Morgunblaðið - 23.01.2002, Blaðsíða 30

UMRÆÐAN
30 MIÐVIKUDAGUR 23. JANÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Í Morgunblaðinu
10. jan. sl. (bls. 12) var
fjallað um væntanlegt
inntökupróf í lækna-
deild. Rætt var við
varaforseta lækna-
deildar til þess að fá
nánari fregnir af
þessu máli, sem varð-
ar allmarga og þá ekki
hvað síst ungmenni,
sem eiga eftir að
þreyta þetta próf.
Sá sem þetta ritar
fékk á sínum tíma að
stunda nám í Háskóla
Íslands. Honum var
leiðbeint í íslenskum
fræðum og kennt margt gagnlegt.
Fyrir þetta er hann þakklátur og
er hlýtt til HÍ. – Skólinn er þó auð-
vitað ekki hafinn yfir málefnalega
gagnrýni.
Fyrir kennarafund í MR 8. jan.
sl. voru lögð fram ljósrit af bréfi
kennslustjóra ld. til „rektors og
skólameistara framhaldsskóla“,
dags. 6. 12. sl., og hinum nýju
reglum um inntöku nýnema í lækn-
isfræðiskor og sjúkraþjálfunarskor
í ld. HÍ. Reglurnar, sem eru dags.
8. nóv. sl., voru samþykktar af há-
skólaráði og undirritaðar af rektor
og kennslustjóra HÍ. Þær hafa ver-
ið birtar í Stjórnartíðindum, nr.
885/2001, og lögformlegt gildi
þeirra ber að skoða í því ljósi. Þær
eru aðgengilegar almenningi á
Netinu (www.hi.is/nam/laek).
Margvíslegir kostir eru við það
að hverfa frá þeirri skipan, sem
verið hefur um skeið í ld. HÍ. Vara-
forseti ld. bendir í fyrrnefndu við-
tali við Morgunblaðið á það, að
gamla fyrirkomulagið hafi einfald-
lega gengið sér til húðar. – Gamla
aðferðin var ómannúðleg, og þetta
var ekki skynsamleg nýting á tíma
kennara og nemenda, en jafnvel
80% af upphaflegum nemendum
heltust fljótlega úr lestinni. – Fram
kemur og í blaðinu, að formaður fé-
lags læknanema telur kosti hins
nýja prófs fleiri en gallana. Meg-
inkosturinn felist í því að stúdentar
þurfi nú ekki að „verja heilum vetri
í nánast mannskemmandi klásus-
próf“, en geti þess í stað nýtt tím-
ann í annað nám, komist þeir ekki
inn í ld. Formaðurinn nefnir hins
vegar, að sumt valdi hér áhyggjum,
t.d. námsefni til prófsins. Sérstak-
lega sé og mikilvægt, að stúdentar
fái að vita með góðum fyrirvara um
námsefni.
Fréttirnar um inntökuprófið
hafa valdið nokkurri spennu hjá
sumum framhaldsskólanemum. Við
skulum setja okkur í þeirra spor.
Tökum sem dæmi nemanda á síð-
asta ári í framhaldsskóla, sem þrá-
ir að verða læknir.
Hann veit, að sam-
keppnin er grimm og
hörð og aðeins tak-
markaður hópur
kemst áfram. Hann
fær sl. haust að líta í
Kennsluskrá HÍ fyrir
skólaárið 2001-2002. Á
bls. 46 og næstu síðum
eru upplýsingar um
nám í ld. Þar er fjallað
rækilega um val stúd-
enta til læknanáms og
hvernig prófum verði
háttað í einstökum
greinum. Þar vega
greinilega þyngst
efnafræði, eðlisfræði og inngangur
að líffæra- og lífeðlisfræði. Getið er
um samkeppnispróf, er skeri úr
um, hverjir haldi áfram námi í ld.,
og það sé haldið í lok haustmiss-
eris. – Er ekki sennilegt, að fyrr-
nefndur nemandi leggi í skóla sín-
um – og jafnvel sjálfur – sérstaka
áherslu á nám í fyrrnefndum grein-
um? Svo berast þau tíðindi eftir
áramótin, að þetta samkeppnispróf
verði með allt öðrum hætti og
nokkur áhersla lögð á greinar á
sviði félagsvísinda. Þetta kann að
orka tvímælis frá siðferðilegu sjón-
armiði og vera það sem kallað er
„siðfræðileg álitaefni“ (með fullri
virðingu fyrir félagsvísindum).
