Tíminn - 22.08.1968, Side 7

FMMTUDAGUR 22. ágúst 1968.
7
TIMINN
Saga síðustu mánaöa
Frarahald af bls. 6
ekki eru nánar tilgreindir, á
þjóðina að rtyðja hernámslið-
ið, og fullyrt er, að herliðið
muni 'hverfa úr landinu, þegar
hættan á „uppreisn afturhalds
ins“ sé úr sögunni.
Áskorun þessa undirrituðu
„hópur meðlima tékkneska
kommúnstaflokksins, ríkis-
stjórnarinnar og þjóðþingsins,
sem hafði sr.úið sér til ríkis-
stjiórna og kommún istafiokka
bræðralandanna með beiðni
um aðstoð“.
Leiðtogar þessir fordæma
stjómarfar landsins undir An-
tonin Novotny. sem steypt var
af stóli í janúar, og segjast
styðja að fullu framfarasinn-
uðu stefnuna sem tekin var
upp þá. En samtímis, segir í
yfirlýsingunui, telur hópurinn,
að þau brætrabönd og banda-
lag og vinátta, sem tengja
Tékka við Sovétríkin, þjóð
hennar og þjóðir a®s sósíal-
istíska samveldisins, sem hyrn
ingarstein, er byggja verði á.
í yfirlýsingunni segir einn-
ig, að andsósíalistísk öfl hafi
skipulagt níðherferð gegn ein
stökum flokksmönaum og
gegn Sovétríkjunum, sérstak-
lega i sambandi við heræfing-
ar Varsjárbandalagsins — og
er þar aúgljóslega átt við ó-
ánægju Tékka með, hversu
mikiil dráttur varð á brott-
flutningi heriiðsins frá Tékkó-
slóvakíu.
Einnig segir, að hættan á
bræðrabardaga í Landinu, sem
afturhaldið hafi undirbúið, hafi
gert það nauðsynlegt að taka
þá sögulegu ókvörðun að biðja
Sovétríkin og önnur sósíalist-
ísk bræðralönd um aðstoð.
Flestir mótmæla
Stjómmálaleiðtogar í öllum
hinum vestræna heimi og í
flestum óháðum rifcjum í heim
inum, voru í dag samdóma í
fordæmingu sinni á innrás Sov
étmanna og fylgifiska þeirra
í Tékkóslóvakíu. f höfuðborg-
um bg stórborgum víðisvegar
um heim var efnt til mótmæla
aðgerða og skiptu þátttakend-
ur í þeim sums staðar þúsund
um, og alls staðar voru afskipti
Sovétstjórnarinnar af innan-
rikismáLum og þróuninni í
Tékkóslóvaikíu mótmæLt harð-
lega.
Hið miskunnarlausa hernám
Tékkósióvakín hefur klofið
kommúnistaflokka Evrópu í
tvær fylkingar. Annars vegar
eru haröiínukomúnistarnir,
sem stóðu að innrásinni, en
hins vegar öflugu kommúnista
flokkarnir í JúgósLavíu, Rúm-
eníu, ítaLíu og FrakkLandi, og
flokkar víða um heim.
Afstaða Moskvumanna kom
greinilega frnm í Pravda, mál-
gagni sovézka kommúnista-
flokksins, í öag, þar sem seg-
ir, að sú „hjálp“ sem Varsjár-
bandalagsríkir hafa veitt Tékk
um, muni verða túlkuð sem
sönnun miknlar ábyrgðartil
finningar vaiðandi vö. i oj
' styrkingu aösíalisuans. Telur
Pravda, að soVer.ka þjóðiu
styðji aðgerðirnar c.nróma
Pravda heldur við þá full-
yrðingu, að kommúnisrafl >kk
ur og ríkiss.jórn Tékkóslóva-
kíu hafi beðið im innrásina
og hernámið
Hér á eftii fer skrá um
helztu atburði í Tékkóslóvakíu
frá því i janúar sl í tímaröð.
Skrá þessi gefur gott yfirlit yf
ir frjálslyndisstefnu Tékka,
andstöðu Sovétmanna og fylgi
fiska þeirra við hana og við-
ræður sem att hafa sér stað
milli þessarra aðila.
