Morgunblaðið - 29.07.2001, Síða 8

Morgunblaðið - 29.07.2001, Síða 8
8 B SUNNUDAGUR 29. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ Skipakoman. Sit ég úti á yzta sandi, er að rökkva og deprast sýn. Komin eru ýms að landi ósjófær, en hin í strandi, morgunskipin mín. Samt á ég úti æskuvilja enn á reki milli bylja. Stephan G. Stephansson 1915. UM þá Íslendinga sem fyrir röskri öld freist- uðu gæfunnar í Vesturheimi hefur löngum leikið svolítið harmsögulegur hugblær. Öðru máli gegnir um síðari tíma vesturfara, enda hafa flestir þeirra haft töluvert aðrar forsendur fyrir sínum búferlaflutningum. Einn slíkra, séra Ingþór Indriðason Ísfeld, tók þá ákvörðun ungur prestur að fara til Kan- ada ásamt fjölskyldu sinni. Hann kom hingað síðar til nokkurra ára dvalar en ákvað svo að eyða starfsævinni í Vesturheimi. Hann hefur verið hér um tíma í heimsókn ásamt konu sinni, Guðmundu Gunni Guðmundsdóttur, fyrrum rit- stjóra Lögbergs-Heimskringlu. Ég hitti hann að máli í íbúð Biskupsstofu við Hjarðarhaga til þess að forvitnast um hvernig lífið og tilveran hefði gengið fyrir sig vestur þar og hvað hann væri nú að gera. Ingþór fæddist og ólst upp á Akureyri en fjöl- skyldan flutti til Reykjavíkur þegar hann var sextán ára gamall og hann fór til náms við Menntaskólann í Reykjavík. „Faðir minn, Indriði Ísfeld, var iðnverkamað- ur bæði á Akureyri og í Reykjavík, hann var hneigður fyrir tónlist og söng í kirkjukórum, móðir mín, Bjarnheiður Ingþórsdóttir, var hjúkrunarkona, ein af þeim fyrstu sem útskrif- uðust hér á Íslandi, en vann ekki utan heimilis að þeirra tíma sið og vorum við þó aðeins tveir bræðurnir,“ segir hann. Á Akureyri fór Ingþór snemma að taka þátt í starfi KFUM og hélt því áfram eftir að til höfuðborgarinnar kom. Hann á og rætur í Fljótsdalshéraði. „Ég átti góðan vin á Akureyri sem fór þangað í sveit, það var fundinn þar staður fyrir mig líka,“ segir Ingþór. „Eftir að ég kom suður fór ég að taka þátt í starfi Kristilegra skólasamtaka auk þess að starfa í KFUM. Varð snemma trúhneigður Ég var frekar trúhneigt barn og ákvað sextán ára að verða prestur. Móðir mín hvatti mig til náms, hún hefði sjálf viljað læra meira, átti enda létt með nám og var mikil tungumálamanneskja. Hún var kvenréttindakona og sagði við mig: „Þú varst heppinn, Ingþór, að fæðast drengur.“ Ég var alvörugefinn á unglingsárum – var eiginlega eldri þá en ég er núna, sem er ágæt þróun,“ segir Ingþór og brosir. „Ég man að í æsku vildi ég ekki ganga í kringum jólatré, fannst það barnalegt, ég varð snemma skyn- semistrúarmaður og það markaði ákvarðanir mínar. Þrettán ára fékk ég Nýja testamentið að gjöf og las mikið í því þegar ég var 12 til 16 ára. Það sem Jesús Kristur kenndi er það besta sem ég hingað til hef séð – ég held að ég taki mér það til fyrirmyndar þangað til eitthvað betra kemur til,“ hugsaði ég. Auk kristindómsins hafði ég áhuga fyrir nátt- úrufræði og varð stúdent úr stærðfræðideild. Mínir nánustu félagar á skólaárum voru flestir úr hinu kristilega starfi. Strax að loknu stúd- entsprófi fór ég í guðfræðideild og var þar í fjög- ur ár. Þar voru þá enn tvær meginstefnur eins og allan fyrri hluta síðustu aldar. Annars vegar var Kristilegt stúdentafélag og hins vegar Bræðra- lag – ég skipaði mér í hóp hins fyrrnefnda. Þess- ar fylkingar voru þó teknar að riðlast um þær mundir. Í guðfræðideildinni voru kennarar sem höfðu mikil áhrif á mig, þá fyrst og fremst Sigurbjörn Einarsson síðar biskup. Þórir Kr. Þórðarson fór í leyfi í tvö ár og í hans stað kom Harald Sigmar sem var prestur af íslenskum ættum úr Vest- urheimi, hann hafði feikileg áhrif í hinni settlegu guðfræðideild þar sem mikið djúp hafði verið staðfest milli nemenda og kennara. Með Haraldi Sigmar bárust frjálslegri