Tíminn - 29.09.1968, Blaðsíða 9

'8UNNUDAGUR 29. sept. 1968.
TIMINN
9
Otgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastjóri: Steingrimur Gislason Ritstj.skrifstofur i Eddu-
húsinu, símar 18300—18305 Skrifstofur: Bankastræt) 7 Af-
greiðsluslmi: 12323. Auglýsingasimi: 19523 Aðrar skrifstofur.
sími 18300 Askriftargjald kr 120.00 á mán innanlands — 1
lausasölu kr. 7.00 eint — Prentsmiðjan EDDA h. f.
Samvinnuskólinn
Fyrir nokkrum dögum var Samvinnuskólinn settur
í fimmtugasta sinn. Sú menntastofnun hefur ekki aðeins
verið einn af burðarásum samvinnustarfsins í landinu,
heldur haft mikil og varanleg áhrif á þjóðlífið allt.
Þegar Jónas Jónsson frá Hriflu stofnaði Samvinnu-
skólann fyrir hálfri öld, voru veraldleg stofnefni harla
naum, en Jónasi tókst að gera skóla sinn að einni merki
legustu menntastofnun félagslegrar vakningar í landinu
og blása lífi hugsjóna í viðhorf nemenda sinna.
í snjallri grein, sem Guðmundur Sveinsson, núver-
andi skólastjóri, skrifaði um Jónas Jónsson og Samvinnu
skólann eftir lát Jónasar á s.l. sumri gat hann um það
merkilega skólaviðhorf Jónasar að líta á skólann og
kennslustarf sitt sem þjálfun og undirbúning undir hið
raunverulega nám lífsins, og þegar hann kvaddi nem-
endur sína að lokinni skólavist, var hann ekki að út-
skrifa þá frá námi heldur innrita þá til náms í lífinu.
Meðan Jónas gegndi ráðherrastöðu var dr. Þórkell
Jóhannesson skólastjóri Samvinnuskólans, mikilhæfur
sagnfræðingur og ágætur kennari. Á Guðlaugi Rósin-
krans, sem lengi var yfirkennari skólans, hvíldi daglegt
starf mjög, og hann átti mikinn þátt í stjórn hans.
Með Guðmundi Sveinssyni og flutningi Samvinnuskól-
ans að Bifröst í Borgarfirði verða tímamót í starfi skól-
ans. Guðmundur hefur að allra dómi leyst það forystu-
hlutverk af hendi frábærlega vel. Honum var mikill
vandi á höndum að gera það tvennt að vernda og efla
lífæðina frá Jónasi í skólastarfinu og jafnframt finna
nýjan farveg nýs tíma og nýrra viðhorfa og verða við
nýjum kröfum. Starf skólans í alveg nýjum stakki lagði
einnig margan vanda á herðar- Guðmundur Sveinsson
hefur leyst þennan vanda með skilningi, víðsýni og
skörungsskap. Skólinn heldur enn hátt á loft merki
félagslegrar vakningar í anda samvinnuhugsjónarinnar,
og hann veitir meiri fræðlu og þjálfun en fyrr.
Til marks um álit skólans er það, að 288 ungmenni
sóttu um það að fá að setjast í neðri deild skólans á
þessu hausti, eða sjö sinnum fleiri en að komust.
Þetta sýnir, að full þörf er fyrir annan samvinnu-
skóla í landinu og fleiri stig samvinnufræðslunnar í
margri mynd. Á þessu er fullur skilningur, og nú mun
á næstunni efnt til sérstakrar ráðstefnu um framtíðar-
skipan skólamála samvinnumanna,
Lokað þing
Þegar ungir Framsóknarmenn héldu þing sitt á Laug-
arvatni fjrir skömmu, opnuðu þeir það fréttamönnum
blaða, útvarps og sjónvarps og öllu fólki, sem óskaði
að hlýða á umræður og fylgjast með störfum þingsins.
Þetta var í fyi-sta sinn, sem þing stjórnmálasamtaka
var haldið fyrir opnum tjöldum, og létu ungir Fram-
sóknarmenn í Ijós þá von, að önnur stjórnmálasamtök
myndu feta í fótspor þeirra. Um þessa helgi er haldið
þing ungra Sjálfstæðismanna, en því miður hafa hinir
ungu menn í Sjálfstæðiflokknum ekki treyst sér til að
hafa það opið fréttamönnum og öllum almenningi og
fer þingið því fram fyrir luktum dyrum. Það er ekki
nóg fyrir unga Sjálfstæðismenn að apa fundaefni eftir
ungum Framsóknarmönnum. Þeir verða líka að sýna í
verki að þeir raunverulega vilji opnari og frjálsari
stjórnmálastarfsemi. Ungt fólk á íslandi spyr ekki aðeins
um orð heldur einnig efndir og því miður hafa ungir
Sjálfstæðismenn fallið á fyrstu prófrauninni.
