Vísir - 04.07.1978, Qupperneq 6

Þannig leit snjómaðurinn ógurlegi út í augum HollywoodS/ sem að sjálfsögðu gerði sér mat úr goðsögninni um /#yet"ann.
SNJÓMAÐURINN ÓGURLEGI
í HIMALA YAFJÖLLUM
/,Það" er nú komið í
tísku að nýju. Skógarvarsl-
an i Sikkim ætlar að senda
átta leitarleiðangra í nýja
þjóögarðinn í hlíðum Kan-
chenjunga til að ,,kanna
möguleika á að bæta lifn-
aöarhætti þess".
Tass-fréttastofan sagöi i febrú-
ar, að það hefði sést i Siberiu-
auöninni skammt frá Yakut. Pol-
verjar hafa lagt fram ljósmyndir,
sem fjallagarpar þeirra tóku á
Lhotse af sporum þess, og þykja
þær stórmerkilegar. — Þannig
virðist sir Edmund Hillary hafa
mistekist 1961 að fyrirkoma þvi,
þegar hann sagöi, að það væri
þjóösaga, þvi aö hinn dularfulli
„yeti” Himalaya-fjalla, snjo'-
maöurinn ógurlegi, virðist jafn-
bráölifandi sem fyrr.
Aö minnsta kosti trúa þvi milli 8
og 10 milljónir, ibúa Sikkismese,
Bhutanese, Noröur-Indlands,
Nepal og Tibets. Þeir hafa lýst
þessum apamanni og af frásögn-
um þeirra, sem litið hafa hann
augum, sem fimm til sjö feta há-
um, meö mjög dökkbrúnan feld,
apafés, kjálkabreiðum en vig-
tannalausum, halalausum en meö
handleggi, sem ná niður aö
hnjám. Þeir hafa lýst hinu dular-
fullg blisturshljóöi, sem þessi óg-
urlega skepna er sögö gefa frá
sér. Svo mannfælin er hún, aö fáir
hafa séð hana eigin augum, og
þessir fáu hafa ekki fengið marga
til þess aö trúa þvi, að þeir hafi i
raun og sann séö dýriö. En ibúar
Himalayafjalla hafa margsinnis
séö „verksummerki” snjómanns-
ins ægilega. Lemstruð og hálfetin
hræ jakuxa, fótsporin dularfullu
og fleira. Fréttamaður Econom-
ist rakst nýlega i flóttamanna-
búðum Tashi Pakhiel i vestur-
hluta Nepal á átta aldraða Tibet-
búa, sem allir sögðust hafa séð
,,yet”ann, eða reynt að rekja slóð
hans til veiöa, flæmt hann burt
frá jakuxum þeirra, og i einu til-
felli orðið fyrir þvf, að ,,yet”inn
nam veiöimanninn á brott.
Nei, það þýðir ekki að reyna aö
segja ibúum Himalayafjalla, aö
„yetinn” sé ekki til. Búdda-
musterin i fjöllunum bera þess
vitni i veggskreytingum sinum,
aö menn trúa þar á tilveru „yet-
”ans. Hans er getið i átjándu ald-
ar handritum kinverskum um
dýralif i Tibet. Og það er ekki
lengra siðan en 1954 að sagt var,
að Laman i Panchen ætti lifandi
„yeta” i Shigatse-dýragarðinum
(sem skömmu siðan skolaöist
burt i flóðum). Sjá má „yeta” á
frimerkjum og nöfnum
lúxushótela i Katmandu, eða
ferðaskrifstofum. Hið konunglega
flugfélag Nepals nefndi sina
fyrstu Boeingþotu eftir
,,yet”anum. Einn af flugmönnum
þess, Svisslendingur, telur sig
hafa flogið lágt yfir slóö , snjó-
manns. Og frá þvi 1958 telja yfir-
völd Nepals,,yet”ann á lista yfir
þau dýr, sem vernduð eru þar i
landi og bannaö að veiða.
En i Vesturálfu hafa menn
verið tortryggnir á sögur af snjó-
manninum ógurlega og að von-
um. Fyrstu fréttirnar af „þessum
loöna apa snæfjallanna” komu
frá B. H. Hugson, breskum ibúa i
Katmandu 1832. Ariö 1887 fundu
breskir náttúruvisindamenn i
sextán þúsund feta hæð i Sikkim
fyrstu slóðina, sem lá margra
milna leið. Upp úr 1921 fóru menn
að flétta snjómannssögur viö til-
raunir til þess að klifa Mount
Everest. Fyrsti leiðangurinn
rakst á slóð i 21.000 feta hæð. Það
ár þýddi landkönnuðurinn Henry
Newman lauslega eitt heiti
Sherpa á ,,yet”anum og kallaði
hann snjómanninn ógurlega, sem
siðan hefur tollað viö hann.
Fleiri slóöir eftir snjómanninn
fundust á árunum milli 1930 og
’40. Breskur læknir frá Kalkútta
fullyrti að „yeti” hefði haft hann
á brott með sér til hellis sins,
flóttamenn á leiö inn i Sikkim
sögðu af þvi að snjómenn heföu
heft för þeirra, tveir jaröfræöing-
ar sættu árás „yeta” og voru
lagðir sárir inn á sjúkrahús i
Darjeeling.
