Vísir - 07.07.1979, Blaðsíða 9

I
Neskaupstaður á góðum degi, en hann reis þar sem áður var bærinn Nes.
VÍSIR
Laugardagur 7. júli 1979
Ur sögu Neskaupstaöar
Þegar þú ekur ofan lir Odds-
skarði ogkemur þar sem kallast
"Blóðbrekkur, opnast fyrir þér sá
fjöröur sem heitir Noröfjörður.
Blár og fallegur er hann inni-
króaður af tigurlegum fjöllum á
alla vegu. Þií munt einnig sjá
húsaræmu er teygir sig með-
fram einu fjallinu. Það er Nes-
kaupstaður. Það er hann sem á
afmæli i dag.
Ogmundur Helgason sagn-
fræðingur sem um tima hefur
unniö að kandidatsritgerö um
forsögu Neskaupstaðar var
beðinn um aö gefa stutt yfirlit
yfir sögu staöarins fram að
þeim tima er kaupstaður reis
þar. Gefum við honum hér með
orðið:
„Það má segja svona i upp-
hafi máls aöframundir 1870 hafi
allt veriðhér f Norðfirði sem og
víðast i fjörðum landsins með
miðaldasniði. Sjósókn var þá
álitin aukastarf eða sjósókn en
ekki meir.
Svo er þaö að Færeyingar
koma hér 1873 og þá sáBt hér
fyrst sjómenn sem moka upp
fiski. Ekki undu heimamenn
komu þeirra vel og gengur mál-
ið svo langt að Alþingi er send
kæra vegna veiða þeirra.
Hérlendir menn höfðu þó i
aðra röndina gagn af þessari
rimmu við Færeyinga þvi af
þeim lærðu þeir að fleira var
hægt að hafa sér til llfsviður-
væris en sauðkindina. Fer svo
aðsjósókn vex nú hröðum skref-
um í firöinum og um 1880 eru
bátarnir orðnir 40 og hver
þurrabúðin af annari risin á
staðnum. Fólki er einnig tekiö
að fjölga og 1887 búa yfir 100
manns í Norðfjarðarhreppi og
þá flestir i nágrenni við bæinn
Nes.
Um þessar mundir finnst
bændum sem hagur sinn sé far-
inn að þ-engjast og hræddust
þeir það einkum að eitthvaö af
þurrabúöarfólki segði sig á
sveitina ef sjór brygðist. Var þvi
fólki fækkaö i hreppnum og
Hátldahöldin
Neskaupstaö
Hátiðahöldum vegna
hálfrar aldar afmælis
Neskaupstaðar verður
fram haldið á morgun
sunnudaginn 8. júli.
Dagskráin hefst með hátiðar-
guðsþjónustu i Norðfjaröar-
kirkju. Prestur er séra Svavar
Stefánsson, en orgelleikari
Agúst Ármann Þorláksson.
Kirkjukór Noröfjarðarkirkju
syngur og einnig mun Lárus
Sveinsson leika á trompet og
Margrét Pálmadóttir syngja
einsöng.
Klukkan 15verður siðan hald-
ið hraðmót i handknattleik á
iþróttavellinum. Siðasti liður á
dagskrá sunnudagsins hefst siö-
an klukkan 17 með endursýn-
ingu Leikfélags Neskaupstaðar
á leikriti Kjartans Heiðberg,
Vaxlif.
— GEK.
margir, einkum þeir sem minna
máttu sfn settir á skip og sendir
til sfns heima.
Þótt bændur sæju ofsjónum
yfir þurrabúðarfólkinu var þó
önnur stétt manna sem sá sér
hag I þvien það voru kaupmenn.
Sá fyrsti þeirra sem eitthvað
kvað að var Sveinn Sigfósson en
hannkeypti sér verslunarleyfi á
Norðfirði 1884. Keypti hann
myndarlegt hils af Norðmönn-
um sem höfðu verið fyrir á Nesi
og þangað flytur hann alla
starfsemi sina. Má heita að
hann hafi haft alla verslun á
staðnum með höndum meðan
hann var kaupmaður þar.
Arið 1895 flytur hann i nýtt
stórhýsi, Sveinshús en það er nú
heimavist fyrir gagnfræöa-
skólakrakka. Þetta ár búa i Nesi
175 manns og er þorpiö þá oröiö
viöurkenndur og löggiltur
verslunarstaður. Má segja að
þetta ár sé fæðingarár þess.
Þáttaskil urðu i Nesþorpi árið
1905 þegar fyrstu vélbátarnir
komu til staöarins og skömmu
seinna var fyrsta frystihúsið
reist. Ibúafjölgun veröur einnig
mjög &• á þessu timabili og 1913
er hann orðinn á 6. hundrað
manns og vélbátar orðnir 20-30
Þá er svo komið að hagsmunir
sveitar og þorps fara ekki
lengur saman og er þá hreppn-
um skipt i Neshrepp og Norð-
fjarðarhrepp. tbúaf jölgunin
heldur áfram meö sama hraða
og er svo komiö 1929 þegar
þorpið verður löggiltur kaup-
staður aö hann er oröinn á
annað þúsund.
Ó .M. J .-N esk aupstað
Þessir tveir menn hafa löngum teflt, jafnt mannganginn sem á taflborði stjórnmálanna. Þetta eru þeir
Lúðvik Jósefsson og Jóhannes Stefánsson, tveir af forystumönnum bæjarmáia I Neskaupstað um lang-
an aldur. Mynduðu þeir ásamt Bjarna Þórðarsyni fyrrverandi bæjarstjóra hið fræga „þrfstirni” á
Norðfirði. Bjarni sá um bæjarmálin, Jóhannes um fiskvinnsluna, en Lúðvik um samskiptin út á við.
í þessu sambandi er það athyglisvert við sögu Neskaupstaðar að sósialistar hafa verið þar i meirihluta
ailt frá 1946.
NIEÐ GESTSAUGUM
reiknarl: Krls Jackson
1