Forustugrein úr „The New York Times“
Sérhver, sem greiðir Wallace
atkvæði, óvirðir þjóðina
1
Oánægja réttlætir ekki, aS menn fremji hreina vitleysu
MILLJÓNIR Bandaríkja-
manna eru reiðir eða æstir,
eða bera í brjósti óljósan ótta.
Ástæður og orsakir þessarra
tilfinninga eru eins margvís-
legar og fólkið sjálft. Margir
— ef til vill meiri hlutinn —
eru reiðir vegna þess, að styrj-
öldin í Víetnam dregst á lang-
inn og sýnist vera að verða
að æ tilgangslausara þrátefli.
Ungum mönnum gremst
skráningarkerfið í herninn, en
það er óréttlátt og reikullt og
knýr þá til að fara og taka
þátt í styrjöld, sem þeir hafa
engan áhuga eða trúa á. Rosk-
ið fólk er gramt róttækum
stúdentum, sem sækja það fast
ar að trufla háskólana en að
tileinka sér menntun þeirra,
sem eldri kynslóðirnar
dreymdi um og lögðu á sig
fórnir til að korha á.
Enn aðrir eru í uppnámi
vegna hippíanna með langa, ó-
hreina hárið og lífsháttu, sem
virðast tilgangslausir. Og með-
al hinna óánægðu eru einnig
margir negrar, með fornar, lög
mætar kröfur, sem enn eru ó-
fullnægt. Andspænis negrun-
um Standa hvitir menh, sem
eru að vísu velmegandi og vel
haldnir sjálfir, en trúa því eigi
að síður, að efnahagsframfarir
og réttlæti öðrum til handa
hljóti með einhverjúm hætti
að bitna á þeim.
AÐ baki þessum æstu, stríð-
andi tilfinningum leynast
sennilega að einhverju
leyti síðbúin viðbrögð við hin-
um hryggilegu morðum í vor,
þegar þeir dr. Martin Luther
King og Robext F. Kennedy
féllu. Báðir ..trufluðu þeir frið
inn“ í hinni góðu og skap-
andi merkingu, eða unnu gegn
óréttlætinu. En dauði þeirra
hefir haft þau undarlegu og
grátbrqslegu áhrif að styrkja
öfl aðgerðaleysis eða aftur-
halds, sem þeir börðust gegn.
Margir kjósenda vita nú
ekki hvað þeir vilja í utanríU
ismálum eða hvað snertir
stefnuna í félagsmálum innan
lands. Hið eina, sem þeir gera
sér grein fyrir að vilja um-
fram allt annað, er — svo að
notuð séu orð stjórnarskrár
innar — „að tryggja kyrrð í
þjóðfélaginu.“
SÁ, sem hefir stjórnmálahag
af gremjunni og óánægjunni í
þjóðfélaginu, er George C.
Wallace, fyrrverandi fylkisstj
í Alabama. Niðurstöður opin
berra skoðanakannana benda
til, að fimmti hver kjósandi
kunni að greiða honum at-
kvæði. Líklegt er, að hann beri,
sigur úr býtum í átta eða níu
fylkjum sunnantil í Bandaríkj-
unum og hann kann einnig að
ráða úrslitum í öðrum fylkj-
um syðst í landinu eða mið-
vestur fylkjunum sumum.
Hreyfing Wallace er með öðr
um orðum orðinn snar þáttur
í stjórnmálum þjóðarinnar,
Þrátt fyrir þetta er Wallace
gersamlega ófær um að vera
forseti Bandaríkjanna. Hann
telur fáfræði sína og reynslu-
WALLACE
leysi meira að segja til með-
mæla. Hann heldur því fram.
að sérhver venjulegur þegn
gæti gert betur en hinir „til-
nefndu leiðtogar“ beggja
flokka, sem hafa haft stjórn-
artaumana í hendi sér.
Hann var fyrir skömmu að
svara gagnrýnendum, sem
héldu fram, að hann vissi ekk-
ert um utanríkismál, og sagði
þá við áheyrendur sína: „Ég
leyfi mér að spyrja, hvað Re-
publikanaflokkurinn og Demo
krataflokkurinn viti um þessi
mál? Þeir hafa borið ábyrgð á
ríkisstjórninni undangengin
fimmtíu ár og við höfum háð
fjórar styrjaldir, höfum eytt
122 milljörðum dollara (í að-
stoð við erlend ríki), erum fé-
vana og eigum færri vini en
nokkru sinni áður, og við verð-
um að sætta okkur við, að
kommúnistar vaði upp í Banda
ríkjunum sjálfum."
