Vísir - 22.12.1978, Side 18

22
Föstudagur 22. desember 1978
VÍSIR
LÍF OG LIST LÍF OG LIST LÍF OG LIST LÍF OG LIST LÍF OG LIST
Þúfur og fjöll
Ingimar Erlendur
Sigurbsson
Fjall i þúfu
Letur.
Maöur er stundum aö
velta þvl fyrir sér hvaö
ljóöabækur eru aö gera Ut
I allan þann bisness, sem
fylgir jólavertiöinni.
Þetta eru yfirleitt hljóö-
látar bækur, sem flytja
engin stórtíöindi á ytra
boröi, og vélbyssuskot-
hriö eöa lík hrynja ekki af
hverri blaösiöu. Nýjasta
bók Ingimars Erlends
Sigurössonar.Fjall i þúfu
er eitt af þeim hljóölátu
verkum, sem berast aö
líkindum illa af þessa
dagana.
Allt frá árinu 1973 hefur
komiö Ut ljóöabók á ári
eftir Ingimar, auk þess
skáldsagan Undirheimur
og sögusafniö Göngu-
stafur vindsins. 1 ár
kemur siöan önnur Utgáfa
af Ort á öxi og nú Fjall i
þUfu. Manni viröist aö
Ingimar sé sifellt aö
veröa stuttaralegra
skáld, og einskonar tvi-
ræöni eykst meö hverri
ljóöabók. Kannski eru
þetta timanna tákn, en þó
er eölilegra aö tala um -
ákveöiö þróunarstig
höfundar, þar sem vaxa
grunsemdir um aö ekkert
sé absalUt og tveir fletir
séu á hverri skynjun.
Þess vegna segir hann I
lóöinu Orösending:
Þaö eru ekki
ljóöin
sem eiga aö vera
opin
heldur er þaö les
andi
sem á aö vera
opinn
eöa öllu heldur
þjóöin.
Þa ö er nú þaö. Opin ljóö
eöa lokuö leysa svo sem
engan stóran vanda I
skáldskapnum, þótt hann
eöli sínu samkvæmt hafi
oft veriö beztur þegar til-
Bókmenntir
finning á bak viö oröin
varö þeim sterkari. T.d.
getur opiö ljóö án skáld-
skapar veriö afskaplega
vesælt, eins og lokaö ljóö
getur hangiö uppi á rimi.
Kannski er bezt aö skáld-
skapurinn, ljóöiö, fái bara
að spretta án kenninga
um tilbúning þess eöa
útlit.
Þess gætir I ljóöum
Ingimars, aö skáldinu
finnist aö hlustendum
hafifækkaö. Hannsegir i
kvæöinu tsöld:
Grasiö undir
grónum fönnum
helgimynd
I himinbönnum.
Ljóöin eru
langt frá mönnum.
Sum kvæöa Ingimars
nálgast aö veröa oröa-
leikir þar sem rimiö
kemur án nauðsynjar og
kvæðiö verður hin ein-
faldasta frásögn. Eitt
kvæöi kallar hann Jóga:
A nóttunni
hvíli ég
dagfötin.
A daginn
hvlli ég
náttfötin.
Dag og nótt
hvlli ég
nakinn i þér.
Einhvern veginn er þaö
svo aö manni finnst viö
yfirlestur aö mikiö sé um
tár i kvæðunum. Og þótt
margt sé vel sagt um tár,
geta þau oröiö of mörg I
ekki stórri ljóöabók,
Skáldiö talar um ryksins
þurru tár eöa löngu fallin
tár og siöan I ljóöinu Á
boröinu á þennan nýstár-
lega veg:
Löngu eftir
að þú varst farin,
staröi ég
i tárin sem þú
sicildir eftir
á boröinu.
ég haföi aldrei
séö neitt
jafn umkomulaust,
svo yfirgefiö
sem þessa tvo
tæru dropa
á boröinu.
Þess ber að gæta aö
einn kafli bókarinnar
viröist helgaöur ýmsum
tilbrigöum um tár. Annar
kafli er um þúfuna og
fjalliö og þannig eru
kaflar um fleiri áberandi
efni.
Ingimar Erlendur
Sigurösson er meö tor-
ræöasta móti I þessari
siöus tu 1 jóöab ók.
Oröaleikir ljóöanna eru
dæmi, sem þurfa meiri
umhugsunar viö en fæst
viö yfirlit og lestur fyrir
umsögn á jólavertiö.
Vegna tviræöni og oröa-
leikja eru ljóöin stutt,
hörö og snögg, eins og
kemur fram I síöasta
ljóöinu, sem nefnist
öræfi:
Eiliföin hefur
engan
augastein.
Auga likt og lind.
Aldregi sefur
ætlö
Ingimar Erlendur — „er
meö torræöasta móti I
þessari siöustu Ijóöa-
bók”, segir Indriöi m.a. i
umsögn sinni.
vakir ein.
