Morgunblaðið - 18.02.2001, Blaðsíða 12

mýrinni rennur út, samkvæmt núgildandi að-
alskipulagi, burtséð frá því hvaða borgarstjórn
kann að sitja við völd þá. Á hinn bóginn ef
breyta ætti niðurstöðu bindandi kosningu, þá
hlyti að þurfa að gera það með sömu aðferðum
og nú er ráðgert að viðhafa í atkvæðagreiðslu
um nýtingu Vatnsmýrar.
Eins og fram hefur komið, telur Páll Hreins-
son, lagaprófessor að kosningin bindi aðeins
núverandi borgarstjórn, verði þátttaka næg en
niðurstöður atkvæðagreiðslunnar geti ekki
orðið bindandi fyrir borgaryfirvöld í framtíð-
inni. Páll segir að skýrt sé kveðið á um það í
skipulags- og byggingarlögum að eftir hverjar
kosningar skuli sveitarstjórn meta hvort
ástæða sé til að endurskoða aðalskipulag. Hver
ný borgarstjórn, sem kosin er, verður því sjálf-
stætt að taka afstöðu til aðalskipulags borg-
arinnar hverju sinni. Í því efni er hún hvorki
bundin við afstöðu fyrrverandi borgarstjórn-
armanna eða niðurstöðu atkvæðagreiðslna
íbúa sveitarfélagsins.
Borgarstjóri segir að ekkert í lögfræðiáliti
Páls komi á óvart. Hún telji hinsvegar ólíklegt
að nokkur meirihluti í Reykjavík myndi
treysta sér til að ákveða að virða að vettugi
ákvörðun sem skotið hefur verið til borgarbúa.
Í aðdraganda næstu borgarstjórnarkosninga,
sem fram fara næsta vor, yrðu frambjóðendur
að taka af skarið um hvort þeir telji sig bundna
af niðurstöðu atkvæðagreiðslunnar á sama
hátt og núverandi borgarstjórn. Þess megi
vænta að þeir verði beðnir um skýra afstöðu í
þessu efni.
Í umræðum í borgarstjórn um flugvallar-
málið sl. fimmtudagskvöld lýstu tveir af borg-
arfulltrúum minnihlutans, þeir Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson og Júlíus Vífill Ingvarsson, því
yfir að þeir myndu hlíta niðurstöðu atkvæða-
greiðslu um flugvöllinn verði þátttaka næg og
úrslit afgerandi, en Vilhjálmur gagnrýndi
borgarstjóra fyrir að senda stjórnmálamönn-
um framtíðarinnar tóninn og nánast hóta þeim.
Helgi Hjörvar, forseti borgarstjórnar, sagði að
með yfirlýsingum borgarfulltrúa sjálfstæðis-
flokksins nú væri ljóst að þverpólitísk sam-
staða hefði myndast í borgarstjórn um að nið-
urstaða atkvæðagreiðslunnar yrði bindandi
fyrir framtíðina.
Inga Jóna Þórðardóttir, oddviti sjálfstæð-
ismanna, sagðist í samtali við blaðamann
Morgunblaðsins vera staðfastlega þeirrar
skoðunar að atkvæðagreiðslan væri ekki bind-
andi nema fyrir núverandi borgarstjórn og að
því leytinu til myndi minnihlutinn virða þær
ákvarðanir sem núverandi meirihluti kynni að
taka viðvíkjandi framtíðarskipulagi. Atkvæða-
greiðslan myndi á hinn bóginn ekki binda
hendur allra borgarstjórna í framtíðinni. Þær
hlytu að skoða niðurstöðurnar með tilliti til
þeirra aðstæðna sem uppi yrðu þá. „Þessi at-
kvæðagreiðsla er því út í hött vegna þess að
hún hefur ekkert gildi fyrr en árið 2016 þegar
nýir aðilar verða komnir til valda og verða þá
með umboð frá íbúunum til að taka þær
ákvarðanir sem sá tími krefst.“
Inga Jóna vill ekki á þessu stigi málsins spá
um það hvort flugvallarmálið kunni að verða
kosningamál í næstu borgarstjórnarkosning-
um. „Ég tel að R-listinn sé að nota þetta mál í
pólitískum tilgangi, vitandi að það hefur ekkert
að gera með þróun Reykjavíkurflugvallar á
næstu árum. Meirihlutinn er að nota þetta mál
í tvennum tilgangi. Í fyrsta lagi er R-listinn að
reyna að draga fjöður yfir þá staðreynd að
hann ber ábyrgð á endurbyggingu flugvallar-
ins í dag og í öðru lagi er verið að nota þetta
mál, sem vitað er að er mikið tilfinningamál
meðal Reykvíkinga og landsmanna allra, til að
draga athyglina frá öðrum málum, sem meiri-
hlutinn er í miklum vandræðum með í borg-
arstjórn Reykjavíkur. Þetta á t.d. við um leik-
skólamál borgarinnar og lóðaskort, sem
meirihlutinn hefur vísvitandi staðið fyrir og
valdið hefur sprengju á húsnæðismarkaði.“
Hvort er mikilvægara?
