Vísir - 01.06.1978, Blaðsíða 10

10
Fimmtudagur 1. júni 1978
VISIR
VISIR
utgefandi: Reykjaprent h/l
Framkvæmdastjóri: Davið Guömundsson
Ritstjórar: Þorsteinn Pálsson ábm.
úlafur Ragnarsson .
Ritstjórnarfulltrúi: Bragi Guðmundsson. Fréttastjóri erlendra frétta: Guðmund-
ur Pétursson. Umsjón meö helgarblaði: Arni Þórarinsson. Blaðamenn: Berglind
Ásgeirsdóttir, Edda Andrésdóttir, Elias Snæland Jóns"son, Guðjón Arngrimsson,
Jón Einar Guðjónsson, Jónina Mikaelsdóttir, Katrín Pálsdóttir, Kjartan Stefáns-
son, Oli Tynes, Sæmundur Guðvinsson, Iþróttir: Gylf i Kristjánsson og Kjartan L.
Pálsson. Ljósfnyndir: Björgvin Pálsson, Jens Alexandersson. Utlitog hönnun: Jón
Oskar Hafsteinsson, Magnús Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjori: Páll Stefánsson
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson
Auglýsingarog skrifstofur: SiðumúlaS.
simar 86611 og 82260
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4 simi 86611
JJitstjorn: Siðumúla 14 simi 86611 7 linur
Askriftargjalderkr. 2000 á
mánuði innanlands.
Verð i lausasölu
kr. 100 eintakið.
Prentun
Blaðaprent h/f.
SLÆMAR
HORFUR
Ríkisstjórnin náði ekki tllætluðum árangri með opn-
unarleik sínum í kjaramálunum. Henni tókst ekki með
tilslökunum á verðbótaskerðingunni að koma aftur á
eðlilegu ástandi á vinnumarkaðnum. Og kosningasigur
stjórnarandstöðuflokkanna í sveitarstjórnarkosningun-
um hefur gefið þeim pólitískan styrk til þess að halda
rikisstjórninni í úlfakreppu fram yfir þingkosningar.
Verkfallsaðgerðirnar nú eru fyrst og fremst þáttur í
sókn stjórnarandstöðunnar gegn ríkisstjórninni. Það er
barnaskapur einn að loka augunum fyrir þeirri stað-
reynd. Fram til þessa hef ur ástandið verið einna líkast
þrátefli. Litlu hefur mátt muna að verkalýðshreyfingin
færi flatt á þessum aðgerðum, en eftir kosningarnar á
sunnudaginn hefur hún óneitanlega undirtökin.
Það er því komin upp alveg ný staða, sem gerir skák-
ina meira spennandi. úrslit þingkosninganna eru að vísu
ráðin i öllum aðalatriðum. En þessi afdráttarlausa
niðurstaða sveitarstjórnarkosninganna og þá ekki síst
fall meirihlutans í Reykjavík hef ur breytt aðstöðu f lokk-
anna til stjórnarmyndunar að kosningum loknurh. Og
þegar allt kemur til alls er það stjórnarmyndunin, sem
mestu máli skiptir.
Leiðtogar stjórnarflokkanna hafa lagt á það áherslu,
að þeir gengju til kosninga með óbundnar hendur um
áframhaldandi stjórnarsamstarf. Þeir hafa á hinn bóg-
inn ekki útilokað, að stjórnin sitji áfram. En sveitar-
stjórnarkosningarnar tóku af skarið um þetta. Ríkis-
stjórnin hefur ekki lengur það pólitíska áhrifavald, sem
nauðsynlegt er til þess að takast á við aðsteðjandi ef na-
hagsvanda.
I raun og veru er því það álitaef ni úr sögunni, hvort
þessi rikisstjórn situr áf ram eða ekki. Spurningin er sú,
hvernig ríkisstjórn verður mynduð að loknum þingkosn-
ingunum. Engum vafa er undirorpið að sterkasta ríkis-
stjórn sem völ er á við núverandi aðstæður er samstjórn
Sjálfstæðisflokks, Alþýðubandalags og Alþýöuf lokks.