Það var árið 1951, að hinn frægi
fjallagarpur, Eric Shipton, fann
nýmyndaða slóð og tók myndir af
sporunum. Hann lýsti þvi yfir, að
hann væri sannfæröur um tilveru
apamannsins sem visindin vildu
ekki kannast við. Sherpa-buröar-
mennirnir i leiðangri Shiptons
kunnu ótal sögur af þessari
skepnu. Þetta ár var einangrun
Nepals aflétt og gátu nú allir, sem
vildu ferðast þangað. Eftir aö
Hillary og Tenzing sigruöu Mount
Everest varð uppi fótur og fit
meðal manna, sem vildu leita
uppi snjómanninn. Franskir,
svissneskir og breskir f jallgöngu-
menn fundu enn nýjar slóðir,
stórblöðin Daily Mail og Daily
Mirror gerð ut leiðangra til leitar
að honum og sömuleiðis Rússar
og Japanir.
Streymdu inn fréttir af nýjum
slóðum og einn leiðangurinn taldi
sig hafa fundið höfuðleður snjó-
mannsins. Þá var það sem sir Ed
mund kvaö drauginn næstum nið-
ur. Hann taldi i fyrsta lagi, að
,,yeti”-slóðirnar væru spor eftir
minni skepnur (birni) sem sól-
bráðin hefi stækkaö, i öðru lagi
reyndist höfuðleðriö vera fals og
einungis skinnpjatla af fjallageit,
i þriðja lagi vildi enginn Lama
viðurkenna, að hann heföi per-
sónulega séð „yeta” — Feimnis-
leg þögn lagðist þaöan i frá yfir
snjómannsmálið.
Þar til 1970 þegar Don Will-
iams, aðstoðarleiöangursstjóri
bandarisks og bresks leiðangurs i
Annapurna kom út úr tjaldi sinu
eina nótt i 13.000 feta hæö og leit
beint i augun á „einhverju sem
virtist sambland af górillu og
birni”. Sherpaburðarkarlar hans
sögðu honum, að spor þessarar
skepnu væru spor ,,yet”ans. Seint
1972 var bandariskur náttúru-
fræðileiðangur staddur á Kom-
gmaa Lafjalli i austurhluta Nep-
als og fann að morgni slóö i snjón-
um við tjaldbúðirnar þar sem
ekki höfðu veriö spor aö kvöldi.
Leiðangursmenn, virtir náttúr-
fræðingar, slógu nokkrum atrið-
um föstum. Sporin gátu ekki hafa
brenglast af sólbráö (um dimma
nótt) Þau voru ekki eftir neina þá
skepnu, sem dýrafræöin tekur til.
Þau voru af nákvæmlega sama
tagi og Shipton hafði fundiö. Þau
studdu tilgátuna um, að ,,yet”inn
væru api, sem gengi uppréttur á
tveim fótum, er einfari, en þó for-
vitinn, og byr í skógivöxnum
hluta fjallanna, en ekki þar sem
snjóþynglsin eru, og er „naut”
sterkur.
Ofan á þetta bættist siðan at-
burðurinn i júli 1974, þegar
Sherpastúlka á E^verest-svæðinu
varð fyrir árás „yeta” sem sló
hana niður og drap tvo jakuxa
hennar. Þegar henni voru ári sið-
ar sýndar myndir af björnum, op-
um og teikningar af frummönn-
um, valdi hún mynd af orang-ut-
an, sem einna likasta þessum
arásar-,,aðila”. Lögreglumenn i
Nepal og sjálfboðaliöi úr friðar-
sveitum Ameriku, sem þarna var
staddur, sóru eiða aö sannleiks-
gildi frásagnar stúlkunnar, þegar
þeir höfðu rannsakað vettvang og
verksummerki.
Snemma 1975 var pólskur fjall-
göngumaður á svipuðum slóðum
og varð aö hýrast eina nótt undir
berum himni, þegar hann meiddi
sig á fæti. Hann sagði, aö öpum-
lik skepna hefði komið i 35 metra
færi við sig, en flúið undan ópum
hans og öskrum.
Hunt lávarðunsem manna mest
hefur lagt sig eftir fróöleik um
Everest og skrifaö hætti aldrei að
trúa á snjómanninn, þrátt fyrir
fullyrðingar sir Edmunds Hill-
arys. Hann fann nýjar slóðir 1973.
Tenzing, sem býr i Katmandu,
segir aö faðir hans hafi tvivegis
séð „yeta”. Skógarvarslan i Sikk-
im lagði upp i sinn nýja
„yeti’Teitarleiðangur eftir að
einn af skógarvörðum hennar
varð fyrir áras „yeta” i janúar i
vetur.
Þessir aðilar og margir fleiri
eru handvissir i sinni sök um, að
snjómaðurinn sé til.
(Lauslega þýtt úr Economist.)