Fastlega má búast við að umræðan um fram-
tíð innanlandsflugs muni fremur snúast um
skipulagsmál í Vatnsmýrinni en um framtíð
innanlandsflugs þær fjórar vikur sem eru til
kosninga eftir að ljóst er orðið að aðeins verður
kosið um hvort flugvöllur eigi að vera eða fara
af svæðinu.
Ljóst er að Reykvíkingar koma til með að
kveða upp úr um það í borgaralegri kosningu
hinn 17. mars nk. hver vilji þeirra er til nýt-
ingar Vatnsmýrarinnar eftir 2016 . Það á svo
eftir að koma í ljós hvaða áhrif afstaða manna
kann að hafa á síðari stigum. Þegar öllu er á
botninn hvolft snúast átökin um staðsetningu
Reykjavíkurflugvallar fyrst og fremst um for-
gangsröðun. Hvort mikilvægara sé að hafa
samgöngumannvirkið flugvöll í Reykjavík eða
nýta Vatnsmýrina til uppbyggingar íbúðar- og
atvinnuhúsnæðis í tengslum við miðbæinn.
árinu 2005. Þegar flugstöð hefði verið tekin í
notkun væri svæði vestan NS-brautar rýmd.
Við það og niðurlagningu NA-SV-brautar losn-
uðu um 31 ha, en þar af færu 4–5 ha í aukið at-
hafnasvæði flugsins austan NS-brautar. Fyrir
árið 2016 yrði gerð landfylling til að skapa auk-
ið landrými til byggðar. Breytingar á skipulagi
og mat á umhverfisáhrifum þessarar fram-
kvæmdar þyrfti að fara fram á næstu 2–3 ár-
um. Árið 2016 yrði hin nýja braut opnuð og í
beinu framhaldi af því yrði AV-braut fjarlægð
og um 45 ha land gætu orðið tilbúnir til byggð-
ar.
Svipaðan feril framkvæmda má sjá fyrir sér
varðandi aðra valkosti. Yrði ákveðið að flytja
völlinn til Hafnarfjarðar væri hægt að taka
endanlega ákvörðun um það að loknum athug-
unum á veðurfari við endurskoðun flugmála-
áætlunar 2003 sem gildir fyrir árin 2004–2007.
Þá yrði að taka afstöðu til þess hvort hinir þrír
áfangar yrðu byggðir hver á fætur öðrum og
flugið flyttist þangað í áföngum á 6–7 árum eða
hvort nota ætti Reykjavíkurflugvöll næstu 16
árin þannig að síðasti áfangi þar yrði byggður
eftir 15–16 ár. Yrði flutningur flugsins til
Keflavíkur fyrir valinu, yrði a.m.k. snerti-
lendingarbraut að vera sunnan Hafnarfjarðar
og einnig aðstaða fyrir almannaflug. Unnt væri
að hefja aðgerðir strax í Keflavík og hætta við
allar fjárfestingar á Reykjavíkurflugvelli. Að-
gerð þessi tæki vart minna en 4–5 ár, segir í
skýrslu borgarverkfræðings.
Kosningamál í næstu
borgarstjórnarkosningum
Borgarstjóri telur að framtíð Reykjavíkur-
flugvallar verði kosningamál í næstu borgar-
stjórnarkosningum. Ingibjörg Sólrún segist
líta svo á að komið sé á samningssamband milli
borgaryfirvalda og borgarbúa, fáist bindandi
niðurstaða að kjördegi loknum. Sú skuldbind-
ing hlyti að eiga við gagnvart borgarbúum árið
2016 þegar dvalarleyfi flugvallarins í Vatns-
mynd og leggja ekki í fjárfestingar þar, til þess
að hægt verði að losa alla Vatnsmýrina þegar
réttar aðstæður skapast í innanlandsfluginu.
Stofnuð hafa verið samtök með og á móti flug-
velli og verða þau væntanlega áberandi í bar-
áttunni fram að atkvæðagreiðslunni.
Versti kosturinn
yrði fyrir valinu
Sturla Böðvarsson samgönguráðherra tekur
verulega áhættu með því að lýsa því yfir að
miðstöð innanlandsflugsins verði færð til
Keflavíkur ef Reykvíkingar hafna því að hafa
flugvöllinn í Vatnsmýri að skipulagstímabilinu
loknu. Verði vellinum hafnað drepst væntan-
lega öll starfsemi á Reykjavíkurflugvelli í
dróma á næstu árum og samgönguráðherra
verður að fara að undirbúa flutning flugsins til
Keflavíkur, þótt það hefði mjög slæm áhrif á
samgöngur við landsbyggðina, á öryggismál og
atvinnustarfsemina í kringum flugið. Versti
kosturinn yrði þá að flestra mati fyrir valinu.
