Vísir - 02.01.1979, Blaðsíða 16

16
Þri&judagur 2. janúar 1979.
VÍSIR
LÍF OG LIST LÍF OG LIST LÍF OG LIST LÍF OG LIST LÍF OG LIST
Orðaskipti á
elliheimili
Þjóðleikhúsið
kjallarasvið:
Heims um ból
Höfundur: Harald
Mueller
Leikstjóri: Benedikt
Árnason
Þýðandi: Stefán
Baldursson.
Leikmynd: Björn G.
Björnsson.
Hva& er um þetta litla
verk a& segja? Ekki ýkja
margt. Þa& er hugljúft, en
um leiö angurvært, jafnvel
dapurlegt. Þa& fjallar um
eina hugmynd — vanda-
Leiklist
Bryndís
Schram
skrifar
um sjön
varps.
leikrit
mál, sem enginn kemst hjá
aö glima viö fyrr eöa siöar
á ævinni — ellina i sinni
aumkunarveröu mynd.
„Við endum öll á svona
stofnun og biöum þess aö
deyja. Enginn kærír sig um
mann.”
Viö hlustum á orðaskipti
móöur og sonar. Hún dvelst
á elliheimili og heldur aö
hann sé kominn til aö sækja
sig, eins og hann er vanur
aö gera á hverjum jólum.
En I þetta sinn ætlar hann
sér ekki aö taka hana meö.
Hann á von á gestum um
hátíðarnar, mikilvægum
viöskiptavinum, og hann
getur ekki lagt þaö á gesti
sina að hlusta á rausiö i
gömlu konunni daginn út,
og daginn inn. Auk þess á
hann erfitt meö aö umbera
hana sjálfur. Hér er kölk-
uð, snarrugluð og talar
stanzlaust En — hún iúrir
enn á peningum, og þvi er
betra aö hafa hana góða.
Og auövitaö þykir honum
lika vænt um hana, þrátt
fyrir allt og allt. ööru
hvoru bráir af henni, og þá
sjáum viö alveg inn i
kviku. Einhvers staðar á
bak viö þetta gamla hulstur
leynist manneskja með sín-
ar langanir og þrár. En
ellin er eins og búr, sem
aldrei veröur opnað. Væng-
stýföur fugl veröur aldrei
fleygur á ný.
Viö áfellumst soninn,
okkur finnst hann harð-
brjósta, en samt skiljum
viö hann mætavel. Hann
kveöur móöur sina I lokin
meö tárin I augunum, kval-
inn af samvizkubiti, en
hvaö getur hann gert?
Mamma litla er niðurbrot-
inn, hún blakar vængjum,
en enginn hlustar
Benedikt Arnason er
leikstjóri aö Heims um ból.
Honum lætur mjög vel að
höndla verk af þessu tagi.
Hans næmu hendur laöa
fram hiö flnlega og kristal-
tæra, hann spilar á
þagnirnar jafnt og orðin, og
hiö hæga tempó leiksins
gerir heildarmy ndina
miklu tf-úverðugri. Engu aö
slöur stfgur verkiö jafnt og
þétt, þar til sonurinn stend-
ur grátandi frammi fyrir
móöur sinni I lokin. Textinn
er auk þess mjög góður,
bæöi frá hendi höfundar og
þýðandans.
En hljóöfærin, sem spilaö
er á, eru heldur ekki af
verri endanum. Bessi
Bjarnason hefur um árabil
veriö okkar allra vinsælasti
Jólaheimsókn á elliheimiliö — nýr Bessi/>g Gu&björg aftur
I aimennilegu hiutverki,segir Bryndis m.a. I umsögn sinni.
gamanleikari, og i augum
fjöldans er hann og veröur
eflaust aldrei annaö. Bessi
hefur samt gert itreka&ar
tilraunir til að slita sig úr
þessum viöjum, en aldrei
tekizt fullkomlega, fyrr en
ef til vill nú. 1 návigi viö
áhorfandann þarf hann
ekki að beita röddinni, og
nær þannig fram e&lilegum
tón, gamanleikaranum er
vikiö til hliöar, og það er
kominn nýr Bessi.
