Morgunblaðið - 18.02.2001, Page 11

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18. FEBRÚAR 2001 11
standa eftir þrír viðbótar kostir, það er að
segja bygging nýs flugvallar á Lönguskerjum,
eftir gamalli hugmynd Trausta Valssonar,
bygging nýs flugvallar í landi Hvassahrauns í
Vatnsleysustrandarhreppi og breytingar á nú-
verandi flugvelli í Vatnsmýrinni þannig að
meginhluti flugsins verði færður á nýja flug-
braut á uppfyllingum úr Fossvogi og út í
Skerjafjörð.“
Efasemdir hafa komið fram um alla þessa
kosti og raunar hafa embættismenn borgar-
innar slegið Lönguskerjahugmyndina af þótt
stjórnmálamennirnir haldi henni enn inni í um-
ræðunni.
Niðurstaðan varð að leggja aðeins fyrir
íbúana spurninguna um það hvort flugvöllur
eigi að vera í Vatnsmýri að loknu skipulags-
tímabilinu eða hvort hann eigi að fara og nýta
þá landið undir byggð. Þarna er um tiltölulega
einfalt val að ræða og það eina sem borgin í
reynd getur lagt fyrir íbúa sína. Ingibjörg Sól-
rún segir að fari svo að niðurstöður atkvæða-
greiðslunnar verði á þann veg að bersýnt er að
Reykvíkingar vilji völlinn burtu úr Vatnsmýr-
inni, yrði auðvitað farið að vinna út frá því,
bæði í svæðisskipulagi höfuðborgarsvæðisins
og við endurskoðun aðalskipulags Reykjavík-
ur. „Flugmálayfirvöld hafa alveg skýra rétt-
arstöðu í Vatnsmýrinni til ársins 2016. Um það
er enginn ágreiningur, en það liggur ekkert
fyrir um hvað muni gerast eftir 2016, eins og
staðan er í dag.“
Hætt hefur verið við að efna til umfangsmik-
illar skoðanakönnunar um flugvallarmálið um
landið allt samhliða kosningunni, eins og hug-
myndir voru uppi um lengi vel. Sú könnun átti
einkum að fara fram svo hægt væri að fá góðan
samanburð á því hvort hópur kjósenda í
Reykjavík væri þverskurður af þeim viðhorf-
um, sem kæmu fram í skoðanakönnun á land-
inu öllu. Þar sem hagsmunir landsbyggðar og
höfuðborgar stangast mjög á, er líklegt að nið-
urstöður kosninga annars vegar og skoðana-
könnunar hins vegar gætu orðið misvísandi og
því gætu menn lent í vanda við að túlka nið-
urstöðurnar eftir á.
Tveir kostir í Vatnsmýrinni
Tveir kostir eru helst til umræðu ef ákveðið
verður að hafa flugvöllinn áfram í Vatnsmýri
eftir 2016, eins og fram hefur komið í grein-
unum um skipulag Vatnsmýrar og framtíð
Reykjavíkurflugvallar sem birst hafa í blaðinu
síðastliðna viku. Ljóst er að leggja þarf í veru-
legan kostnað við uppbyggingu á Reykjavík-
urflugvelli jafnvel þótt ákveðið yrði að hafa
hann áfram á núverandi stað. Hægt er að
skapa svigrúm fyrir töluverða íbúðarbyggð í
Skerjafirði með endurskipulagningu flugvall-
arsvæðisins.
Kostnaður yrði enn meiri ef austur-vestur-
braut flugvallarins yrði flutt út á Litlusker og
gerð að aðalflugbraut en með því væri hægt að
losa enn meira land til annarra nota. Spurn-
ingin er frekar um það hvort hægt sé að rétt-
læta viðbótarkostnaðinn með því. Flugtækni-
lega virðist flugbrautin á Litluskerjum vera
ágætur kostur þótt spurning sé um aukinn
vanda flugrekstraraðila vegna málmtæringar í
flugvélum og ísingar. Flug yfir byggð myndi
minnka frá því sem nú er en mörgum spurn-
ingum er enn ósvarað varðandi áhrif fram-
kvæmdarinnar á umhverfið í Skerjafirði. Flug-
völlurinn yrði áfram aðþrengdur í
borgarlandinu.
Allir hafa kosti og galla
Þeir þrír kostir sem taldir eru helst koma til
greina fyrir innanlandsflugið ef ákveðið verður
að losa Vatnsmýrina til annarra nota hafa allir
sína kosti og galla. Flutningur miðstöðvar inn-
anlandsflugsins til Keflavíkurflugvallar er
ódýrasti kosturinn en hann hefði afdrifaríkar
afleiðingar fyrir innanlandsflugið, ferðaþjón-
ustuna og samgöngur við landsbyggðina, auk
þess sem öryggismálum yrði stefnt í tvísýnu.
