Tíminn - 17.07.1969, Síða 9

FIMMTUDAGUR 17. júlí 1969.
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Auglýs-
ingastjóri: Steingrímur Gíslason. Ritstjómarskrifstofur f Eddu-
húsinu, símar 18300—18306. Skrifstofur Bankastræti 7. —
Afgreiðslusími: 12323. Auglýsingasími: 19523. Aðrar skrifstofur
sími 18300. Áskriftargjald kr. 150,00 á mánuði, innaniands. —
í lausasölu kr. 10,00 eint. — Prentsmiðjan Edda h.f.
A morgni
nýrrar aldar
Mesta og stórbrotnasta ferðalag í sögu mannkynsins
er hafið. Á mánudagsmorgun stígur maður fyrsta skipti
fæti á annan hnött, er Neil Armstrong gengur út úr
tunglferjunni, á „Hafi kyrrðarinnar11 á tunglinu. Nýr
kapituli í sögu mannkynsins er hafinn. Maðurinn knýr
dyra nýrra og óþekktra ævintýraheima. Mánudagsmorg-
uninn 21. júlí 1969 verður morgunn nýrrar aldar.
Takist allt að óskum hefur mesta afrek tæknialdar
verið unnið. Ótrúleg hugkvæmni, þrautseigja, nákvæmni
og völdundarsmíð sameinast í tæknisigrinum mikla, þeg-
ar mannkynið mun í sjónvarpi fylgjast með fulltrúa sín-
um stíga fæti á annan hnött.
Fyrir fáum áratugum hefði það þótt ótrúlegt, að svo
skammt væri í það, að menn ynnu slíkt afrek. Nú þarf
mikið ímyndunarafl til að spá um það til hvílíkar bylt-
ingar í viðhorfum og lífi manna og þjóða á jörðu þetta
upphaf heimsókna til annarra hnatta kann að leiða.
Ómælisvíðátta geimsins og leyndardómar óþekktra
stjarna hafa lengi heillað mannkynið. Hin reglubundna
ferð tunglsins um jörðu er talinn hafa átt þátt í upphafi
eldfornra trúarbragða frumstæðra manna. Forvitni
mannsins, löngun hans til að kanna hið óþekkta og afla
sér aukins fróðleiks hefur knúið hann áfram. Fordóm-
ar, hindurvitni og hræðsla hins frumstæða manns við
breytilega mynd tunglsins á himinhvolfinu verður end-
anlega upprætt með hinum mikla sigri hins fróðleiks-
leitandi mannsanda, er menn stíga fótum á tunglið næst-
komandi mánudagsmorgun.
En slík afrek eru ekki unnin án fóma. Gífurlegum
fjármunum hefur verið varið til geimrannsókna Banda-
ríkjanna og Sovétríkjanna. Þeim fjármunum hefði vissu-
lega mátt verja til að bæta líf mannanna á jörðu niðri.
En slík rök hefur reyndar mátt færa fyrir flestum, ef
ekki öllum kostnaðarsömum fyrirtækjum mannanna, sem
leitt hafa til uppgötvana, er breytt hafa lífi mannkyns-
ins og opnað því nýja möguleika til þroska og til að nýta
efnisleg gæði veraldar. Með ferð Apollo 11 til tunglsins
opnast mannkyninu ef til vill nýir heimar og nýir mögu-
leikar, sem eiga eftir að valda meiri byltingu í sögu
mannkynsins en nokkur annar einstakur atburður í
sögu þess fyrr og síðar. Að minnsta kosti mun enginn
treysta sér til að fullyrða að svo verði ekki.
Þetta er heimssögulegur viðburður og það er ævin-
týri líkast að hundruð milljóna jarðarbúa skuli eiga
þess kost að fá að fylgjast með slíkum atburði í hinum
fullkomna fjölmiðli, sjónvarpinu um leið og hann gerist.
Sjónvarpið lokað
Því miður vill svo óheppilega til að okkar sjónvarp,
íslenzka sjónvarpið, verður lokað þessa daga, er hinn
heimssögulegi stórviðburður gerist. Að vísu erum við ís-
lendingar ekki komnir svo langt á tæknibrautinni að við
getum tekið beint við sjónvarpssendingum mannanna á
tunglinu á mánudaginn. En nokkrum klukkustundum
síðar ættum við að geta sýnt íslenzkum sjónvarpsáhorf-
endum myndir af fyrstu göngu manna á tunglinu.
