Vísir - 05.10.1978, Qupperneq 11

11
• 1-’ ' '“V.
VISIR Fimmtudagur 5. október 1978
Svavar Gestsson, viðskiptaráðherra:
VÆNTI SAMKOMUI.AGS
UM HAGSMUNAMAL
Afstaða verðlags-
nefndar brýtur
gegn prentfrels-
isákvœði stjórn-
arskrárinnar
Rœtt við stjórnarformann Reykjaprents h/f
„Blöðin hafa tilkynnt
verðlagsyfirvöldum
fyrirhugaðar verðhækk-
anir sinar. Verðlagsyfir-
völd hafa ekki til þessa
séð ástæðu til að hafa af-
skipti af þeim. I reynd
hafa þau því fallist á
þann skilning blaðanna,
að verðlagshömlur taki
ekki til þeirra og þannig
virt frelsi hins ritaða
máls", sagði Hörður
Einarsson, stjórnarfor-
maður Reykjaþrents h/f.
Dagblöðin eru eins og flestum
er kunnugt nú seld á mismun-
andi verði. Dagblaðið og Visir
hækkuðu 1. október verð blaða
og auglýsinga um 20%. önnur
blöð hækkuðu einnig auglýs-
ingaverð um 20% en blaðverðið
hækkuðu þau um 10%. Verð-
lagsnefnd ákvað á fundi sinum
að blöðunum skyldi aðeins
heimiluð 10% hækkun á verði
blaðanna, en þau höfðu tilkynnt
um 20% hækkun.
Hefur verðlagsnefnd áður
spornað við verðhækkunum?
„Arið 1974 reyndu verðlags-
yfirvöld að stöðva eðlilegar
verðhækkanir blaðanna. bau
sáu hins vegar þegar i stað að
sér og létu málið niður falla. Við
viljum ekki að óreyndu trúa
öðru en verðlagsyfirvöld og
rikisstjórnin i heild, sem hefur
fjallað um málið, sjái einmitt nú
að sér oglátimáliðfalla niður”.
Hver var aðdragandinn að
hækkununum?
„1 ágústmánuði siðastliðnum
sendu öll blöðin sameiginlega
tilkynningu til verðlagsstjóra
um fyrirhugaða hækkun á verði
blaða og auglýsinga 1. septem-
ber. Hækkunin skyldi vera 20%,
en hefði raunar þurft að vera
25%. Það var mat okkar að
þetta væri sú hækkun sem
blaðamarkaðurinn þyldi, þvi við
höfum ekki áhuga á að hækka
blöðin það mikið að fólk’ geti
ekki keypt þau. Helst vildum við
komast hjá þvi að hækka blöðin,
en undan þvi varð ekki komist
vegna verðbólguþróunar. Þessi
hækkun dróst um einn mánuð og
var þvi raunar orðin þörf fyrir
enn frekari hækkun en nú var
ákveðin.
I þessu sambandi langar mig
að benda á á það að auk islensku
blaðanna eru fjögur erlend blöð
i visitölunni. Þau hafa hækkað
um 37-44% frá þvi i mars siðast-
liðnum, en siðasta verðhækkun
blaðanna i april sl. var miðuð
við kostnaðarútreikninga frá
marsmánuði.
Dönsk dagblöð, sem fást hér i
verslunum hafa á þessum tima
hækkað um 33-34%.
Við þessar hækkanir á er-
lendu blöðunum hafa verðlags-
yfirvöld ekkert haft að athuga.
Tilkostnaður hefur allur
hækkað. Pappir til dæmis um
27% og aðrar erlendar rekstrar-
vörur um 26-30%. Launataxtar
blaðamanna og prentara hafa
hækkað um rúmlega 25% og hjá
skrifstofufólki hafa laun hækkað
um 27 1/2 —29%.
Viðskiptaráðherra, sem fer
með verðlagsmál, sagði á dög-
unum að hann hygöist flytja
verðlagseftirlitiö aö nokkru
leyti úr landi. Ég vona aðeins að
hann ætli sér ekki að láta prent-
frelsið fara sömu leið og hrekja
það úr landi. Vonandi gerir
hann það ekki að forréttindum
útlendinga að selja blöð á Is-
landi”.
Þörfnuðust hin blöðin ekki
fullrar hækkunar?
„Það voru okkur mikil von-
brigði að morgunblöðin skyldu
ekki standa við þá tilkynningu
sem þau undirrituðu með okkur
i ágúst.
Fyrst að Visir og Dagblaðið
hafa þörf fyrir 20% hækkun þá
er ég sannfærður um að Timinn,
Þjóðviljinn og Alþýðublaðið
hafa miklu frekar þörf fyrir
hana. Nema þau treysti á að
farið verði enn dýpra i vasa
skattborgaranna til að borga
tapið á þessum blöðum?
Það má ekki gleyma að geta
þess, að hin pólitisku blöð, sem
Hörður Einarsson, stjórnarformaður Reykjaprents
Vísismynd: ÞG
gögn i té áður en hún gerði sina
h.f.
ekki hækkuðu nema um 10%
hafa forréttindi, sem hin frjálsu
blöð hafa ekki. Þau geta fengið
leyfi til happdrættis til stuðn-
ings sinum blöðum. Þeir aðilar,
innlendir og/eða erlendir sem
vilja styðja einhver af þessum
pólitisku málgögnum geta auð-
veldlega gert þaö i gegnum
happdrættin”.
Hvernig skýrir þú afstöðu
Morgunblaðsins?
