Tíminn - 30.10.1968, Blaðsíða 2

2
MIÐVIKUDAGUR 30. október 1968.
TIMiNN
VIKING
SNJÓHJÓLBARÐARNIR
fást hjá okkur.
Allar stærðir með eða án
snjónagla.
Sendum um allt land
gegn póstkröfu;
Hjólbarðavinnustofan
opin alla daga kl. 7.30 til
kl. 22.00.
Gúmmívinnusfofan h/f
Skipholti 35 — Sími 31055 — Reykjavik.
MILLIVEGGJAPLOTUR
RÖRSTEYPAN H*F
KÓPAVOGI • SlMI 40930
Háaleitishverfi - Hlíðar
Vanur starfandi kennari vill taka nokkur sex ára
börn í tímakennslu eftir hádegi. Upplýsingar 1
síma 8 18 84. -
Sprautun - Lökkun
• Aisprautum og blettum allar gerðir aí bílum
• Sprautum einmg heimilistæki. isskápa. þvotta-
vélar. frystikistur og fieira i hvaða lit sem er.
VÖNDUÐ OG ODYR VINNA.
STIRNIR s.f. — Dugguvogi 11.
flnngangur frá Kænuvogi) — Simi 33895
JÓLASKEIÐARNAR ERU KOMNAR
Tvær stærðir — Silfurplett — Gullplett
og ekta silfur — Hagstætt verð —; Póstsendum
GUÐMUNDUR ÞORSTEINSSON, gullsmiður
Bankastræti 12 — Sími 14007
Félag rafveitustjóra sveitarfélaga
V egna skrifa um raf ■
veitumál Vestfiarða
í blaði þessu var nýlega birt
iöng grein fra Rafmagnsveitum
ríkisins um raforkumál á Vest-
fjörðum. Enda þótt ýmsar tölur
séu þar settar fram á mjög vill-
andi hátt og aðrar hreinlega rang
færðar, hyggst stjórn Féfags raf-
veitustjóra sveitarfélaga, FRS,
ekki svara greininni í teild, þar
sem hún gerir ráð fyri/ að Bíld-
dælingar og Patreksfirðingar
svari hver fyrir sig. Hins vegar
telur stjórn FRS nauðsynlegt að
gera athugasemd við upphaf
greinarinnar, sem varðar beint
félagifr svo og niðurlag greinar-
innar, þar sem ranglega er skýrt
frá þróun raforkumála hér og er-
lendis í þeim tilgangi að styðja
þjóðnýtingarstefnu Rafmagns-
veitna rikisins.
Rafmagnsveitur ríkisins ráðast á
FRS.
í upphafi greinarinnar segir
orðrétt: „Að tilhlutan „Félags
rafveitustjóra sveitarfélaga", sem
samanstendur af einstaklingum
rafveitustjórum nokkurra bæjar-
rafveitna, hafa að undanförnu ver
ið allmikil blaðaskrif um raforku-
mál Bíldudals og nú síðar einnig
Patrekshrepps“. Enda þótt stefnu
mál félaga í FRS séu andstæð
þjóðnýtingarstefnu Rafmagns-
veitna ríkisins, þykir stjórn FRS
heldur lítilmannlegt af Rafmagns-
veitunum að ráðast opinberlega á
hið unga félag, þótt þær hafi
lent í deilum við Bílddælinga og
Patreksfirðinga vegna viðskiptá
við þá. Það er gefið í skyn að
FRS samanstandi af aðeins
nokkrum rafveitustjórum, bæjar-
rafveitna. í Félagi rafveitustjóra
sveitarfélaga eru allir rafveitu-
stjórar bæjarrafveitna að undan-
skildum aðeins tveimur.
Frá FRS hafa ekki komið önn-
ur blaðaskrif um raforkumál Vest
fjarða, en þar sem getið var um
þau í fréttatilkynningu félagsins
frá síðasta aðalfundi. Hins vegar
hefur félagið verið Bílddælingum
til ráðuneytis varðandi viðskipti
þeirra við Rafmagnsveitur ríkis-
ins skv. beiðni þar að lútandi.