Nýr flugvöllur í landi Hvassahrauns er ódýrari
kostur en margir hugðu og kemur best út sam-
kvæmt mati Stefáns Ólafssonar. Hins vegar
hafa komið fram efasemdir um notagildi hans
til innanlandsflugs vegna veðurskilyrða og ná-
lægðar við Keflavíkurflugvöll. Samgönguráð-
herra segir reyndar að ekki komi til greina að
byggja nýjan flugvöll. Nýr flugvöllur á Löngu-
skerjum hefði þann kost að vera í nágrenni
miðborgar Reykjavíkur en hann er langdýr-
asta hugmyndin auk þess sem framkvæmdin
myndi valda miklu raski á umhverfinu í
Skerjafirði.
Í öllum tilvikum fengi Reykjavíkurborg
verðmætt byggingarland til ráðstöfunar í
Vatnsmýri.
Flutningur til Keflavíkur slæmur
kostur að margra mati
Flutningur innanlandsflugsins til Keflavík-
urflugvallar mun væntanlega hafa afdrifaríkar
afleiðingar fyrir innanlandsflugið. Um það
vitna stjórnendur flugfélaga og höfundar
skýrslna sem vitnað er til. Ferðatími farþega
mun lengjast verulega og flugfargjöld hækka –
og farþegum fækka. Sennilega er þó ofmælt að
innanlandsflugið leggist af, erfitt er að sjá það
fyrir sér. Forsvarsmenn af landsbyggðinni
hafa miklar áhyggjur af hugmyndum um flutn-
ing flugsins til Keflavíkur, telja að það muni
skerða mjög aðgengi íbúa þeirra staða sem eru
háðir innanlandsflugi að höfuðstjórnsýslu
landsins í höfuðborginni. Þeir gera þá kröfu að
Reykjavík standi undir höfuðborgarnafnbót-
inni. Borgarstjórinn í Reykjavík segir að líta
verði á höfuðborgarsvæðið allt í þessu efni,
ekki einungis miðborg Reykjavíkur. Flutning-
ur innanlandsflugsins á annan flugvöll á eða
við höfuðborgarsvæðið væri mun betri kostur
að mati flestra viðmælenda, en flutningur
flugsins til Keflavíkur, það er að segja ef nógu
gott og fjárhagslega hagkvæmt flugvallar-
stæði finnst. Ferðaþjónustan og þeir sem
starfa við flugið á Reykjavíkurflugvelli hafa
áhyggjur af flutningi vallarins annað, telja að
það skaði ferðaþjónustuna. Þær raddir heyrast
þó frá ferðaþjónustufólki úti á landi að bein
tenging innanlandsflugsins við millilandaflugið
á Keflavíkurflugvelli gæti jafnað samkeppnis-
stöðu þeirra. Loks má nefna að flutningur
sjúkra- og neyðarflugs til Keflavíkur gæti
skert mjög öryggi borgaranna, að mati for-
stöðumanna heilbrigðisstofnana, landlæknis
og Almannavarna. Samgöngur eru órjúfanleg-
ur hluti af heilbrigðisþjónustu og almanna-
vörnum og skiptir máli að hafa flugvöllinn sem
næst stóru sjúkrahúsunum í Reykjavík og
björgunarsveitunum á höfuðborgarsvæðinu.
Meiri nýting gefur
meiri verðmæti
Í vinnu við svæðisskipulag höfuðborgar-
svæðisins til ársins 2024 hefur verið gert ráð
fyrir að byggja þurfi nýjar íbúðir fyrir allt að
60 þúsund manns. Ráðgjafar þess telja að
byggð á flugvallarsvæðinu myndi styrkja mið-
borg Reykjavíkur og ýta undir þróun byggðar
til suðurs á höfuðborgarsvæðinu. Á hinn bóg-
inn mætti halda því fram að aðstaða innan-
landsflugsins myndi einnig styrkja miðborg-
ina, þó í minna mæli. Að mati meirihlutans í
borgarstjórn og embættismanna er nauðsyn-
legt að fá úr því skorið nú hver vilji borgarbúa
til nýtingar Vatnsmýrarinnar er eftir 2016 svo
hægt sé að gefa út svæðisskipulag fyrir höf-
uðborgarsvæðið til ársins 2024 og aðalskipulag
fyrir Reykjavík til ársins 2021. Að sama skapi
hefðu samgönguyfirvöld rúmt svigrúm til að
ákveða hvar flugvallarstarfseminni yrði best
komið fyrir með hagsmuni landsbyggðar, heil-
brigðis- og ferðaþjónustu að leiðarljósi, kjósi
Reykvíkingar að fá Vatnsmýrina undir byggð.
Borgarfulltrúar minnihlutans gagnrýna harð-
lega þá meðferð, sem málið hefur fengið hjá
meirihlutanum, og telja að niðurstöður at-
kvæðagreiðslunnar muni í engu hafa áhrif á
framtíð vallarins eftir 2016.