— 5. janúar 1968: Leiðtogi
tékkneska kommúnistaflokksins
og forseti Tékkóslóvakíu, stal
ínistinn Antor.in Novotny, þving
aður til þess að segja af sér
USA getur ekkert gert
Bandaríkjastjórn lítur þann
ig á, að húr, geti ekkert gert
til þess að k. ma Tékkóslóvakíu
tU hjáLpar með hernaðarmætti
sínum og er það sama afstað-
an og tekin \ar árið 1956, með
an á uppreisninni í Ungverja-
landi stóð. Stjórnin telur, að
sérhver hernaðaríhlutun af
hálfu Bandaríkjanna myndi
leiða af sér stríð við Sovét-
ríkin og slíkr hefði í för með
sér hættu á heimsstyrjöld, þar
sem beitt yrði kjarnorkuvopn
um. Hins vegar munu Banda-
ríkin beita áhriíum sínum inn
an Sameinuðu þjóðanna og
mótmæla inr.an ramma þeirra
og fordæma aðgerðir Sovét-
ríkjanna. Johnson forseti
hvatti £ dag öll ríki veraldar
til þess að laka undir fordæm-
ingu Bandaríkjanna á því, sem
skeð hefur i Tékkóslóvakíu og
heimta að rovézkur her yrði
á burtu af tékknesku lands-
svæði. Því eins og Johnson
sagði í stuttri yfirlýsingu, sem
birt var í dag: „Það verður
aldrei of seint að láta skyn-
semina taka við ráðum.“
f hópi stjórnmálamanna í
Washington var fregnunum
um innrásina teikið með vantrú
og hryggð. Nú virðist sem
kalda stríðið sé enn komið í
fullan gang og möguleikarn-
ir á ^atnandi sambúð milli
austurs og ''tsturs sýnast hverf
andi litlir á r.æstunni
Johnson kallaði þegar í dag
saman öryggisráð USA og sat
það á fundi í eina klukku-
stund. Að fundi loknum kvaddi
Dean Rusk, utanríkisráðherra,
rússneska sendiherrann á fund
sinn og skýrð' honum frá því,
hve alvarlegum augum Banda-
ríska stjórnin Liti á innrás-
ina. Rusk vísaði á bug þeim
afsökunum sem sovétstjórnin
hefur reynt að verja aðgerðir
sínar með. Benti Rusk á, að
tékkneska sl.iórnin hefði ekki
beðið um aðstoð Rússa og eng
in hætta htfði verið á utan-
aðkomandi innrás eða upp-
reisn I landinu.
Páll páfi
Páll páfi sjötti bað þess j
dag, að sneitt yrði hjá blóðs-
úthellíngum í innrás Sovét-
manna í Tókkóslóvakíu. Páfinn
sagðist vera kvíðafuJLur eins
og íbúar Tókkóslóvakíu vegna
ástandsins þar, sem slægi
harmi á alla heimsbyggðina og
hann bað um að friður kæm-
ist aftur á milli þessara
fcveggja þjóða.
flokksforústu.ini. Alexander
Dubcek tekur við embætti
hans en hann átti stærstan þátt
í að bola Novotny frá.
— 2. marz: Blaðið Prace
skýrir frá þv: að einn af æðstu
herforingjum og stjórnmála-
mönnum lanösins Jan Sejna
hershöfðingi, hafi flúið til
USA. Talið var að Sejna hefði
með hjálp nersins ætlað að
koma Novotny í valdastól aft-
ur en sú tilraun hefði mistekizt.
— 9. marz: Flokksfundir
Vestur-Þýzkaland
Kiesinger kanslari Vestur-
Þýzkalands og aðrir stjórnar-
mcðlimir, fordæmdu í dag her
nám Tókóslóvakíu og kváðu
það vera skýlaust ,brot á sjálf-
stæði landsins og ólögleg af-
skipti af innanríkismálum
þess. Kansiarinn kvaddi í
miklu skyndi til ríkisstjórnar-
fundar í dag og síðar átti hann
viðræður við leiðtoga allra
þingflokkanna.
Bretland
i Brezka ríkisstjórnin for-
dæmdi í1 dag hernaðaríhlutun
Sovétmanna í Tékkóslóvakíu
og kvað hana vera svívirðilegt
brot á sáttmála Sameinuðu
þjóðanna. Þingið var í dag
kvatt saman til þess að ræða
hæfctuástandið. Harold WiLson,
forsætisráðherra, fór í skyndl
til London, en hann var í sum
arleyfi á Sikiley. Hann kallaði
ríkisstjórnina saman til skyndi
fundar og sendi siðan út eina
harðorðustu yfirlýsingu um
utanríkismál, sem komið hefur
frá Downing Street um árabil
Michel Stewart. utanríkisráð
herra, kvaddi sovézka ambassa
dorinn í Brctlandi. Mikhail
Smirnovskij, á sinn fund og
tjáði honum að litið væri á
innrásina sem alvarlegt áfall
fyrir batnandi sambúð milli
austurs og vesturs. Ambassa-
dorinn fullvissaði Stewart um
að um leið og lögleg yfirvöld
í Tékkóslóvakíu bæðu um, yrðu
sovézkar hersveitir á braut úr
Tékkóslóvakíu, en án þess að
gera nánari grein fyrir því
hvað hann ætti við með „lög-
legum yfirvöldum".