Tilefni skrifa Patreksfirðinga
var einhliða yfirlýsing Rafmagns
veitna ríkisins um að þeir óski
ekki eftir rafmagni frá Rafveitu
Patrekshrepps inn á kerfi sitt,
fyrir ákvæði hinna nýjú orkulaga
um skyldu til að gera' samrekstr-
arsamninga þar sem tveir eða
fleiri áðilar annast vinnslu raf-
orku inn á samtengt kerfi. Það
sem birtist i blöðum um þetta
mál kom frá fréttamönnum blað-j
anna á staðnum.
Sú fullyrðing Rafmangsveitna
ríkisins, að þau blaðaskrif, sem
verið hafa að undanförnu um raf
orkumál Bíldudals og síðar einn
ig Patrekshrepps séu „að tilhlut-
an“ FRS, er algjörlega röng og
sett fram gegn betri vitund.
Upphaf baráttu bæjarrafveitna
gegn yfirgangí ríkisrafvcitnanna.
í niðurlagi greinar Rafmagns
veitna ríkisins segir: „í þessu
máli er verið að vekja upp draug
liðins tima í raforkumálum".
Nokkuð er erfitt að átta sig á
því hvað átt er við, en þó mætti
geta sér þess til að hér væri átt
við tillögu, sem flutt var á 15.
aðalfundi Sambands íslenzkra raf
veitna 1957, en hún var svohljóð-
andi:
„Fimmtándi aðalfundur Sam-
bands xslenzkra rafveitna, hald-
inn að Eiðum, dagana 17—20.
ágúst, samþykkir eftirfarandi á-
lyktun:
í þeim tilgangi, að ná sem bezt-
um árangri um rafvæðingu lands-
ins, telur fundui’inn þá skipan
raiforkumála æskilega, afj þeim að
ilum, sem að þessum málum vilja
starfa, verði leyfðar raforkuvirkj
anir og starfsræksla slíkra mann-
virkja. Þannig verði bæjar- og
sveitarfélögum, svo og sérstökum
orkufélögum auk ríkisins, heimilt
að sinna þessum málefnum, og að
ríkið jafnfraínt örvi og styðji
framtak nefndra aðila til þátttöku
í rafvæðingu landsins. Þá hafi rík
ið eftirlit með samræmingu virkj
ananna, á þann hátt, að þær geti
fallið innan þess ramma sem hag-
kvæmt þykir tilliti til heildarskip
unar raforkumála".
Tillaga þessi var flutt af þáver
andi rafveitustjóra Rafveitu Hafn
arfjarðar, Valgarð Thoroddsen,
en hann er nú sem kunnugt er,
rafmangsveitustjóri ríkisins. Sam-
kvæmt bókun umrædds fundar
gat Valgarð þess í framsöguræðu
sinni með tillögunni, að Raf-
magnsveitur í'íkisins væru nú, að
kaupa margar bæjarrafveitur og
færa rekstur rafveitnanna mikið í
form ríkisrekstrar. Taldi hann
þetta ekki vera spor í rétta átt.
Hollara væri, að bæjar- og sveit-
arfélögum, svo og orkufélögum
væri leyft að sinna þessum mál-
um. Miklar umræður urðu um til-
lögu Valgarðs, og fékk hún al-
mennan stuðning fundarmanna
enda var hún samþykkt með 10
atkvæðum, en 2 atkvæði voru
greidd gegn henni.
Rafveita Bíldutlals „gleypt með
húð og hári“.
Á aðalfundi Sambands ís-
lenzkra rafveitna árið eftir var
lesin upp ritgerð frá Valgarð
Thoroddsen um stjórn á almenn-
ingsrafveitum, en hapn hafði sjálf
ur ekki getað setið fundinn. I rit-
gerð þessari rakti Valgarð þróun
raforkumálanna og það hvernig
framtak bæjar- og sveitarfélaga
var drepið niður með setningu
raforkulaganna 1946.
Valgarð segir í ritgerðinni:
„Þegar lög þessi gengu í gildi,
hafði Samband íslenzkra raf-
v.eitna starfað í 3 ár. Lagauppkast
ih kom ekki til umræðu né um-
sagnar í Sambandinu. Það er ekki
fyrr en á árinu 1957, að málefni
þessu er hreyft á þeim vettvangi.