Veröld hennar blind.
Þótt ég vilji ekki segja
aö Ingimar Eriendur hafi
bætt stórum viö sig meö
þessari ljóöabók, þá hefur
hann lokiö ákveöinni raun
— lokaö hring, sem
honum var nauösynlegt
aöloka, áöur en haldiö er
áfram út i nýjan óræðan
dag. IGÞ
Nýtt, en
þó gamalt
Peter Russell:
Holl er hugarró.
Þýö.: Guörún Andrésdóttir
og Jón Halldór Hannesson.
Isafoldarprentsmiöja, 1978
SÍÐUSTU T V 0
ARATUGI hefur áhugi á
hverskonar hugrækt fariö
stór-vaxandi á Vesturlönd-
um. Hugræktartæknin er
yfirleitt fengin aö láni frá
Austurlöndum og skólar og
aöferöir margskonar. öll
viöhorf til þessara hluta
veröa þó meö ööru móti hér
vestra og meiri ungæöis-
háttur á flestu, enda þessi
iðkun naumast fallin inni
vestrænan hugsunarhátt.
Meöal hinna vinsælustu
aöferöa til hugleiöinga er
svokölluö „transcendental
meditation” sem kölluö er
„innhverf Ihugun” á
Islensku. Hvorug nafngiftin
er gáfuleg, sem raunar
skiptir litlu, þvi fjöldi
manns iökar aöferöina sér
til gagns — sem ætti aö telj-
ast aöalatriöi málsins.
Þessari aöferö — sem
kennd er viö indverskan
yoga, frægan mjög, aö
nafni Maharishi Mahesh
Yogi, og kom til Islands
1964 — helgast bókin „Holl
er hugarró” eftir Peter
Russell, og þeirri lifs-
fílósóflu sem henni fylgir,
Viö lestur bókarinnar
kemur i ljós aö kenningu
höfundar og hins indverska
yoga bregöur I fáu veru-
lega frá öörum kenningum
úr mystiskri heimspeki
sem siöustu áratugi, og
jafnvel öld, hefur veriö aö
nema land I hugarheimi
vestrænna manna. Þetta er
skynsamleg bók og gagn-
legur lestur, en dálitil
óprýöi finnst mér samt aö
sá tónn sprettur viö og viö
Bókmenntir
Maharishi Mahesh Yogi
- „Kenningu hofundar og
hins indverska yoga
bregöur i fáu verulega frá
öörum kenningum úr
mystiskri heimspeki..."
segir Sigvaldi m.a. I um-
sögn sinni.
fram á milli linanna aö
varla hafi nokkru sinni ver-
iö sett fram hugræktar-
speki sem á viö þessa jafn-
ist — þótt sannleikurinn sé
sá aö allar yoga-aöferöir
eru i byrjun reistar á hinu
sama æfingum sem
hjálpa iökanda til aö gefa
óslitiö gaum, veita athygli,
vera hrein athygli.
Þaö er almennur galli á
meöferö vestrænna manna
á austrænni hugsuun aö
einhver aðferö eöa afbrigöi
sem viökomandi höfundur
hrifst af sé nærfellt hiö
eina rétta þó aö svo sé i
rauninni aö samkvæmt
indverskum viöhorfum þá
fyrirfinnst þetta „eina
rétta” allsekki. Eins leyfa
menn sér aö tala um yoga
af mikilli reynslu sem
varla hafa sinnt slikri iök-
un meiren áratug, og kenn-
ara virðist mega útskrifa á
nokkrum mánuöum. Sllkir
ágallar eru kannski eðli-
legir og starfa af afskap-
lega mikiö vestrænum viö-
horfum. Sá sem afturámóti
er rótfastur i indverskri
hugsun veit aö sitt hæfir
hverjum, og þaö sem mér
reynast mikil sannindi þarf
ekki aö vera nákvæmlega
jafnmikill sannleikur I
reynslu annars manns.
Sjaldan er kenning ný:
liklega má sanna aö ekkert
er nýtt undir sólinni. Mikil-
leiki kenninga sem fram
koma er þvi vanalega
hversu vel framsetning
þeirra og kynning hittir i
mark: þetta aö segja göm-
ul sannindi þannig aö svo
viröist sem þau séu öldung-
is ný.
Þétta hlýtur indverska
yoganum aö hafa tekist svo
mikillar hylli sem aöferö
hans nýtur.
Eirikur Sigurösson: AF
HÉRAÐI OG (JR
FJÖRÐUM. AUST-
FIRSKIR ÞÆTTIR.
Skuggsjá 1978.