Hluti af Reykjavíkurlistanum, sem myndar
núverandi meirihluta í borgarstjórn Reykja-
víkur, fékk því framgengt að ákveðið var að
efna til atkvæðagreiðslunnar. Málið hlýtur að
verða mjög erfitt fyrir borgarstjóra og Reykja-
víkurlistann ef Reykvíkingar einfaldlega sam-
þykkja að hafa flugvöll áfram í Vatnsmýri. Það
hljóta að verða að teljast skilaboð um að kjós-
endur sætti sig við samgöngumannvirkið á
þessum stað eftir að skipulagstímabilinu lýkur.
Vegna efasemda um þá kosti sem borgaryf-
irvöld hafa reynt að halda á lofti og yfirlýsinga
samgönguráðherra um að flugið verði flutt til
Keflavíkur, hlýtur að stefna í þá breytingu ef
niðurstaðan verður „nei“ við flugvelli í Vatns-
mýri.
Varðar alla landsmenn
Skipulag Vatnsmýrar varðar allar lands-
menn, af því að þar er eitt af aðal samgöngu-
mannvirkjum landsmanna, en um 70% af þeim
Íslendingum, sem nota sér þjónustu innan-
landsflugsins, eru landsbyggðarfólk. Ekki er
þó gert ráð fyrir að aðrir en borgarbúar taki
þátt í atkvæðagreiðslunni, sem fram fer 17.
mars nk. og hafa gagnrýnisraddir vegna þessa
orðið hvað háværastar á landsbyggðinni. Að
mati Sigurðar Geirdal, bæjarstjóra í Kópavogi,
er eðlilegt að þeir sem búa næst flugvellinum
hafi eitthvað um málið að segja. Íbúar Kárs-
nessins væru mun nær vellinum en ýmsir
borgarbúar. Þá lagði Ólafur F. Magnússon,
borgarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins, fram bók-
un í borgarstjórn fyrir skömmu þar sem fram
kom að hann teldi eðlilegt að öll sveitarfélögin
á höfuðborgarsvæðinu tækju þátt í atkvæða-
greiðslu um staðsetningu vallarins þar sem
vænta mætti þess að sveitarfélögin sjö á höf-
uðborgarsvæðinu yrðu orðin að einu samein-
uðu sveitarfélagi þegar og ef fyrirhugaður
flutningur Reykjavíkurflugvallar kæmi til
framkvæmda eftir a.m.k. 15 ár. Sterk fjárhags-
leg og skipulagsleg rök mæltu með slíkri sam-
einingu og mælti hann með að látið yrði af þeim
hrepparíg sem stæði í vegi fyrir framgangi ým-
issa góðra mála á höfuðborgarsvæðinu.
Borgarstjóri sagði í samtali við blaðamenn
Morgunblaðsins að landsbyggðarfólk ráði
engu um það hvernig Reykvíkingar vilja nýta
sér Vatnsmýrina frekar en Reykvíkingar geti
ráðskast með skipulagsmál annarra sveitar-
félaga. „Ef það er hins vegar vilji annarra
sveitarstjórna að láta sitt fólk greiða atkvæði
um framtíð flugvallarins, þá hlýtur það að vera
í lagi.“
Óhætt er að segja að verið sé að fara út á
nýja braut hér á landi með því borgarlýðræði,
sem felst í því að gefa íbúunum kost á að taka
afstöðu til einstaks skipulagsviðfangsefnis í at-
kvæðagreiðslu. Þegar farið er út á þessa braut,
er mjög mikilvægt að valin séu mál, sem henta
vel til að leggja fyrir íbúana. Kostirnir þurfa að
vera skýrir og kjósendur þurfa að hafa aðstöðu
til að átta sig á því hvað í þeim felst og hvaða
afleiðingar val þeirra kann að hafa. Í þessu
ljósi má segja að þeim borgarbúum, sem í
reynd bera hag íbúa landsbyggðarinnar fyrir
brjósti, geti orðið nokkur vandi á höndum í
kjörklefanum. Kjósi þeir flugvöllinn burt úr
Vatnsmýrinni, er ekki á þessu stigi vitað hvort
völlurinn lenti í Keflavík, eins og samgöngu-
ráðherra hefur lýst að muni gerast, á Löngu-
skerjum eða í Hvassahrauni sunnan Hafnar-
fjarðar, sem eru þeir flugvallarvalkostir sem
helst myndu sætta sjónarmið landsbyggðar og
höfuðborgar.
