Vísir - 13.09.1977, Blaðsíða 5

normex- reolen

Y
Hver fœr að nýta auð-
œfi Suðurskaufslands?
Sigvaldi Hjáímarsson skrifar um niundu ráðstefnuna um |
Suðurskautsland, sem nú er að hefjast. I
AHUGI fer nú mjög vaxandi á
hverskonar möguleikum sem
fólgnir eru i Suðurskautslandi,
bæöi I jörftu og á, en víöa um
hei'm uggir menn aö þessa
veðrum böröu áifu þurfi aö
verja sérstaklega gegn óskyn-
samlegri nýtingu og mengun
umhverfis.
Suðurskautsland er sá hluti
heims sem afskekktast liggur
allra landa og mest vandhæfi er
um aö fara. Þaö er fimmti hluti
af þurrlendi jarðarinar.
Uppúr næstu helgi koma full-
trúar þrettán landa saman i
Lundúnum til að leggja á ráðin
um nýtingu þeirra auðlinda sem
þar er að finna ánþess til skaða
verði náttúrlegu umhverfi.
Menn greinir á um hve mikil
auðæfi liggi þar ónotuð, en svo
mikið þykjast fróöir menn vita
að i hafinu umhverfis þaö sé
mesta forðabúr jarðarinnar af
eggjahvituefnu fólgnu i fiski
ööru sjávarlífi, auk þess sem
þar kváðu vera niutiu prósent af
nýtilegu ferskvatni jarðarinnar
bundnu i klaka.
Kröfur til landa
Þessi ráöstefna I Lundúnum
verður niunda ráðstefnan um
Suðurskautsland og sáttmálann
sm um þaö var fyrrum geröur.
Nú er afturámóti svo komið
að búast má við að einhverjir
hyggi á nýtingu hinna miÚu
auðlinda við Suðurpól. Um slikt
er ekki fjallað i sáttmálanum,
og vel má vera að nú sé að verða
hver siðastur að komast að
samkomulagi þarum. Ýmislegt
bendir til að járn og úranium sé
þar I jöröu og i landgrunninu
kringum landiö finnst trúlega
olía og j arðgas þótt ekki sé vitað
hve mikið.
A hinn bóginn gæti það bjarg-
aö málinu i náinni framtiö að
olíunám á hafsbotni svarar illa
kostnaði I svo erfiðri veðráttu og
þungum sjó. Þarf tækni mjög að
fleygja fram við slika olíu-
vinnslu áður að þvi komi.
Einnig hefur fundist vottur af
kolum.
Skelfiskur
Breskir sérfræðingar telja
nýtingu auðlinda i hafinu við-
ráðanlegri um sinn og hafa sér-
staklega i huga skelfisk einn
sem kvað vera einstaklega
HUSGAGNAVERSLUN
STRANDGÖTU 4 HAFNARFIRÐI
SÍMI: 51818
rikur aö eggjahvituefnum og
þar lifir i gifurlegu magni.
Ýmsar þjóðir, einkum Sovét-
menn, Japanir, Þjóðverjar,
Pólverjar og Chilemenn, eru
búnar að gera rannsóknir á
hugsanlegri nýtingu þessa skel-
fisks, og giska bjartsýnismenn á
að veiða megi 50-100 millj. tonna
á ári. Til samanburðar er rétt
að geta að skelfiskafli heimsins
er i dag ekki nema 60-70 millj.
tonna á ári.
Gnægð er þarna af fiski i sjó,
en vafamál hversu hann má
nýta á haganlegastan máta
eínsog stendur. Breskir sér-
fræðingar eru vondaufir um aö
fiskveiðar þar syöra borgi sig.
Kveða þeir ókunnugum sjást yT-
ir hve erfitt sé aö sækja sjó svo
fjarri útvegs- og markaöslönd-
um, hve mikið skorti þegar allar
strendur i nánd við miðin séu i
eyði og hve vanaleg útgeröar-
tækni eigi illa við á geigvænleg-
um viðáttum við Suðurskaut.
Ný viðhorf
Að þvl hlaut að koma að þró-
unarlöndin færu að líta hýru
auga til Suðurskatslands. Þau
eru nú farin aö láta 1 ljós óskir
um að taka þar til höndum. Og
þá vantar yfirvald að útdeila
heimildum til að nýta þann auö
sem I rauninni er mannkynsins
alls.
Og nýlega kom sá boðskapur
frá FAO, Matvæla- og land-
búnaðarstofnunun Sameinuöu
þjóðanna, að timi væri kominn
til að fara að nýta auðæfi suður-
hafa til hagsbóta fyrir mann-
kynið allt.
Þetta er sennilega viðkvæm-
asta atriði sem glima þarf við I
téðu samhengi.
1 Bretlandi eru menn þeirrar
skoðunar,ogsennilega viðar,að
allt alþjóðlegt samstarf um
Suðurskautsland undir forræði
Sameinuðu þjóðanna, eða ann-
arrar álika samkundu, yröi tvl-
sýnna helduren á vegum þeirra
sem standa að suöurskautssátt-
málanum gamla. Engum hefur
heldur verið bannað að sinna
rannsóknum þar syöra en land-
ið er ekki heppilegt æfingasvæði
fyrir byrjendur i atvinnutækni
eöa visindum.
Verðurfróölegtaö frétta hvað
ráðstefnan hefur til málanna að
leggja. I þessu efni.
VISIR Þriðjudagur
13. september
Hana sækja fulltrúar þeirra
landa, sem upprunalega stdðu
að sáttmálanum — auk Pólverja
sem nú er bætt I hópinn.
Þessi lönd eru: Argen-
tlna.Astralia, Chile, Frakkland,
Nýjasjáland, Noregur Suður-
Afrika, Bandarikin, Sovétrlkin
og Bretland.
Sjö lönd gera kröfur til yfir-
ráða við Suðurskaut, Argentina,
Astralia, Chile, Frakkland,
Nýjasjáland, Noregur og Bret-
land. Bandarikin og Sovétrikin
lýsa þvi hinsvegar yfir að þau
hafi engar landakröfur fram að
bera. En sú ákvörðun var tekin
1959 að slá á frest afgreiðslu
allra slíkra krafna uns endur-
nýja skal sáttmálann áriö 1991.
Ætlast er til að landið standi
opið uppá gátt fyrir visindaleg-
um rannsóknum og má þar á
engar hömlur leggja. Það á og
að vera frjálst af allri hernaöar-
legri misnotkun. Engar kjarn-
orkutilraunir leyfast og eigi má
losa neinn úrgang frá vinnslu
sllkrar orku. Og með það fyrir
augum að tryggja að svo verði
ekki er svo ráð fyrir gert að
hver þjóö eigi þess kost að fylgj-
ast náiö með athöfnum hinna.
Nýting auðlinda
LICENTIA VEGGHÚGÖGNIN í FJÖLBREYTTU ÚRVALI
Hagstœtt verð og
greiðsluskilmálar
Verið ávallt velkomin í
verslun vora og við
munum veita ykkur alla
þá aðstoð er við megum.