Með öllum þeim flugvallarkostum, sem
nefndir hafa verið, losnar alltaf eitthvert land í
Vatnsmýrinni, en mismikið þó, allt frá tæpum
30 hekturum miðað við endurbættan flugvöll á
núverandi stað og upp í 130 hektara miðað við
að völlurinn fari allur. Hugsanlegt verðmæti
byggingarlóða er í beinum tenslum við nýt-
inguna, en mjög skiptar skoðanir eru meðal
sérfræðinga í skipulagsmálum á því hvað
svæðið þolir mikla byggð og hversu langt hægt
er að teygja byggðina utan núverandi flugvall-
argirðingar. Sé miðað við þá nýtingu, sem
borgarskipulag og svæðisskipulag höfuðborg-
arsvæðisins telja viðunandi, um fimm þúsund
íbúðir fyrir tólf þúsund íbúa og fimm þúsund
störf, gæti verðmæti þeirra 130 ha sem yrðu til
reiðu undir byggð, fari völlurinn allur, verið 7,6
milljarðar króna, samkvæmt nýju mati Afl-
vaka. Hugmyndir Samtaka um betri byggð á
höfuðborgarsvæðinu fela bæði í sér mun meiri
nýtingu á svæðinu og þar með hærra verðmat.
Kjósi Reykvíkingar miðborgarbyggð í
Vatnsmýrina umfram flugvöll, yrðu umferðar-
málin erfiðust viðfangs, að mati Stefáns Her-
mannssonar borgarverkfræðings. Þar með
stæði ríkissjóður ekki aðeins frammi fyrir því
að þurfa að standa undir kostnaðarsömum
flutningi flugvallar, heldur kæmu að auki til
kostnaðarsamar vegaframkvæmdir í og við
nýja byggð í miðborg Reykjavíkur.
Línur að skýrast
Línur eru farnar að skýrast í afstöðu ráða-
manna gagnvart þeim kostum sem í raun verð-
ur kosið um 17. mars. Yfirvöld samgöngumála
og flugmála eru á einu máli um að Reykjavík-
urflugvöllur skuli áfram vera í Vatnsmýrinni í
svipaðri mynd og nú. Það er einnig afstaða for-
ystumanna á landsbyggðinni sem rætt hefur
verið við og forystufólks í ferðaþjónustu og
flugrekstri. Borgarstjóri og forseti borgar-
stjórnar vilja aukið byggingarland í Vatnsmýri
og nýta hana til uppbyggingar í tengslum við
miðbæinn. Verulega skiptar skoðanir eru með-
al borgarfulltrúa um val á kostum, sumir vilja
völlinn alveg í burtu og þá er helst horft suður
fyrir Hafnarfjörð en aðrir sjá möguleika á því
að búa til byggingarsvæði á núverandi flugvall-
arsvæði með því að flytja meginhluta flugum-
ferðarinnar á nýja austur-vestur-braut sem
byggð yrði út í sjó. Þá eru þau sjónarmið einnig
uppi að halda beri flugvellinum í óbreyttri
Breskir ráðgjafar Flugmálastjórnar hafa gert tillögur að endurskipulagningu flugvallarsvæðisins, miðað
við að flugvöllurinn verði rekinn áfram með tveimur brautum. Miðað er við flutning allrar flugstarfsemi
austur fyrir NS-brautina, það er að segja að Öskjuhlíðinni. Hægt verður að koma töluverðri íbúðabyggð
fyrir í Skerjafirði þegar NASV-brautin verður lögð niður, eins og sýnt er með grænum húsum, efst til hægri,
og þegar flugskýlin fara verður unnt að byggja atvinnu- og íbúðarhúsnæði í tengslum við háskólasvæðið,
eins og sést fyrir miðri mynd. Á tillögunni sem sýnd er á þessari mynd, en hana hefur Teiknistofa Halldórs
Guðmundssonar gert fyrir Flugmálastjórn, er miðað við að flugstöð og samtengd samgöngumiðstöð verði
við Valsheimilið á Hlíðarenda og Tanngarð.
Almenna verkfræðistofan hefur kannað lauslega fyrir Reykjavíkurborg hugmynd Trausta Valssonar að
flugvelli á uppfyllingum úti á Skerjafirði. Teiknistofa Halldórs Guðmundssonar hefur útfært hana mynd-
rænt á þeim grunni fyrir Morgunblaðið. Á flugvellinum er gert ráð fyrir flugstöð, flugskýlum og þjónustu-
mannvirkjum á uppfyllingunni sem tengdust við Suðurgötu á granda. Flugvöllurinn er rétt utan við byggð-
ina í Skerjafirði og Ægissíðu. Mikið land losnar á flugvallarsvæðinu ef flugvöllurinn fer annað. Það er sýnt
innan gulu línunnar en byggingarnar eru settar þar niður af handahófi.
Við hugsanlegan flutning austur-vestur-brautarinnar á uppfyllingu sem nær úr Fossvogi og út í Skerjafjörð
og endurskipulagningu flugvallarsvæðisins skapast verulegt landrými á núverandi flugvallarsvæði. Braut-
in kæmi á gríðarmikla uppfyllingu, eins og sést á þessari mynd sem Teiknistofa Halldórs Guðmundssonar
hefur gert fyrir Flugmálastjórn. Baðstaðurinn í Nauthólsvík er fyrir innan nýju brautina. Nær sést í Kárs-
nesið. Í þessari tillögu er miðað við að ný flugstöð verði gerð í Hótel Loftleiðum og miðstöð fyrir fólksflutn-
inga á landi byggð þar við.