viðhorf að þessu leyti. Mér hefur lengi fundist að ekki megi slíta guð- fræðinámi um of úr tengslum við hið lif- andi starf kirkjunnar – það hefur verið til- hneiging til að full mikil „akademisk“ áhersla sé í guðfræðideildinni. Harald Sigmar flutti með sér vitundina um söfn- uðinn og starf prestsins – það var eins og ljúfur blær inn í guðfræðideildina. Hjónaband og prestsstarf Ég var orðinn fjölskyldumaður þegar ég lauk guðfræðiprófi, ég gifti mig 1957, 22 ára gamall. Gunni konu minni kynntist ég í kristilegu starfi. Hún er vestfirskrar ættar og hafði lokið prófi úr Kvennaskól- anum og stundaði skrifstofustörf. Við eignuðumst fljótlega fyrsta barnið. Bróðir Haralds Sigmar, Erik, kom hingað um það leyti sem ég lauk guðfræðiprófi til að taka þátt í biskupsvígslu. Honum hafði verið falið að útvega prest fyrir vestur-íslenskan söfnuð. Margir prestar höfðu farið til starfa í Kanada, t.d. Ólafur Skúlason, Hjalti Guðmunds- son og Jón Bjarman. Mér var boðið preststarf vestra og fór út með það fyrir augum að vera þar í a.m.k. þrjú ár. Við hjónin vildum bæði sjá heim- inn og koma undir okkur fótunum, þetta var leið til þess. Séra Sigurbjörn Einarsson var kosinn biskup vorið sem ég lauk guðfræðinámi. Hinn 21. júní 1959 var hann vígður biskup og daginn eftir vígði hann hann mig fyrstan presta. Ég var vígð- ur til Herðubreiðarsafnaðar í Langruth í Mani- toba í Kanada. Nokkrum dögum síðar flugum við Gunnur með barn okkar vestur um haf. Í söfnuðinum í Langruth voru 144 fermdir og þeir greiddu prestinum laun að hálfu en kirkjan hinn hlutann. Ég fékk ódýrt húsnæði en erfitt hefur mér reynst að bera saman kjör presta þá hérlendis og þar ytra. Núna virðist mér allt þrisvar sinnum dýrara hér en í Winnipeg, þar sem við hjónin búum í einbýlishúsi á tveimur hæðum með kjallara og bílskúr. Slíkt hús kostar um 7 milljónir króna í Winnipeg en hér kostar það um 20 milljónir króna. Matur er miklu dýrari hér, bensín og flest annað. Það sem maður fær borgað úti dug- ar því skammt hér. Eftir að hafa verið í Langruth vorum við hjón- in í Manitoba um tíma og í Vancouver hjá ís- lenskum söfnuðum. Eitt og hálft var ég aðstoð- arprestur í Bandaríkjunum hjá Haraldi Sigmar. Presturinn er að vissu leyti háðari söfnuðinum þar en hér en hins vegar fær hann líka meiri stuðning. Hið óháða fyrirkomulag sem ríkir þar innan lúthersku kirkjunnar hefur sína kosti og galla. Ef fólki líkar ekki við prestinn fer það í annan söfnuð og þá fara fjármálin niður á við. Þetta er mjög ólíkt því sem gerist hér. Lúth- erska kirkjan er hins vegar mjög lítil heild í Kanada, eða alls um 300 þúsund manns. Allir finna til Eftir sex ára dvöl vestra fórum við heim til Ís- lands og ég varð prestur í Ólafsfirði. Þar vorum við í þrjú ár, frá 1965 til 1968. Þótt aðstæður væru aðrar þar en í Kanada var fólkið harla líkt „inni við beinið“ – allir finna til, en viðbrögðin eru stundum ólík. Það var margt Úkraínufólk í söfnuði sem ég þjónaði í Kanada. Það fólk sýndi fremur tilfinningar sínar en Íslendingarnir, ekki síst yngra fólkið. Þetta sá ég vel þegar ég var prestur í Gimli í fimm ár. Ég man t.d. eftir jarðarför ungs manns frá Úkr- aínu. Það þurfti beinlínis að halda móður hans svo að hún steypti sér ekki ofan í gröfina en hin íslenska eiginkona stóð hljóð og róleg.