Tíminn - 07.09.1968, Blaðsíða 7

LAUGARDAGUR 7. septcmber 1968.
TÍMINN
7
Únl'
mm
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framikvæmdastjóri: Kristján Benedifctsson. Ritstjórar: Þórarlnn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jön Helgason og IndritB
G. Þorsbeinsson Fulitrúi ritstjómar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastjóri: Steingrímur Gislason Ritstj.skrifstofur i Eddu-
húsinu, símar 18300—18305 Skrifstofur: Bankastræti 7. Af-
greiSslusimi: 12323. Auglýsingasími: 19523. Aðrar skrifstofur,
simi 18300. Askriftargjald kr. 120.00 á mán innanlands — I
iausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. f.
Vestur-Þýzkaland hefur greitt
fyrirstríðsskuldir Þýzkalands
Alls var samið um greiðslu á nær 13 milljörðum marka.
Gróusögur Mbl.
MorgunMaðið afhjúpaði slæma forsögu sína og flokks
. síns í landlhelgismálinu, með því að vera eina blaðið, sem
' ekki minntisit á tíu ára afmæli 12 mílna fiskveiðiland-
helginnar. Til að breiða yfir þetta, hefur Mbl. gripið til
‘ þess ráðs að búa til tvær Gróusögur og
i hef ja pex um þær til þess að draga athyglina frá hinni
vondu fortíð SjáLfstæðisflokksins í þessu efni. Önnur
Gróusaga Mbl. er sú, að gefið er í skyn, að Ólafur
Jóhannesson hafi verið hlynntur aísali einhliða útfærslu-
réttarins, sem fólst í því, að samkvæmt samningnum
frá 1961 verður að tilkynna Bretum með sex mánaða
fyrirvara, ef fiskveiðimörkin eru færð út, og síðan fá
Bretar málskotsrétt til Alþjóðadómstólsins, ef ekki
semst á tíimabilinu. Hin Gróusagan er sú, að íslendingar
hafi barizt á Genfarráðstefnunum 1958 og 1960 fyrir
því að lögbinda 12 fiskveiðilögsögu sem alþjóðareglu, og
því hafi þeir getað fagnað fullum sigri með landhelgis-
samningnum 1961.
Fyrri Gróusögunni nægir að svara með því að birta
eftirfarandi kafla úr ræðu, sem Ólafur Jóhannesson
flutti, þegar landhelgissamningurinn var til umræðu í
Sameinuðu þingi 2. marz 1961:
„ÞaS ákvæði þessa samnings við Breta, sem að
mínum dómi er langsamlega háskalegast og ógeð-
feldast, er skuldbindingin um að tilkynna Bretum
með sex mánaða fyrirvara,, er færa á út landhelgis-
línuna í framtíðinni. Þessi skuldbinding felur
það óbeinlínis í sér, að við viðurkennum Breta sem
einskonar samningsaðila um útfærslu fiskveiðimark-
ana eftirleiðis, að við hverfum frá landgrunnslögun-
um frá 1948, en þau eru byggð á þeirri forsendu, að
allt landgrunnið umhverfis ísland tilheyri því. Frá
þeirri reglu er horfið með þessum samningi. En frá
landgrunnsstefnunni á alls ekki að hopa, því að miðað
við þá þróun, sem átt hefur sér stað í landhelgismál-
inu til þessa, er hvort tveggja sennilegt, að innan
tíðar verði þörf nýrrar, verulegrar útfærslu og að
alþjóðalög viðurkenni rýmri rétt fiskveiðiþjóða í þessu
efni en nú. Með þessu tilkynningarákvæði er opnað
fyrir samningaviðræður við Breta hverju sinni, og
þá fer niðurstaðan eftir því, hverjir þá halda um
stjórnvölinn í þessu landi.
Hér er um að tefla hreinan nauðungarsamning,
sem felur í sér það tvennt, að opna landhelgina fyrir
' Bretum og torvelda frekari útfærslu fiskveiðilögsög-
unnar um ófyrirsjáanlegan tíma eða loka þar jafnvel
leiðum. Þess vegna er stundarfriðurinn í landhelgis-
deilunni við Breta of dýru verði keyptur að mínum
dómi."
Þessi ummæli Ólafs Jóhannessonar á Alþingi 1961
hnekkja fyrri Gróusögu Mbl. til fullnustu.
Um afstöðu íslands á ráðstefnunum 1958 og 1960 er
það að segja, að stuðningur þess við 12 mílna mörkin
sem aðalreglu, var jafnan bundin því skilyrði að það
yrði jafnframt samþykkt, að strandríki, sem byggði af-
komu sína aðallega á fiskveiðum, hefði víðtækari út-
færslurétt. Slíkt ákvæði er hvergi að finna í landhelgis-
samningnum 1961. Þess vegna var hann stórfellt undan-
hald frá stefnu íslands á umræddum ráðstefnum.