Og mikið var gaman aö
sjá Guöbjörgu aftur I al-
mennilegu hlutverki. 1
minum augum hefur Guð-
björg alltaf veriö ein af
okkar allra glæsilegustu
leikkonum. Hún hefur allt
til aö bera: rödd, sem er rík
af litbrigöum, augu, sem
spegla hverja hugsun, and-
lit, sem aldrei eldist og
reisn, sem sópar aö. En
samt bregður hún sér I
gervi gömlu konunnar eins
og ekkert sé, hún beitir
engum brögöum, fram-
koman er látlaus og einlæg,
hver hreyfing þreytt, aug-
un sljó. Það er stórkostlegt
aö sitja viö fótskör þessar-
Hnignun
lifandi popp-
tónlistar
Þaö eru ekki ýkja mörg
ár sí&an lifandi popptónlist
stóö i miklum blóma hér á
landi. Þá mátti segja a&
áhugasamir hljó&færa-
leikarar æf&u i ö&rum
hvorum bilskiír I bænum
þegar frltlmi gafst og um-
bo&smenn voru starfandi á
ööru hvoru götuhorni. Auö-
vitaö er þetta ýkt lýsing en
staöreyndin er engu aö
si&ur sú aö mikil gróska
var I lifandi popptónlist
fyrir tiitölulega fáum ár-
um.
Hljómsveitir spruttu upp
eins og gorkúlur á fjóshaug
og stórhljómsveitirnar
háöu haröa samkeppni um
bestu danshúsin og vin-
sældirnar. Aö margra áliti
var þetta gullöld íslenska
poppsins. Þeir sem eitt-
hvaö eru komnir yfir tvi-
tugt muna þennan tlma,
sem sumir vilja nefna
Glaumbæjarár en Glaum-
bær var þá óumdeilanlega
mekka poppsins.
A þessum árum var
plötuútgáfa sáralitil og aö-
eins bestu hljómsveitirnar
gátu látið sig dreyma um
aö leika inn á plötu.
Plöturnar sem komu út á
ári voru teljandi á fingrum
annarrar handar.
Nú er öldin önnur.
Hljómsveitir eru sárafáar,
jafnvel teljandi á fingrum
annarrar handar en plötur
með innlendum hljómlista-
mönnum fylla nokkra tugi
árlega.
Um orsakir þessarar
þróunar mætti eflaust
ar reyndu leikkonu um
stund og sjá, hvernig hún
sökkvir sér inn I hlutverk-
ið og berst um eins og lltill
fugl i búri, gömul kona,
sem bíður þess aö deyja.
Þarna er fjallað um eina
hugmynd, brugöið upp
mynd úr daglegri reynslu
hvers og eins okkar. Hún er
kannski ekki stórbrotin, en
hún er sönn I nekt sinni.
- B.S
Athugasemd
Af vangá féll niöur nafn
Bjargar Jónsdóttur, sem
lék hlutverk Isu i sjón-
varpsleikgerð Silfur-
túnglsins, I umsögn I
blaöinu,. Björg
er tiltölulegur byrjandi á
leiksviöinu, en þess ber
aö geta aö leikur hennar I
umræddri sjónvarps-
mynd var svo sannarlega
veröur þess a& vera getiö.
Isa var I hennar höndum
annaö og meira en venju-
legt sjógörl. A látlausan
hátt sýndi hún manneskj-
una á bak viö farðann.
—BS
skrifa langa ritgerö en hér
verður aðeins getiö nokk-
urra. Hnignunar lifandi
popptónlistar gætti fyrst
eftir ákvörðun skólastjóra
gagnfræöaskólanna fyrir
u.þ.b. fimm árum aö hætta
skóladansleikjum með
hljómsveitum. Diskótek
sem þá voru að ryöja sér
Til umrœðu
Gunnar
Salvars-
son
| skrifar
rúms skyldu annast tón-
listarflutning á dans-
leikjum. Skólastjórar til-
greindu að mig minnir
einkum tvær ástæöur fyrir
hljómsveitarbanninu,
annars vegar þá aö mikil
drykkja væri samfara
dansleikjum með hljóm-
sveitum og hins vegar þá
aö hljómsveitirnar væru of
dýrar.