Ættum við ekki að opna íslenzku sjónvarpsstöðina á
mánudagskvöldið og gera þetta? Er rétt að láta slíkt
tækifæri fram hjá sér fara? T.K.
TIMINN

John M. Goshko:
Leiöir Suður-Ameríkuför Rocke-
fellers til breyttrar stefnu?
Ljóst þykir, að förin hafi haft afar djúp áhrif á fylkisstjórann, en eng-
inn getur að svo komnu máli getið sér til um, hvað hann kann að
leggja til við forsetann
Á FORSÍÐU btaðsims Cron-
ica í Bu©nos Ajres @at uim dia®-
irari aið Mita sfeoptei'kinimgiu, seirn
sýndi tvo geimfiara meið sjóm-
arnlkia að virða fyrir sér spreng-
imigar, serni tættu yfirborð
tuinigilsims í sumdonr. Ammar
'þeirra var látimm segd'a:
„Nm, Roobefeiller fylkisstjiéri
Mýtur a® hafa tekið sér far
mieð Apol'lo-geimifari. “
Þeitita var einmitt saima daig-
inin ag Nelson A. Rocfkefeller
fylikisstjóri í New Yorlk iagði
af stað frá Argentínu. Landjð,
sem hiann var að kveð'ja, nötir-
aði að spremgimiguim s'kæruliða,
þar voru friamin stjórmmáta-
morð, veirkiföll geysuiðu og rítc-
isstjórimm stóC í ströngu við að
yfirbuga andBtæðiuga sína.
Argemtíma var enigim uindan-
teiknimg í þes.su efmi. Slkopteilkm
intgirn dró eimmiltt fram í dags-
l'jósið hiniar sérstæðu aflleiðimg-
ar af för RockeMlers tiö
Suður-Amerítou, eð'a hivernig
heiinnsókm hams hefur hvar-
vetma tendmað bái afbeldis,
Bamdaríkj'aamdúðair otg upp-
reisnar gegm yfirvöldram.
FYLKISSTJÓRINN ferðaðift
43 þúsund míluir og lagði leið
sína uim 20 ríki. Blaðamenmirm-
ir, sem voru í förinmi, t'óku
brátt að geba sér til uim and-
miælagömigur og óeirðir, serm
nærvera hans olli.
Þega-r ferðin var uim þa®
bil bálfmuð vair fylkisstjiórimm
sjiáilfiur farinm að hafa yfir í
gráu gammi í einkasamtöluim
svörim, sem hann veiitti Suður-
Amieríbumöninium þegar þeir
spyrðu um tiigang beimsóknar
innar: „Ég segi þeim, að þetta
sé ekki vimátltulhieimsókin, Ég
býzt við að það liggi í augum
uppi.“
Roekefelier fylfcisstjóri ger-
ir sér fuillla grein fyrir því, þeg-
ai' banm lítur á málið alvarleg-
um auigrum, að för hams befur
beinlímis leitt tiil þess, að
rruenin hafa látið líf siltt, aðrir
bafa verið sviftir frelsi og
sumiar ríkisstjórmir í Suður-
Ameríku eru miklu vajtar'i í
sessi en þær áður voru. För
fylkisstjórams hefur reynzt eitt
af því vafasamiasta, sem Bamda
ríkjiamienm hafa tekið sér fyrir
hendur í samskiptum þjóða
upp á síðkastið, og fleiri og
flieiri gagnrýmendur hirópa há-
stöfum: „Var þessi för nauð-
synlteig?"
Þeir, sem þáitt tótou í förimmá,
geta ekki eimu sinmá svarað
þessari spurnjmgu að svo
fcammu máli, Þeim berniur að-
eimis saroam um eitt, eða að för-
im hafi verið óiliik öllrj, sem
noklbur þeirra hafj nakkurm
tíma áður komizt f kynmi við.
FÖRINNl var skipt í fjóra
áfanga. Alfltaf bar fyrir ný og
ný andtit, lönd og flugvelli.