En aumur er málstaður þess flokks, sem verður að
láta aðalblað sitt búa til hreinar Gróusögur til að dylja
fortíð sína í einu mikilvægasta sjálfstæðismáli þjóðar-
innar.
Eins og kemur fram I
eftirfarandi grein, hefur
stjórn Vestur-Þýzkalands
tekið að sér að greiða fyrir
stríðsskuldir fyrir Þýzka-
land allt. Austur-Þýzkaland
hefur því losnað við þessar
skuldagreiðslur. Hins vegar
hefur Austur-Þýzkaland orð
ið að greiða Rússum stór-
felldar stríðsskaðabætur en
Vestur-Þýzkaland hefur
sloppið við slíkar greiðslur.
Segja má því að Austur-
Þjóðverjar hafi greitt stríðs
skaðabætur fyrir Þýzkaland
allt. Engar glöggar upplýs-
ingar eru fyrir hendi um
það, hve miklar striðsskaða
bætur Austur-Þjóðverjar
hafa orðið að greiða Rúss-
um. Það eitt er víst, að þær
hafa verið mjög stórfelldar.
Á SÍÐASTLIÐNU vori voru
liðin 15 ár frá,því að undir-
ritaður var í London samning
ur um erlendar skuldtoinding-
ar og greiðslur Þýzkalands, og
á þessu tfmabili hefur ekki
aðeins verið staðið við þau
loforð, sem stjórnin í Bonn
gaf þá, heldur hafa greiðslur
jafnvel verið örari en gert var
ráð fyrir.
Það voru alls 12,? milljarðar,
marka, sem stjórnin í Bonn
tók að sér að greiða, og af
þeim eru nú aðeins uan tveir
milljarðar marka ógreiddir.
Má því segja með nokkrum
sanni, að náð hafi verið þvi
marki, sem um var rætt í for-
sendum fyrir samningsgerðinni
— „að ryðja á brott þeirn
hindrunum, sem eru í vegi
fyrir eðlilegu viðskiptasam-
bandi sambandslýðveldisins
Þýzkalands og annarra ríkja.“
Undanfari skuldasamnings
þessa voru erindi, er fóru milli
stjórnarinnar í Bonn og stjórn
gr hernámsveld anna og fjöll-
uðu um endurnýjun sjálfstæðis
Vestur-Þýzkalands. Höfðu er-
indaskipti þessi hafizt 23. okt
1950. f þeim var Bonnstjóm
in viðurkennd sem „eina þýzka
ríkisstjórnin, sem gæti talað
fyrir Þýzkaland og komið fram
fyrir þess hönd á alþjóðavett-
vangi.“ Ennfremur segir í er-
indum þessum, að ..sambands-
stjómin hefur heimild til að
taka við réttindum hins fyrr-
verandi þýzka ríkis og taka
að sér skuldbindingar þess.“
Með þessum hætti tók stjórnin
í Bonn að sér greiðslu allra
þýzkra skulda. Tilgangurinn
var fyrst og fremst að endur-
reisa lánstraust Þjóðverja á
alþjóðavettvangi og treysta trú
annarra þjóða á, að vestur-
þýzk stjórnarvöld mundu
standa við öll heit á sviðl
stjómmála og viðskipta.
Á SVIÐI alþjóðlegra við-
skipta og fjármála hafði traust
inu hrakað í rikum mæli, því
að dregið hafði verið mjög úr
skuldagreiðslum þýzka ríkisnis
eftir 1933, en síðan hafði þeim
verið hætt alveg, þegar styrj-
öldin brauzt út. Bonnstjórnin
taldi því nauðsynlegt, að efla
LUDViG ERHARD
— hann samdi um fyrirstríðs-
skuldirnar.
alþjóðlegt lánstraust sitt, og
þess vegna tilkynnti hún her-
námsstjórn bandamanna 6.
marz 1951, að hún tæki að sér
fyrirstríðsskuldir Þjóðverja og
viðurkenndi, að endurgreiðsla
þeirra skulda, sem til hefði
verið stofnað vegna efnafaags-
hjálpar við Þýzkaland, skyldi
njóta forgangsréttar um
greiðslu umfram allar aðrar
kröfur á hendur Þýzkalandi eða
þýzkum þegnum. Auk þess
kvaðst hún reiðubúin til að
taka að sér greiðslu á kröfum
einstaklinga á hendur Þýzka-
landi eða þýzkum þegnum.
Upp úr þessu voru hafnar
samningaviðræður I London,
og urðu þær bæði flóknar og
tímafrekar. Við samningamönn
um blasti sú staðreynd, að
skuldirnar höfðu margfaldazt
á ýmsan og ruglingslega mis-
munandi hátt á liðnum árum,
svo að næsta erfitt var að
slá föstu, hverju þær næmu
í raun réttri. Þjóðverjum
fannst, að ekki yrði hjá því
komizt, að heildaruppfaæðin
yrði minnkuð og greiðslutimi
hafður sem lengstur. Þá var
það og til trafala, að ágrein-
Ingur var að gera sér þess
greim, hver verða mundi
greiðslugeta þýzks efnafaagslifs
á komandi tímum, þvi að hún
var mjög takmörkuð, þrátt
fyrir verulega uppbyggingu á
fyrstu árunum eftir stríðið.