Eðlilegt að stofnanir vildu
grípa fyrr til aðgerða
Eins og fram hefur komið, er gert ráð fyrir
því í aðalskipulagi Reykjavíkur að núverandi
Reykjavíkurflugvöllur verði miðstöð innan-
landsflugsamgangna fram til ársins 2016. En
hverju svarar Helgi Hjörvar, forseti borgar-
stjórnar, því hvort Vatnsmýrin kunni að losna
fyrr en aðalskipulag segir til um, verði nið-
urstaða atkvæðagreiðslunnar sú að Reykvík-
ingar hafni alfarið flugvelli í Vatnsmýri?
„Um þetta atriði er í raun ómögulegt að
segja. Samkvæmt aðalskipulagi er gert ráð
fyrir vellinum þarna til 2016. Ef það yrði nið-
urstaða úr atkvæðagreiðslunni að flugvöllur-
inn ætti að fara úr Reykjavík, skyldi maður
ætla að fjárveitingarvaldið, samgönguyfirvöld
og flugfélögin sem starfa að innanlandsfluginu
myndu taka til endurskoðunar fjárfestingar
við völlinn. Slík niðurstaða myndi væntanlega
móta áætlanir þeirra. Flest mannvirki á flug-
allarsvæðinu eru komin á tíma og eðlilegt að
þessar stofnanir og fyrirtæki vildu grípa fyrr
til aðgerða.“
Ákvörðun um breytt fyrirkomulag á flug-
vellinum verður ekki endanlega tekin nema að
loknu skipulagsferli og umhverfismati og
ákvörðun um flugvöll sunnan Hafnarfjarðar
verður ekki endanlega tekin nema veðurfar-
sathuganir verði gerðar í a.m.k. tvö til þrjú ár,
segir m.a. í skýrslu borgarverkfræðings. Þar
er einnig tekið tekið dæmi um það hvernig þró-
un ákvarðanatöku og framkvæmda gæti geng-
ið fyrir sig ef tillaga um nýja austur-vestur-
braut út í Skerjafjörð yrði fyrir valinu, en að sú
braut yrði ekki tekin í notkun fyrr en 2016.
Deiliskipulag flugvallarins yrði tekið til endur-
skoðunar og við það miðað að flugstöð og allur
flugrekstur yrði austan við NS braut. Stefnt
væri að því að ný flugstöð væri risin 2005 og
hluti Hlíðarfótar að flugstöð yrði byggður áð-
ur. NA-SV-brautin væri lögð af 2004 til 2005 og
braut fyrir snertilendingar væri gerð í sam-
ræmi við 1. áfanga í fyrirliggjandi tillögum um
völl sunnan Hafnarfjarðar 2003–2004. Þá væri
lokið veðurathugunum á því svæði þannig að
ljóst væri hvort staðsetning innanlandsflug-
vallar þar til framtíðar gæti komið til álita.
Einkaflugi yrði búin aðstaða við þann völl á
Ráðgjafar svæðisskipulags höfuðborgarsvæðisins, Airport Research Center og Línuhönnun, hafa talið
unnt að leggja nýjan flugvöll fyrir innanlandsflugið í landi eyðibýlisins Hvassahrauns í Vatnsleysustrand-
arhreppi, sunnan Hafnarfjarðar, og gert frumdrög að fyrirkomulagi slíks vallar. Svona kynni flugvöllurinn
að líta út samkvæmt tölvuteikningu á ljósmynd sem Teiknistofa Halldórs Guðmundssonar hefur gert fyrir
Morgunblaðið eftir þessum hugmyndum. Völlurinn yrði utan við bæjarmörk Hafnarfjarðar, sunnan við
Reykjanesbrautina, um það bil fjórum kílómetrum vestan við álverið í Straumsvík, sem sést fyrir miðri
mynd. Einnig sést yfir Hafnarfjörð og Reykjavík og stóran hluta höfuðborgarsvæðisins. Esjan er í baksýn.
Þess ber að geta að staðsetning vallarins á myndinni er ónákvæm.
Byggja þyrfti flugstöð fyrir innanlandsflugið, flugskýli og fleiri þjónustumannvirki ef innanlandsflugið yrði
fært til Keflavíkurflugvallar. Hins vegar myndu flugbrautirnar nýtast fyrir innanlandsflugvélarnar. Kefla-
víkurflugvöllur er mun stærri en Reykjavíkurflugvöllur og tæki mun lengri tíma að aka vélunum að og frá
brautunum. Flugstöð Leifs Eiríkssonar er næst á myndinni, til hægri, ásamt athafnasvæði Flugleiða, en
efst til vinstri sést inn á varnarsvæðið.
12 SUNNUDAGUR 18. FEBRÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