En sveitarstjórnarkosningarnar hafa einnig breytt
möguleikum á myndun ríkisstjórnar af þessu tagi. Al-
þýðubandalagið hefur eflst verulega og Sjálfstæðis-
flokkurinn veiksttil muna. Sú aðstaða hlýtur aðtorvelda
samvinnu þeirra. Áframhaldandi harka stjórnarand-
stöðuflokkanna í verkfallsaðgerðum styrkir þá í upp-
gjörinu sem fram fer á kjördag, en verður þeim f jötur
um f ót, þegar leysa á vandamálin að kosningum toknum.
Sannleikurinn er sá, að óbreytt verðbótakerfi á laun
samrýmist ekki því markmiði að vinna bug á verðbólg-
unni. Breytt vísitölukerfi er ekki eina lausnin, en
óneitanlega einn þáttur i viðnámsaðgerðum gegn verð-
bólgunni. Við mismunandi aðstæður hafa forystumenn
allra flokkanna viðurkennt þá staðreynd.
Sú ákvörðun stjórnarandstöðuf lokkanna að láta
verkalýðsfélögin halda áfram útf lutningsbanni og skella
á yf irvinnubanni styrkir þá f yrir þingkosningar, en veik-
ir þá að þeim loknum. Þeir verða um of bundnir af
óraunhæfumstríðsæsingi á lokastigi kosningabaráttunn-
ar, og geta þvi ekki ef tir kosningar tekið þátt í að höggva
að rótum efnahagsmeinsemdarinnar.
Þó að þessar nýju aðstæður haf i hleypt meiri spennu í
hina pólitisku ref skák eru þær alvarlegar að því leyti, að
horfurnar á því að mynduð verði stjórn, sem getur
,endurreist efnahagskerfið og komið á jafnvægi, eru
minni eftir en áður.
Leiðtogafundur NATO-ríkja í Washington:

_ t jBH
:":^^^^B
Frá fundi Atlantshafsbandalagsins i Washington. Visismynd: ESJ. Einar Agustsson
„Ekki meiri harka í samskiptum
austurs og vesturs en oft ábur"
Einar rœðir
við Kurt
Waldheim í
New York á
morgun
Frá Elíasi Snæland
Jónssyni fréttamanni
Visis i Washington i
morgun:
Einar Agústsson utanrikis-
ráöherra kemur heim til Is-
lands á laugardagsmorgun
eftir að hafa átt fund með Kurt
Waldheim framkvæmdastjóra
Sameinuðu þjóðanna i New
York á föstudaginn. Frá
Washington fór utanrikisráð-
herra i gærkvöldi strax að
loknum fundi æðstu manna
NATO-rikjanna. ESJ/-KS
— segir Einar Ágústsson
utanríkisráðherra
Frá Elíasi Snæland
Jónssyni fréttamanni
Visis í Washington i
morgun:
,,Mér hefur ekki fundist að
meiri harka væri i samskiptum
austurs og vesturs nú en áður",
sagði Einar Agústsson utan-
rikisráðherra er blaðamaður
Vísis i Washington spurði hann
um þau þungu orð sem fallið
hafa síðustu dagana hér vestra
um afstöðu Sovétrikjanna til
hernaðar og alþjóðamála.
„Ég hef þá tilfinningu ein-
dregna að Saltviðræðurnar
gangi vonum framar og þeir eru
þegar farnir að tala um þriðja
áfanga þeirra viðræðna sem
taka á við þegar niðurstöður
hafa náðst i öðrum áfanga en
hann stendur nú yfir", sagði
Einar.
Hann benti meðal annars á að
Cyrus Vance utanrikisráðherra
Bandarikjanna og Gromiko ut-
anrikisráðherra Sovétrikjanna
hefðu þegar ræðst við i samtals
18 klukkust unriir siðustu dagana
og enn frekari viöræður væru
væntanlegar. Þá hefði sér fund-
ist ræða Gromikos á Alsherjar-
þingi Sameinuðu þjóöanna fyrir
nokkrum dögum mun mildari
en hann hefði átt von á.
Leiðtogafundi NATO lauk
með sameiginlegri yfirlýsingu
siðdegis i gær að staðartima hér
i Washington og Jimmy Carter
forseti Bandaríkjanna gerði
grein fyrir niöurstöðunum á
sérstökum blaðamannafundi.