“ En skyldu Vestur-Íslendingar vera svipaðir í hátt og við sem hér á Íslandi höfum alið aldur okkar? „Okkur hjónum fannst stundum fólkið ytra einstaklega íslenskt í sér. En það hugsar samt talsvert öðruvísi en Íslendingar nútímans. Kan- adamenn eru hæglátir „The Quiet Canadian“. Yfirleitt eru menn sem lengi hafa búið þar í landi miklu rólegri en fólk hér. Mér finnst Íslendingar allir ofvirkir. Íslenska þjóðin er lítil þjóð sem er að reyna að vera stór, það hefur bæði góðar og slæmar hliðar. Stundum vara ég Íslendinga við sem koma til Kanada. Þeir kunna að hitta þar fólk sem þeim þykir ekki búa vel og berast lítið á, en það er lítið að marka það, fólkið getur verið stórefnað eigi að síður. Kanadamenn bera ekki efnahag sinn utan á sér. Eitt af því erfiða við útgáfu blaðs eins og Lög- bergs-Heimskringlu er að verið er að skrifa fyr- ir fólk sem orðið er kanadískt eða bandarískt, það er afkomendur fólks sem flutti flest út á ár- unum 1875 til 1914. Þegar þetta fólk hugsar um Ísland hugsar það aftur, það er forvitið um gamla tímann. Þeir Íslendingar sem hafa flutt út á síðari árum kæra sig kollótta um fortíðina, þeir eru á fullri ferð inn í framtíðina. Þetta eru ger- samlega ólíkir hópar. Þegar kemur að samstarfi milli „nýju“ Vestur-Íslendinganna og „gömlu“, þá gengur það oft illa. Áhrif Breta hafa verið mikil í Kanada, þeir eru varfærnir, þetta er ólíkt Íslendingum nú- tímans. Hinar fallegu íslensku stúlkur sem komu til Kanada í byrjun síðustu aldar giftust margar hverjar Bretum og það sagði til sín. Núna eru amerísk áhrif hins vegar miklu meiri en þau bresku. Kanadamenn héldu raunar lengi vel mjög sterkt í sínar rætur, öfugt við Bandaríkja- menn, stefna yfirvalda var ólík í löndunum hvað þetta snerti, þess vegna tók það miklu lengri tíma að Kanadamenn samlöguðust. Ég kynntist mörgum sem töluðu íslensku, jafnvel í þriðja lið frá landnemunum. Sumir töl- uðu svo vel að hefði ég ekki vitað betur hefði ég haldið þá nýkomna frá Íslandi. Stundum koma þó fyrir í máli þeirra útlend orð yfir ný hugtök – það kemur upp um þá. Íslendingar fóru í alls kyns vinnu þegar þeir komu út. Þeir sem kunnu eitthvað í ensku voru gerðir að verkstjórum yfir hinum sem ekkert kunnu og stúlkurnar fóru í vist. Þeir urðu svo bændur og reyndu fljótt að efla með sér mennt- un. Íslendingar urðu þekktir fyrir að leita mjög eftir menntun. Minna fór fyrir þeim í viðskipta- lífinu, það er þó að breytast. Svo fóru menn að dreifast, ekki síst varð sú þróun áberandi í heimsstyrjöldunum, einkum þeirri síðari sem leysti ákaflega mikið upp í þjóðfélaginu og breytti því. Eftir dvölina í Ólafsfirði var ég kosinn prestur í Hveragerði og var þar í tvö ár. Eftir þá dvöl ár- ið 1979 tókum við hjónin ákvörðun um að flytjast alfarin út til Kanada. Konan mín var ekki síður þessu fylgjandi. Við áttum þá fjögur börn og þetta var erfið ákvörðun. Ég hafði þá hugmynd að prestur ætti að vinna preststörf en ekki vera kennari, ekki síst þegar presturinn hefur tvo kaupstaði, tvö elliheimili og þrjár sveitakirkjur að þjóna. Það var mér óvinnandi verk að sinna því eins og ég hugsaði mér að prestur ynni sitt starf. Það reyndist heldur ekki efnahagslega mögulegt fyrir okkur að lifa á mínum launum sem prestur á Íslandi. Það voru gallar á húsinu sem við bjuggum í og það var ekki hægt að fá gert við það. Bílakostnað fengum við ekki borg- aðan. Ég var búinn með bílastyrkinn fyrir árið í febrúar og eftir það varð ég að borga þann kostnað sjálfur – og varð svo að borga skatt af því sem ég lagði sjálfur til. Þetta gekk ekki upp. Ég sá í bókasafni í gömlu eintaki af tímaritinu Bjarma grein eftir séra Jón Bjarnason sem var prestur á Seyðisfirði árin 1880 til 1884 þar sem hann var að lýsa ýmsum vandamálum tengdum preststörfum á Íslandi. Vandamálin voru þau sömu og ég var að glíma við árið 1968. Ég sagði við konuna mína: „Ég hef bara ekki tíma til að bíða eftir að þessi vandamál leysist.