ÞJÓÐIN hefur heyrt þetta
þvaður áður enda þótt að Wal-
lace hafi sennilega þann heið-
ur að vera fyrsti frambjóðandi
við forsetakjör, sem heitir því,
að leggist einhver niður fyrir
framan bílinn hans skuli hann
hiklaust myrða hann með því
að aka yfir hann.
Þessi geigvænlega ógnun,
sem Wallace lætur sér sífellt
um munn fara. undirstrikar
kröfu hans um ofbeldi Hann
talar um lög og reglur, en þar
er um að ræða hina löglausu
reglu, sem aftökumaðurinn án
dóms og laga kemur á með
kaðli sínum os Ku Klux Klan-
maðurinn með nautasvipunni
sinni. Wallace ræðst ekki gegn
negrum í orði kveðnu. en heit-
ir í raun og veru. að klekkja
á róttækum stúdentum, síð-
hærðum hippíum og frjálslynd
um starfsmönnum stjórnar-
valda með sama, ómjúka lík-
amlega aflinu og hvítir menn
í suðurfylkjunum beittu við
negrana á sinni tíð. í stjórn-
málunum er hann tákn þeirra,
sem brenna skóla, sprengja
kirkjur í loft upp og fara her-
ferðir á náttarþeli.
Bandaríkjamenn verða að
gera upp við sig, hvort
óánægja þeirra sé svo djúptæk,
gremja þeirra svo beizk, að
þeir séu reiðubúnir að fylgja
þessum boðanda ofbeldisins og
reiðinnar á þann leiðarenda,
sem þeir vita ekki hvar er.
TIL eru viðskiptajöfrar, hin n
ir svonefndu „feitu kettir“ í K
Dallas, St. Petersburg og Los 1
Angeles, sem hafa eignazt a
feikna mikil auðæfi síðast liðin n
þrjátíu ár, meðan þjóðin laut g
stjórnmálaforustu, sem þeir
fyrirlitu. Sumir þessara manna
leggja Wallace fé í baráttunni.
Þeir verða nú að gera upp við
sig, hvort peir séu í græðgi
sinni og andvaraleysi í stjórn-
málum reiðubúnir að feta í fót-
spoí þýzku auðjöfranna á
fyrri hluta fjórða tugs aldar- i
innar, og ætli að halda á- |
fram að kosta baráttu lýðæs-
ingamanns, sem þeir vita ekki
né sjá eða hafa vald á, hvert
stefnir að lokum.
Til eru íðnverkamenn, sem
hafa fengið mjög verulega bætt
lífskjör síðustu árin og öðilazt
fjárhagslegt öryggi. Þeir verða
nú að spyrja sjálfa sig, hvort
þeim sé svo mikið kappsmál
að „klekkja á negrunum" —
eins og verkalýðsleiðtogi einn
í New Jersey komst að orði —
að þeir ætli að greiða þessum
orðliðuga ævintýramanni at-
kvæði.
Til eru ungir menn, sem
sækja fundi Wallace. Þeir |
verða að spyrja sjálfa sig —
hver svo sem andúð þeirra á
Hubert Humphrey og Richard
Nixon kann að vera — hvort
þeir haldi í raun og veru, að
maðurinn. sem rekur höfuðið
upp fyrir skothelda ræðustól-
inn, nálgist á nokkurn hátt að
hafa til að bera þá réttsýni.
víðtæka skilning, miskunnsemi
og meðlíðan, sem krefjast verð
ur af forseta Bandaríkjanna.
/ SÝKING nerjar þjóðina.
Hún verður ekki læknuð með
því að horfa í aðra átt eða
láta svo sem hún sé ekki til.
Hreyfing Wallace er af hinu
vonda. George C. Wallace er
ekki hæfur tii að vera forseti
Bandaríkjanna. Hann er ekki
einu sinni þess verður að vera
nefndur á nafn í sömu andrá
og forsetinn.
Þjóðin þarf ekki á nokkurn
hátt á falsi hans, dylgjum, of-
beldishneigð eða óskynsemi að
halda. Sérhver karl eða kona,
sem greiðir honum atkvæði, ó-
virðir bjóðina með því tiltæki.
Látum oss Bandaríkjamenn á-
kveða að segja skilið við þenn-
an lýðskrumara í eitt skipti
fyrir öll.