Skiptin voru svo ör, að stumd-
um ranm al'lt saman í einm
graut belikalt vetrarveður og
breniij'andi hitabeltissól, hátíð-
l'egar miatarveizlur og kaffi og
samlokur, sem gteypt var í
hasti í fluigivél.
Stumdum barst báragiais að vit
um manna og skothvellir kváóu
við. Fylgdiarlið fylikiisstjórams
sá setið fyrir sér öfttugar og vlíg
væddair öryggissveitir, sem
tóbu sér varðstöðu mittli þess
og spjaldanina. sem á vaf Letr-
að „Yanfcee go home“. (Hypj-
aðu þig heim Kani).
í tvo mánuði áttu þáitittakend
ur í förimni tíðast í áköfum
samræðum um átabamtega fá-
tæfct og umkiomuiieysi, sem við
þeim blasti. Síðasta kvöldið
héldu þó flestir þátttakienidum-
ir fagnaðarhátíð, jafnt ráðgjaf.
ar sem fréttamemin, að stoðar-
menm og fluigfreyjur, dönsuðu
af kæti í glæsileigu gistihúsi
við Kairíbahafið og hrimtu
hvert öðiru út í sundlauig, sem
þar var.
Nærri lá að Rocbefeller sjálf
ur vær-i sá eimi af leiðan.gurs-
mömmum, sem eikki tók þátt í
himmi háiværu kveðjuveizlu i
Barbados. Hanm var orðinm
rauðeygður ag staðuppgefimm
ag steinsvaf baik vjð iæstar
dyr íbúðarin'nar, sem honum
hafði verið femigim til umráða,
en öfluigur vörður gætti dyr-
ammia.
FYRR þennan sama dag hefði
hann lýst yfir á blaðamanma-
fiundi að hanm hefði þrátt fyr-
ir allar óeirðirnar. náð þeim
áramgri. sem hamm ætlaði sér í
upphafi. eð? að safne vitmeskju
um misjafnar skoðanir ag
m'amgivísleg viðhorf manma í
lömdum SuðurAmerífcu, ag
þessa vitneskju myndi Nixon
forseti notfæra sér þegar hamn
miót'aði stefnu síma í málefnum
áflfuininar.
Þrátt fyrir þetta á Rookie-
flelter öunnið öMu erfiðara veirk
em bamrn hafði þegar leyst af
hendi. Ham.n verður nú að
reymia að koma s'kipam á ajlan
„hræriigrautimm" eins og eimrn
af ráögjlöfu-m hans komst að á
orði, gera sór greim fyrjr þeim |
fjölbrevtiliegu og mófsaigma- i
kenmdu viðborfum. skoðunum |
og staðrey-ndum, seim leiðang- á’
ursmienm koimuis-t á smoðir um í S
flerðinni. S
Fylkisstjórinm hefur gert sér I
íar um að láta gem fæst uppi. 1
Eigi að síður má drasa vmsar M
ályktamir af oipimberum um-
mælum hans, óundirbúnum
samitölum og ýmsu þvi, sem
hanm hefur vaikið mális á við
ráðgjafa sýma. Hamm hefur
sýniilega orðið fyrir merkilegri
og áhrifami'kilfli reynslu undam.
gemigna tvo miámuði og ályk-t-
amir, sem hann fcanm að draga
af hemni, gætu komið ýmsum
á óvart
ROCKEFELLER mun veitast
einrna erfiðast að skera úr um
þau atriði, sem mestum erfið-
leikum ha-fla v-aldið við mótum
stefnu Banda-ríkjainna gagnvart
rílkjum Suður-Amerífcu allt frá
því tr'ramf ar'afe an dal ag i<5 var
stofnað. Eiga Bandaríkim að
n-eyta afls síns i þessum lönd-
um tU þess a-ð koma þar sem
fyrst á aukn-u lýðræði o-g fél-ags
legu t-éttlæti? Eða eiga þeir
a-ð ganga út frá þvi sem gefnu,
að þessa-m m-ar'kmiðum sé ekki
umnt að ná fyrri en efmaha-gs-
Ifrf iamdann-a er orðið tra-ustara
ea það er nú og rörisstjórnir
Framhald á blis. 15

J