Auk þess varð að taka tillit
til þess, að sambandslýðveldið
náði ekki yfir veruleg land-
flæmi, sem tillheyrt höfðu
Þýzkalandi áður. Loks var aug
ljóst, að efnafaagslíf Þýzka-
lands gæti ekki þróazt á heil-
brieðan hátt, ef greiðslur væru
ekki takmarkaðar við gjaldeyr
istekjur af útflutningi og ekki
þyrfti að grípa til varasjóða
til að inna slikar greiðslur af
hendi.
ÞEGAR öll þessi atriði
höfðu verið vegim og metin,
komust aðilar að samkomulagi.
Áætlað var, að fyrirstríðsskuld
ir og vaxtaskuldir þýzka ríkis-
ins, héraðsstjórna og samfé-
laga, auk iðnaðarskulda verzl
unarskulda og skulda einstakl
inga, næmu að gullgildi 13,3
milljarða D-marka. Við samn-
inga lækkuðu lánardrottnar
þessa uppfaæð í 7,3 milljarða
DM. Aðalatriðið varð að úti-
standandi fjárfestingarskuldir
skyldi greiða að fullu, en hins
vegar skyldi gefa afslátt af
föllnum vöxtum og væntanleg
um vöxtum. Loks var samið
um, að vissar vaxtaskuldir
skyldu látnar báða, unz Þýzka-
land hefði verið sameinað á
ný. Skuldasamningarnir i Lond
on fjölluðu á hinn bóginn ekki
um hinar nýju skuldbinding-
ar sambandsstjórnarinnar, fyr-
ir utan í té látna efnaihags-
hjálp, t.d. Marshallhjálpina.
Ekki var heldur fjallað um
bætur ísrael til handa, sem sér
stakur samningur fjallaði um.
Varningur og þjónusta, sem
hér var um að ræða, nam að
verðmæti 3,55 milljörðum
marka, sem greiddar voru til
fullnustu á áruoum 1953—1966.
Annar aðalþátbur Lundúna-
samninganna fjallaði um til-
högun greiðslu fyrir efnafaags-
hjálp þá, sem Bretland, Frakk
land og Bandaríkin höfðu veitt
eftir stríð, en auk þess var
sérsamningur við Daomörku
vegna greiðslu á þeim kostn-
aði, sem orðið hafði af dvöl
þýzkra flóttamanna þar í landi
á árunum 1945—1949. Kröfur
lánardrottna námu í upphafi
16 milljörðum marka, en voru
lækkaðar í 7 milljarða. Sam-
tals nam skuldarupphæðin þvf
14,3 milljörðum D-marka, en
við nánari útreikninga lækkaði
hún í 12,8 milljarða.
AF þessari fjárfaæð er nú
búið að greiða rúmlega 10
milljarða, auk 3,45 milljarða
til ísraels, og má þetta fyrst
og fremst þakka hagstæðri
gjaldeyrisöflun Þýzkalands. —
Þau vandamál og sá kvíði, sem
þrúgaði Lundúnaráðstefnuna,
telst nú ti! sögunnar. Þó verða
menn að hafa í huga, að skuld
arupphæð sú, sem viðurkenmd
var í London, nam þá helm-
ingi ríkistekna Vestur-Þýzka-
lands. Þeir rúmu tveir milljarð
ar marka, sem enn eru ógreidd
ir nema hins vegar aðeins broti
af héildarfjárhæð núgildandi
fjárlaga sambandslýðveldisins.
Þjóðverjar hafa þess vegna
sýnt, að þeir hafa staðið við
skuldbimdingar sínar með
sæmd.
Af skuldum vegna efnafaags
hjálpar eftir stríðið er eftir
að borga 1,3 milljarða marka.
Danmörk, England og Frakk-
land hafa fengið sinar kröfur
að fullu greiddar, og upp í
skuldina við Bandaríkin hefur
ríkisbankinn fengið einn mill
jarð, svo að eftir standa að-
eims 300 milljónir marka. Sið-
asta greiðsla þeirra verður innt
af hendi árið 1971.
Lokagreiðslur á fyrirstríðs-
skuldum fara að nokkru leyti
fram eftir all-langan tíma. Loka
greiðsla Dawes-lánsins frá 1924
fer fram á næsta ári, en síð-
asta afborgun Vong-lánsins frá
1930 fer ekki fram fyrr en
1980, og Kruger-eldspýtnalánið
sem Þýzkaland tók 1930, verð
ur greitt að fullu árið 1994.