrataflokkurinn eiga við
að stríða. Flokkurinn á í raun
og veru meirihlutann vísann
meðal kjósendanma. En eigi
það að hrökkva til verður að
fá þá til að koma á kjörstað
og kjósa, en til þess eru þeir
ekki meira en svo iíklegir ef
flokkurinn heldur áfram að
hundsa fylgismenn McCarthys
og Republikanaflokkurinn held
ur fast við að eiga allt sitt
undir Nixon.