I kjölfar þessa kom ann-
ar skellur: Lokun Tóna-
bæjar fyrir hljómsveitum.
Þar var líka allt traust sett
á diskótekin.
Við þessi tvö bönn minnk-
Gof Þjóðminjasafninu
Vidalinspostillu
Vesturislens k kona,
Lovisa Rannveig Kristin
Jónsdóttir aö nafni, fær&i
Þjóöminjasafninu fyrir
skömmuaö gjöf Vidalíns-
postillu frá árinu 1776.
Halidór Jónsson veitti
bókinniviötökufyrir hönd
þjóöminjavaröar.
Lovlsa sagði i viötali
viö Visi, að bók þessa
heföi hún erft eftir for-
~eldra sína. Kvaöst hún
-ekki vita hvort faöir
_he.nnar eöa móöurafi
—heföi haft bókina með sér
vestur um haf. Afi Lovisu
flutti til vesturheims meö
fjölskyldu sina áriö 1900,
enfaöir hennar fluttist
þangaö sjö árum slðar.
Foreldrar hennar kynnt-
ust svo I Winnipeg, þar
sem Lovisa fæddist árið
1917. Fjölskyldan fluttist
til Washington, en Lovisa
býr nú i Kalifornlu, þar
sem hún og maöur hennar
reka leikhús i bænum
Folsom nálægt Sacra-
mento.
Lovisa kvaöst tvisvar
hafa komið til Islands
áöur,i bæöi skiptin aö hún ákveöiö aö kynnast og valið jólin til þess.
sumarlagi, og þvl heföi landinu i' vetrarskrúða, —G.B.G.
Lovisa Rannveig Kristin Jónsdóttir afhendir Halldóri Jónssyni Vldallnspostiilu þá
sem hún gaf Þjóöminjasafninu. Bókin er i skinnbandi, prentuömeö gotnesku letriog
öll hin vanda&asta.
Vlsismynd JA
Sagnameistar
inn Heinesen
William Heinesen: Fjand-
inn hleypur I Gamallel.
Þýöandi: Þorgeir Þor-
geirsson.
Mál og menning, Rv. 1978.
I bókaflóöinu fyrir fæö-
ingarháti'ö Krist flutu meö
nokkrar ágætisbækur
þýddar úr aðskiljanlegum
tungum. Þótt ekki hafi gef-
ist timi til að fjalla um þær
I þessum pistlum fyrir jól,
var ekki meiningin aö
þegja meö öllu yfir þessu
ágæta framtaki útgefenda
og þýöenda. Verður reynt
aö bæta um á næstunni.
William Heinesen var aö
sönnu talsvert þekktur hér
á landi þegar Mál og menn-
ing hóf útgáfu ritsafns þess
sem þetta smásagnasafn er
önnur bók I. Hins vegar var
full ástæ&a til aö halda
nafni hans betur á lofti en
áöur haföi veriö þvl þar er
skemmst frá aö segja að
þessi nágranni okkar og
frændi er einn allra snjall-
astur sagnamaöur sem á
dögum er hvert sem seilst
er til samanburðar. Og
með sagnamanni á ég viö
þesskonar rithöfund sem
lagið er sú góða iþrótt aö
segja sögu, láta þráöinn
renna á snælduna snurðu-
laust og átakalaust, rétt
eins og ömmur okkar geröu
þegar þær gaukuðu sögum
aö okkur I rökkrinu. Og al-
veg eins og sögurnar henn-
ar ömmu eru frásagnir
Heinesens fullar af ein-
faldri kynngi einhverskon-
ar seiðmögnun, sem gerir
þær áleitnar stundum
óhugnanlegar, en smám
saman fyrst og fremst
sannar.
Fjandinn hleypur I
Gamallel er smásagna-
safn, þar sem komnar eru á
Bókmenntir
eina bók alls þrettán sögur.
Þær flokkast saman eftir
efni og aðstæðum, þannig
að úr veröa þrír hlutar, I
fyrsta hluta veröa fjórar
fremur langar sögur,
dæmigeröar smásögur meö
sjálfstæða fléttu og lausnir.
Þetta þykir mér aö ýmsu
LÍF OG LIST LÍF OG LIST LÍF OG LIST LÍF OG LIST LÍF OG LIST