Norðurlönd
Ríkisstjórnjr allra Norður-
landa létu í dag í ljós hryggð
sína og anduð vegna innrásar
Sovétríkjanna og annarra Var-
sjárbandalagsríkja inn í Tékkó
sióvakíu. Flokks leiðtogar allra
þingflokka á Norðurlöndum
hafa einnig sent út yfir-
lýsingar,' þar sem innrásin
er fordæmd og hörmuð. Einn-
ig hefur ve’-;ð efnt til mót-
mælaaðgerða og mótmæla
funda víða á Norðurlöndum ;
dag, svo sem í Stokkhólmi.
Ifelsingfors Oslo og Kaup-
mannahöfn er alls staðar fóru
mótmæli fram á friðsamlegan
hátt. Ríkisstíórnir Norðurland-
anna komu sama: til stjórn
arfunda í aag og munii bær
hafa mjög láið samband með
sér í þessu máli.
haldmr um a;la Tékkóslóvakíu.
Á fundunum er krafizt fulls
frjálsræðis c?g fullra mannrétt
inda.
— 15. marz: Josef Kudrna,
innanríkisráðherra, og Jan Bar
tuska, ríkissaksóknari settir af.
Báðir voru álitnir stuðnings-
menn Novotnys. Þáverandi varn
armálaráðherra, Vladimar
Janko, hershofðingi, dregur sig
í hlé en fanns: seinna hengdur
í skógi nokkrum. Dauði hans
hefur í för með sér f.jölda sjálfs
morða meðal háttsettra ráða-
manna, sem völdu oennan kost
til þess að koma sér undan rann
sókn ’ hinna nýju valdhafa á
gerðum þeirra Hin nýja stjórn
hafði lýst þvi yfir að hún myndi
gefa 30 þús. mönnum sem
dæmdir heiðu venö á Stalíns
tímanum upo sakir og refsa
þeim, er áttu hlut að ógnar-
stjórmnni í Tékkóslóvakíu á
þeim tímum
— 14. marz- Slóvakíska þjóð
ráðið í Brat/ílava krefst þess
að Tókkósióvaikía verði gerð að
sambandsríki Tékka og Slóv-
aká. Almennt er krafizt fulls
jafnréttis mi!l! Tékka og Slóv
aka. Þetta var síðar gert að
opinberri stefnu stjórnarinnar.
Rússum líkar illa' þessi þjóð-
ernisstefna og óttast að hún
kunni að haf" áhrif innan Sov
éti'ík.ianna.
— 22. marz; Novotny lætur
af störfum forseta Forsætis-
nefnd þjóðbmgsins samþykkir
afsögn hans. Þetta verður til
þess að hópu annarra leiðtoga
leggja fram :ausnarbeiðni sína.
— 23. maiz' Sendisveit undir
forystu Dub..eks heldur til
Dresden til ress aö taka þátt í
ráðstefnu með flokks og stjórn-
arleiðtogum Sovétríkjanna. Pól
lands, Austur-Þýzkalandi og
Ungverjalands. Tékkar hvikuðu
ekki frá stefnu sinni á þessum
fundi.
— 30. marz: Þ.jóðþingið í
Prag velur fvrrverandi varnar-
málaráðherra Ludvik Svoboda.
til forseta.
— 3. apríl. Bohunir Lomsky,
varnarmálaraðherra segir af
sér. Hann er ásakaður fyrir að
hafa aðstoðað Sejna hershöfð
ingja við flóttann til USA.
— 6. apríi' Varaforsætisráð-
herra stjórnarinnar, Josef Len
art, lætur af c-mbætti.
— 9. apríl- Svoboda, forseti,
tekur embættiseið af nýrri rík
isstjórn en ío'ðtogi hennar er
Oldrich Ceraik, íorsætisráð-
herra.
seta þingsins í stað Bohuslav
Gastovicka. Smrkovsky var
tryggur stuðningsmaður Du-
bceks.