Þetta er safn 13 smá-
þátta, alls um 170 sibur auk
nafnaskrár og nokkurra
ljósmynda. Nokkuö er efiii
þeirra sundurleitt, en mest
Bókmenntir
Helgi
Skúli
Kjartans-
son
skrifar
stuttur og ekki reistur á
neinni sögurannsókn,
heldur á minningabrotum
gamalla Fáskrúösfiröinga.
Þar er þó viss fróöleikur
sem ekki skal vanþakka.
Persónusöguþættirnir
sumir viröast meira og
vandlegar unnir, og er
fengur aö þeim fyrir þá
sem áhuga hafa á söguper-
sónunum. En varla eru þeir
grlpandi lesning fyrir
ókunnuga. Heilsteyptastir
eru þættirnir af hinum
ónafngreindu vinnuhjúum,
og eftir lestur bókarinnar
er mér raunasaga vinnu-
Þœttir af
AMSllrwliiiyuin
þó um persónusögu. Af
þeim toga eru lengstu þætt-
irnir, um Sigftis Sigfússon
þjóösagnasafnara og hjón-
in Benedikt og Sigrúnu
Blöndal á Hallormsstaö
(upphafsmenn húsmæöra-
skólans þar), einnig þættir
um séra ólaf Indriöasoná
Kolfreyjustaö (skáld og
fööur Páls skálds og Jóns
ritstjóra), Karl Guömunds-
son myndskera, Sigurjón
Jónsson skáld i Snæ-
hvammi, séra Pál Pálsson
málleysingjakennara i
Þingmúla og Magnús Guö-
mundsson frá Starmýri.
Auk þessa fólks segir nokk-
uö frá forfeðrum þess sum-
um.
Hér viö bætist minninga-
þáttur frá unglingsárum
höfundar sjálfs, Minninga-
brot Vestur-tslendings frá
bernskuárum sinum á
Héraði, og feröakvæöi eftir
séra Jón Jónsson á Stafa-
felli meö nokkrum inn-
gangsoröum.
Þá eru tveir æviþættir
ónafngreinds fólks, vinnu-
manns og vinnukonu.
Nafnlaus munu þau vera
vegna þess, aö þættirnir
Eirlkur Sigurösson —
„sums staöar er frásögn
hans fáguö og vönduö, en
á köflum freistast hann tii
aö rita af nokkurri
mærö”, segir Helgi Skúli
m.a. i umsögn sinni.
eiga aö vera aldarfars-
speglar, svipmyndir úr lifi
hjúastéttarinnar ekki siöur
en þeirra einstaklinga sem
valdir eru til lýsingar.
Þá er ótalinn einn þáttur,
„Fransmenn á Fáskrúös-
firöi”, sá eini sem ekki er
tengdur neinni söguhetju,
og er efni hans langfor-
vitnilegast frá sögulegu
sjónarmiði. En hann er
konunnar hugstæöust.
Talsvert er af kveöskap I
þessari bók. Kvæöis Jóns i
Stafafelli er fyrr getiö, og
kveöskapur ölafs Indriöa-
sonar, Sigurjóns Jónssonar
og Sigfúsar Sigfússonar
skipar allveglegt rúm i
þáttunum af þeim, auk
lausavisna úr ýmsum átt-
um. Sumt af þessum ljóö-
mælum er áöur óbirt. Ekki
virðist mér Eirlkur mjög
vandlátur á ljóöiistina, en
aö visu flýtur með ágætur
kveðskapur. A stöku visum
eru braglýti, sem eindregiö
benda t-Ú afbökunar, en
Eirilcur gerir þar engar at-
hugasemdir.
Eirikur Sigurösson skrif-
ar mjög frambærilegt mál,
og sums staöar er frásögn
hans fáguö og vönduö, en á
köflum freistast hann til aö
rita af nokkurri mærö,
einkum ef hann vill bera
fólk lofi. Hann er nægju-
samur á efni, jafnvel um
of, svo aö lesandi getur ef-
azt um suma smáþættina,
hvort þeir eigi brýnt érindi
á bók. En þaö er smekks-
atriði.
—HSK
Ævintýralandið
Ævintýralandiö nefnist
hljómplata meö fjórum
vinsælustu ævintýrum
Jakobs og Vilhjálms
Grimm, svonefndra
Grimmsbræöra. Þetta eru
ævintýrin um Hans og
Grétu, Mjallhviti, Rauö-
hettu og öskubusku.
Leikstjóri er Gisli Al-
frebsson en leikendur eru
Bessi Bjarnason, Elfa
Gisladóttir, Gisli Alfreös-
son, Margrét Guðmunds-
dóttir og Siguröur Sigur-
jónsson.
Upptaka fór fram I Tón-
tækni undir stjórn Siguröar
Arnasonar. Otgefandi er
Fálkinn.
Bessi er meðal flytjenda á
plötunni um Ævintýra-
landiö
LÍF OGLIST LÍFOGLIST LÍF OG LIST LÍF OG LIST LÍF OG LIST