„Ég er að visu ánægður með
að Morgunblaðið skuli i orði
styðja okkar málstað og vera
sama sinnis og við. Ég álit hins
vegar að það sé ekki nóg að hafa
sannfæringu maður verður lika
að berjast fyrir henni. 1 raun og
veru skil ég verst afstöðu
Morgunblaðsins i þessu máli,
þvi að það hefur ekki sömu
stefnu og flokksblöðin að velta
rekstrarvanda sinum yfir á
skattgreiðendurna! ’ ’
Rökstuddi verðlagsnefnd af-
stöðu sina?
„Okkur er það ekki ljóst á
hvaða rökum verðlagsnefnd
hefur afskipti af verðhækkunum
blaðanna að þessu sinni.
Þegar blöðin sendu verðlags-
nefnd hækkunartilkynningu
sina fylgdu henni ekki frekar en
endranær nein gögn. Verðlags-
nefnd fór heldur ekki fram á það
við blöðin að þau létu nokkur
samþykkt. Samþykktin er þvi
gerð án nokkurrar málefnalegr-
ar athugunar. Það sýnir þvi
með öðru, að þessi samþykkt
getur með engu móti staðist”.
Teljið þið að hér sé vegið að
prentfrelsi?
„Við álitum að blöðin og hið
prentaða mál njóti sérstakrar
verndar i stjórnarskránni.
Prentfrelsisákvæði stjórnar-
skrárinnar segir, að aldrei megi
i lög leiða neinar tálmanir fyrir
prentfrelsi i landinu. Það er
auðvitað unnt að gera það með
ýmsu móti. Það er hægt að
banna blöð, og það er einnig
unnt með opinberum afskiptum
að kippa fjárhagslegum grund-
velli undan blaðaútgáfu og
þannig brjóta niður prent-
frelsið. Þetta er t.d. hægt með
verðlagsákvæðum sem beinlinis
dæma blöðin til tapreksturs.
Ég tel engan vafa leika leika á
þvi að hér er verið að brjóta
gegn prentfrelsisákvæði
stórnarskrárinnar.
Mér er kunnugt um það, aö
meðan núverandi viðskiptaráð-
herra var ritstjóri Þjóðviljans
taldi hann að slikar verðlags-
hömlur samrýmdust ekki
stjórnarskránni. Ég trúi ekki
öðru en hann sé enn sama sinn-
is”. —BA—
kostnaðar. Það er þvi eðlilegt að
verðlagsyfirvöld reyni að hamla
gegn hækkunum á þeim.
Ég tel rétt i þessu sambandi
og er er þeirrar skoðunar nú,
eins og þegar ég starfaði við
blaðaútgáfu að samskiptamál
rikisins og dagblaðanna eigi að
taka upp i heild.
I stjórn Blaðaprents hf. sem
prentar fjögur dagblöð, voru
uppi tillögur um málatilbúnað
gagnvart rikinu og ég hygg að
hin blöðin tvö geti fallist á þann
málatilbúnað ef grannt er skoð-
að.
Mér hefði þótt viðkunnan-
legranúna ef forráöamenn Visis
og Dagblaðsins hefðu haft sam-
band við mig áður en þeir
ákváðu að skjóta sér milli laga-
bókstafanna, sérstaklega þar
sem báðir eru kunningjar minir
frá fyrri tima.
En þrátt fyrir þessa afstöðu
þeirra nú, sem auðvitaö verður
að meðhöndla eftir réttum regl-
um, þá vona ég að takist að ná
samkomulagi milli allra blaða
og þessarar rikisstjórnar, um
meðferð á hagsmunamálum
dagblaðanna”, sagði Svavar
Gestsson, viðskiptaráðherra.
-ÓT
DAGBLAÐANNA
Það verður að hafa i huga að
það er ekki viðskiptaráðherra
einn sem gerir þetta heldur
meirihluti i verðlagsnefnd.
Þegar formaður verðlags-
nefndar gerir tillögu um verð á
einhverju reynir hann að meta
hvernig unnt sé að fá meirihluta
i Verðlagsnefnd. Þar náðist
meirihluti fyrir hækkun upp i
2200 á mánuði i áskrift og 110 i
lausasölu. Viðskiptaráðuneytið
hleypti þessu strax i gegn”,
sagði Svavar.
Þekki erfiðleikana
„Ég geri mér fulla grein fyrir
þvi, og miklu betri en þeir félag-
ar Hörður Einarsson og Jónas
Kristjánsson hvað það er erfitt
að reka dagblað. Ég hef starfað
i langan tima við Þjóðviljann,
sem á við mikla erfiðleika að
striða.
Hinsvegar er það svo að dag-
blöðin eru inni i visitölunni,
hvorki meira né minna en 1,5
prósent af visitölu framfærslu-
„Ég vona að það takist að ná
samkomulagi allra blaða og
þessarar rikisstjórnar um hags-
muni blaðanna”, sagði Svavar
Gestsson, viðskiptaráðherra,
meðal annars þegar blaða-
maður Visis spurði hann álits á
þeirri ákvörðun útgefenda sið-
degisblaðanna Visis og Dag-
blaðsins að hækka verð og aug-
lýsingataxta framyfir það sem
viðskiptaráðuneytið leyfði.
„Eftir að ég kom i ráðuneytið
hefur verið legið á öllum al-
mennum verðhækkunum.
Maður hefur neyðst til að hleypa
i gegn afgreiðslum eins og á út-
seldri vinnu og bensini en þar
fyrir utan hefur verið staðið
gegn almennum verðhækkun-
um.
Svavar Gestsson, viðskiptaráðherra, Vísismynd:
GVA.
Þó gerði ég það og hefðu sjalf-
sagt margir kallað það að mis-
nota aðstöðu sina. Ég kalla það
að nota. Ég hleypti strax i gegn
hækkun á dagblöðum og það er
eina almenna hækkunin sem ég
hef samþykkt.