Það verður þá fyrsL þegar ríkið
gleypir 6 bæjarrafveitur með húð
og hári á einu ári og meðlimum
þess sambands fækkar að sama
skapi um 6“. Ein af þessum 6
rafveitum sem Valgarð Thorodd-
sen núverandi rafmagnsveitu-
stjóri ríkisins taldi hafa verið
gleyptar með húð og hári, eins
og hann orðaði það, var einmitt
Rafveita Bíldudals í ritgerðinni
segir ennfremur: „Einkaréttur
ríkisins og sú þrautseigja, sem
viðhöfð er til þess að hindra fram
tak annarra aðila í rafvæðingu
landsins hafði valdið og mun síð-
ar æ meir valda stöðnun í þess-
um málum“. Sem dæmi máli sínu
til stuðnings rakti hann síðan
hvernig ráforkumálastjórnin
hafði sett fótinn fyrir byggingul
jarðgufurafstöðvar í Krýsuvík. Þá
sagði hann síðar í ritgerð sinni:
„Ég minnist þess að hafa heyrt
þá rök.semd fyrir setningu einka-
réttarákvæðisins í lögin 1946, að
með því myndi skapast grundvöll
ur fyrir hagkvæmari og stærri
virkjunum en áður var. Reynzla
undanfarinna ára hefur þó orðið
Iþveröfug þegar ríkið hefur eitt
ráðizt í virkjanir hefur þar ein-
göngu verið um smávirkjanir að
ræða“.
Þetta virðist koma mjög vel
heima við umrædda grein
Rafmagnsveitna ríkisins, þar sem
segir: „Athugandi er að þessi
halli stafar svo til allur frá
kostnaðarsömum rafstöðvum og
aðalorkuflutningslínum í fjórð-
ungnum, en ekki frá dreifingu í
kauptúnum og þorpum."
Oisök og aðdragandi að stofn-
un FRS.
Með þvi að draga fram fram-
angreindar umræður frá fundum
SIR 1957 og 1958 um baráttu raf-
veitustjóra sveitarfélaga gegn yfir
gangi ríkisrafveitnanna í skjóli
einokunarstöðu þeirra, hefur ver-
ið dregin fram megin ástæðan
fyrir nauðsyn aukinnar samstöðu
rafveitustjóra sveitarfélaga, sem
ýtti mjög undir stofnun félags
þeirra, FRS. Áður er kom til
stofnunar félagsins héldu raf-
veitustjórarnir nokkra fundi.
Fyrsti fundurinn var haldinn að
Varmalandi í Borgarfirði 29. og
30. ágúst 1964 og fluttu fundar-
menn þess fundar, sem voru 12
að tölu, eftirfarandi tillögu á 22.
aðalfundi Sambands íslenzkra raf-
veitna, sem haldinn var strax á
eftir.
„Aðalfundur Sambands ís-
lenzkra rafveitna, haldinn að Bif-
röst í Borgarfirði dagana 31. ágúst
til 2. september ályktar eftirfar-
andi: „Raforkulögin frá 1946 verði
tekin til algerrar endurskoðunar
og eigi Samband íslenzkra raf-
veitna þar fulltrúa. Við endurskoð
un laganna verði mörkuð ný
stefna í rafvæðingarmálum lands-
ins er miði m.a. að því, að fram-
tak einstakra bæjar- og sveitar-
félaga fái notið sín betur en nú
er. Jafnframt þessu verði sam
starf raforkumálastjóra við raf-
veitur bæjar- og sveitarfélaga auk
ið.
Fundurinn felur stjórn sam-
bandsins að koma ályktun þess-
ari á framfæri við hlutaðeigandi
aðila hið fyrsta.”'
Miklar umræður urðu um til-
lögu þessa, sem síðan var sam-
þykkt samhljóða.
Segja má að .síðari hluti þess-
arar tillögu sanni þann skort, sem
ávallt hefur verið hjá ríkisrafveit-
unum á samvinnu við sveitarfé-
lögin, og skyldi því engan undra
þótt upp úr hafi nú soðið á Vest
fjörðum.
Straumhvörf í þróun raforku-
mála með nýjum orkulögum.
Núverandi rafmagnsveitustjóri
ríkisins sagði 1958 að ríkið hafi
á einU ári, þ.e. 1957 gleypt 6
bæjarrafveitur með húð og hári.
Nú segir í umræddri grein Raf-
magnsveitna ríkisins: „Hinar
mörgu, smáu, sjálfstæðu og ein-
angruðu bæjarrafveitur hafa runn
ið sitt skeið með vaxandi þróun
raforkumálanna." Vissulega hafa
Framhald á bls. 15 j