“ Það var einnig þungt á metunum í ákvörðuninni að okk- ur líkaði báðum mjög vel í Kanada. Svo við fór- um út alfarin. Mér til mikillar ánægju get ég sagt að nú þeg- ar ég hef dvalið hér í nokkra mánuði sé ég að hér hefur mjög mikið breyst til bóta í sambandi við preststarfið og innan kirkjunnar yfirleitt. Marg- ir hæfir menn starfa hér innan kirkjunnar, bæði karlar og konur. Fólkið vinnur vel saman og góður andi er á milli þess. Sem betur fer fór allt betur en ég bjóst við. Hlutskipti innflytjandans Það er erfitt hlutskipt að vera innflytjandi. Manni þykir vænt um sitt gamla land og vill vera heima, en börnin og barnabörnin eru úti og þar á maður heima. Börnin mín og barnabörnin eru fyrst og fremst kanadísk. Tvö barna minna tala íslensku hin tvö tala hana lítið. Þau hafa þó öll mikla meðvitund um að vera íslensk. Ég kom hingað núna vegna þess að ég hætti störfum í septemberlok í fyrra og langaði til að vera hér um tíma. Biskupinn, séra Karl Sig- urbjörnsson, kom í opinbera ferð til Kanada í september sl. og ég skipulagði dvöl hans ytra að mestu. Þá samdist svo um að ég kæmi til dvalar hingað um tíma. Ég hef flutt hér fræðsluerindi og hjálpað til hér og þar innan kirkjunnar á höfuðborgarsvæðinu. Ég er á eftirlaunum í Kanada, þau endast ágætlega þar en mun ver hér. Þótt ekki væri nema vegna þess gætum við ekki búið hér til langframa – nema þá að ég færi aftur að vinna. Mér finnst fjarska gaman að koma hingað aft- ur, hvergi í veröldinni hefur mér liðið betur en t.d. í Hallgrímskirkju. Hitt finnst mér undarlegt hvað fólk hér veit lítið um Kanada, það er jafnvel eins og þetta stóra og mannmarga land sé ekki til. Þar búa þó 30 milljónir manna og landið er jafn þéttbýlt og Ísland. Menn tala bara um Ameríku en það er tvennt ólíkt að búa í Kanada og Bandaríkjunum. Bandaríkin eru ákaflega víðáttumikil og þar er miklu meira af „nýjum“ Vestur-Íslendingum. Í Kanada eru fjöldamargir „gamlir“ Vestur-Ís- lendingar og þá er að finna í flestum starfs- greinum nú. Í Winnipeg eru t.d. 35 menn skráðir í símaskrá sem bera nafnið Ísfeld. Ég tók upp þetta nafn þegar ég flutti vestur um haf, kona mín og börn einnig. Þetta er nafn afa míns, hann hét Ísfeld. Ég fer heim til Kanada í júlí næstkomandi og hlakka til, þar þekki ég umhverfið vel, ég hef ekki aðeins verið prestur þar til fjölda ára held- ur seldi ég í nokkur ár fasteignir. Ég gerði það af illri nauðsyn meðan börnin voru á háskóla- aldri. Við höfðum ekki efni á að senda þau til dvalar í háskólabæi og preststörf voru mjög um- setin í þeim bæjum. Ég fékk ekki preststarf í neinum háskólabæ sem eitthvað kvað að, ég var jú innflytjandi og líka Íslendingur. Ég hætti þá preststörfum um tíma og tók að selja fasteignir upp á prósentur til þess að geta komið börn- unum í gegnum háskóla og komið betur undir okkur fótunum fjárhagslega. Þegar ég hætti að selja fasteignir og varð prestur aftur lækkaði kaupið mitt um helming. Það gerði mér hins vegar gott að breyta til, það skildu ekki allir og sumum leist ekki á að presturinn skyldi vera kominn í fasteignasölu. Þetta eru þó ekki eins gerólík störf og menn gætu haldið. Prestar í lútherskum söfnuðum í Kanada starfa í nánum tengslum við sitt safnaðarfólk og í Kanada er samband seljenda og kaupenda innan fasteigna- sölunnar miklu nánara en hér. Í báðum þessum störfum reynir því mikið á hin mannlegu sam- skipti. Hvað um trúna – skyldi séra Ingþór Ísfeld í Winnipeg vera eins trúaður og Ingþór litli Ind- riðason á Akureyri var? „Miklu betur – og ég er heilli sem persóna en ég var. Það á ég að þakka góðu fólki sem hefur orðið mér samferða.“ Íslendingar eru ofvirkir Morgunblaðið/Þorkell Séra Ingþór Indriðason Ísfeld. Gunnur og Ingþór Ísfeld. Séra Ingþór Indriðason Ísfeld fór til Kanada sem ungur prestur en sett- ist svo þar að. Hann segir hér Guðrúnu Guðlaugsdóttur frá reynslu sinni af prestskap og fleiru í Kanada og veltir fyrir sér hver þróunin hefur orðið á ýmsum sviðum bæði þar og hér á landi.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.