— 4. maí. Dubcek skýrir
hina innlendu stjornmálaþróun
í Tékkóslóvakíu fyrir sovézkum
ráðamönnum og þört' Tékka
fyrir stórián. Seinna athugaði
tékkneska stiórnin möguleikana
á því að fá vestrænt stórlán til
þess að flýta tyrir iðnþróuninni
í Tékkóslóvakíu ef Rússar neit
uðu þeim um lánið.
— 8. maí. Flukksleiðtogar
Sovétríkjanna Póllands Aust
ur-Þýzkalands Ungverjalands og
Búlgaríu ræða þróun mála í
Tékkóslóvakíu á fundi í
MoSkvu.
— 17. mai, Forsætisráðherra
Sovétríkjanna, Aleksej Kosygin
kemur til Prag til viðræðna.
Daginn eftir heldur hann til
Karlsbad tii írekari viðræðna.
— 30. mar NoVotny er bolað
burt úr miðstjórn kommúnista
flokksins og tilveruréttur hans
í flokknum er véfengdur.
Sovézkar framvarðarsveitir
koma inn í 1 ékkóslóvakíu til
æfinga.
— 1. júní' Miðstjórn tékkn-
eska konimumst.aflokksins á-
kveður að haida flokksþingið í
september.
— 18. júnt: Yfirmaður her-
styrkja Varsjárbandalagsins,
Iwan Jakubcwski, kemur til
Tékkóslóvakíu og að sögn
tékknesku fi éttastofunnar Cet-
eka hófust hcræfingar Var-
sjárbandalagsins tveim dögum
síðar. Fyrst var sagt að æfingun
um ætti að l]úka eftir 12 daga
eða í júnílok eij allan iúlímán
uð voru sovézkar kersveitir á
tékknesku umráðasvæði í ó-
þökk tékknesku þjóðarinnar og
gegn vilja um 90% tékknesku
þjóðarinnar
— 28. júnr Rithöfundurinn
Ludivik Vacyiik krefst þess í
2000 orða áskorun að þróun-
inni átt til frjálsræðis yrði
hraðað enn frekar Áskorun-
inni er vísað á bug bæði af
stjórninni og bjóðbinginu.
— 7. júlí: Leiðtogar í Moskvu
Varsjá og Austur Berlín láta
í Ijós áhyggji i sinar vegna á-
standsins í Tékkóslóvakíu.
— 14. júlí: Tveggja daga ráð
stcfna Sovét: ikjanna Póllands,
Austur-Þýzkalanda Ungverja-
lands og Búlgaríu í Varsjá.
Prag neitaði að taka þátt í fund
inum en stakk upp á tveggja
ríkja viðræfum á tékknesku
umráðasvæð’ Eftir Varsjár-
fundinn senciu leiðtogar ríkj
anna fimm harðort bréf til
tékkneskra eiðtoga. þar sem
varað er við bróuninni í Tékkó
slóvakíu og kvatt til þess að
ritskoðun og fullu eftirliti með
með blöðum, útvarpi og sjón-
varpi sé haldið'áfram.
— 19. júli Moskva samþykk-
ir tveggja ríkja viðræður en
á sovézkri grund
— 22. júli; Moskva samþykk
ir að halda fundinn á tékknesku
umráöasvæði með því skilyrði
að framkvæmdanefndir beggja
kommúnistaflokkanna, en í þeim
eig-a sæfci 11 menn, tækju þátt
í viðræðunum
— 27. júlí. Prag hafnar opin-
berlega yfirlýsingum Vaclav
'Prchlic, hershöfðingja um að
breytinga sé pörf á Varsjár-
bandalaginu. Umfangsmestu her
æifingar í sögu rússneska hers
ins standa úm bessar mundir
yfir við lanilamæri Tékkóslóv
akíu og víðai á Vesturlanda-
mærum Sovétríkjanna.
— 10. aprii- Þjóðþingið velur
Josef Smrko- sky, fyrrverandi
landbiinaðarráðherra sem for-
— 29. júlí: Leiðtogar Rússa
og Tékka hiWast i smábænum
Cierna I Austur-Slóvakíu, rétt
við rússnesku landamærin.
— 31. júlí: Æfingum sov-
ézka flugjhersins „Himinskjiöld
ur“ lý-kur. Samkvæmt sovézkri
Framhald á bls. 15.
\
1