Einu erfiðleikarnir sem hafa
orðið við gerð yfirlýsingarinnar
snertir þá málsgrein sem f jallar
um málefni Grikkja og Tyrkja
en deilá þeirra setti nokkurn
svip á þennan fund. Einar
Agústsson sagði að það hefði
verið eina deilan innan banda-
lagsins sem fram hefði komið a
fundinum. t heild hefði sér þótt
fundurinn nú einkennast af
meiri beinum samtölum en
minna hefði verið um flutning
langra skrifaðra ræðna en of tast
áður á þeim 14 ráðherrafundum
NATO sem hann hefði setið.
ESJ/-KS
William Rees-Mogg: The
Reigning Error — The
Crisis of World Inflation,
Hamish Hamilton 1974, 112
bls., 800 kr. (hjá Bóksölu
stúdenta).
„Kórvilla mannkynsins er að
sætta sig ekki við þau skilyröi,
sem sett eru fyrir lifsgæðunum,"
sagði dr. Samuel Johnson árið
1751. Þessi orð valdi William
Rees-Mogg, ritstjóri brezka stór-
blaðsins „The Times", að eink-
unnaroröum hinnar vel skrifuöu
og skemmtilegu bókár sinnar,
Kórvillu mannkynsins („The
Reigning Error"). Bókin er um
verðbólguna i vestrænum iön-
rikjum siðasta áratuginn. Hún er
honum áhyggjuefni eins og flest-
um upplýstum og frjálslyndum
lýðræðissinnum. Kenningar hans
um verðbólguna eru i rauninni
fjórar: að verðbólgan sé óhófi
mannanna að kenna, að
hagfræðileg orsök hennar sé
óhófleg aukning peningamagns,
aðsiðferðileg afleiðing hennar sé
almenn lausung. jafnvel fall lýð-
ræðisskipulagsins, og að tak-
marka beri aukningu peninga-
magns og taka upp aftur gullfót-
inn i alþjóðaviðskiptum.
Versti löstur mannkynsins, sú
„kórvilla" þess, sem dr. Johnson
kallaði svo, er að kunna ekki tak-
markanir sinar, brjóta leikreglur
lifsins, reyna að sækja eldinn i
greipar guðanna eins og
Gengið á rcka
l
Hannes
Hólmsteinn
Gissurarson
skriffar um
erlendar
boekur
Prómeþeifur. Frásögnin frá
Babelsturninum i Gamla testa-
mentinu er um þennan löst.
Grikkir hin>r fornu kölluðu
hann „hybris" ofmetnað, hroka,
dramb. Adolf Hitler var ein hold-
tekjá hans, honum héldu engin
bönd, hann var hamslaus. Lögin
eru nauðsynleg til að temja
menninaog hemja, árangur næst
einungis i lifinu með sjálfsaga og
siðun. Tilveran breytist i óskapn-
að (kaos), ef hún er ekki skorðuð,
ef hún er ekki bundin við reglur.
Rees-Mogg telur verðbólguna
til marks um þennan gamla löst
mannkynsins, óhófið, hams-
leysið. Verðbólgan er jafngömul
peninganotkuninni: A dögum
Alexanders mikla frá Makedóniu,
rómversku hermannakeisar-
ainiii, og ibúa Weimarlýðveldis-
ins þýzka varð sú sifellda verð-
rýrnun peninga (eða verðhækkun
vöru), sem við köllum
„verðbólgu". Hvað veldur slikri
verðrýrnun peninga? Aukning
peningamagnsins umfram aukn-
ingu vörumagnsins (en peningar
eru auðvitað ekki annað en ávis-
anir á vörur eða lifsgæði) — með
öðrum orðum það, að leikreglur
atvinnulifsins eru brotnar, aukn-
ing peningamagnsins er óhófleg.
Hvernig eykst peningamagnið?
Og hvers vegna? Það eykst með
útgáfu myntar og seðla og aukn-
ingu láneyris bankanna (þ.e.
bankainnistæðna, sem ekki eru
bundnar til mjög langs tima og
eru taldar til peninga) — nema
þegar fjársjóðir finnast eins og
persnesku keisaranna og Inkanna
og Aztekanna i Vesturheimi,
peningamagnið jókst auövitað,
þegar þeim var komið I umferð.
Rikið eykur peningamagnið
vegna þess að það þarf peninga,
sem það getur ekki aflað sér á