Hafa ber og í huga í framtíðinni, að
náttúrufræðibraut býr nemendur
undir nám í háskóla í heilbrigð-
isgreinum.
Hugum þá að hinum nýju reglum
HÍ um þessi málefni. Hið fyrsta
sem vekur athygli er hinn snúni
embættisstíll, sem algengur er í
stofnanamáli samtímans og tor-
veldar stundum skilning, sbr.
t.a.m. síðustu efnisgrein og orða-
lagið „að byggja ramma utan um
einkunnagjöf“. – Þá er og setningu
greinarmerkja víða töluvert ábóta-
vant og hún hvorki í samræmi við
hinar nýju eða eldri reglur, sbr.
hér 3. efnisgr. 2. gr. Þar er og að-
lögun sagnar að frumlagi, sem
minnst er á í handbókum handa
ungmennum, ekki sem skyldi.
Dæmi: „Tiltekinn fjöldi ... fá rétt til
náms ... .“ – Þá skal vikið að 5. gr.,
en sumt er þar heldur erfitt skiln-
ings. Þar segir, að 70% inntöku-
prófsins verði eingöngu krossapróf
og þar miðað við námsefni fram-
haldsskóla. Síðan segir: „Í fyrsta
sinn (árið 2002) verður einkum
miðað við þau námskeið sem eru í
kjörnum mála-, náttúrufræði- og
félagsmálabrauta [svo!].“ Hin síð-
astnefnda braut er heldur vafasöm,
því að ekki er til kjarnabraut með
þessu nafni. Hér mun líklega átt
við félagsfræðabraut. Nokkru síðar
segir: „Þeir áfangar sem lagðir eru
til grundvallar fyrir prófið eru eft-
irfarandi:“, og síðan eru taldir upp
margir áfangar í 11 liðum. Það vek-
ur athygli, að í þeirri upptalningu
eru ýmsir áfangar, sem ekki eru í
kjörnum brautanna þriggja. Þá eru
ýmsir áfangar í kjörnunum ekki
nefndir í upptalningunni (Aðalnám-
skrá framhaldsskóla, almennur
hluti, bls. 63-68. Hún er aðgengileg
á heimasíðu menntamálarn.). Ekki
veit ég hvernig stendur á þessum
mun á því, sem einkum verður mið-
að við, og því, sem er lagt til
grundvallar í prófi þessu.
Hér skal aðeins hugað að lið e) í
upptalningunni, þ.e. íslenskunni,
en ætlunin er að nota þar eingöngu
krossapróf. Heftið Aðalnámskrá
framhaldsskóla, íslenska, skal at-
hugað í þessu viðfangi (aðgengilegt
á heimasíðu menntamálarn.). Skoð-
um t.a.m. „ÍSL 102“. Þar eru t.d.
nefnd þau áfangamarkmið, að nem-
andi – geti lesið upphátt fyrir aðra
eigin texta og annarra, – öðlist
sjálfstraust og öryggi í ræðustól, –
temji sér notkun hjálpargagna við
réttritun, þ.m.t. orðabækur og leið-
réttingarforrit, – þjálfist í notkun
handbóka í ritun, – geti gengið frá
texta á viðunandi hátt í tölvu,
o.m.fl. – Við blasir, að einföld
krossapróf henta ekki þeim
áfangamarkmiðum, sem hér hefur
verið lýst.
Niðurstaða mín hér er þessi: Það
er fagnaðarefni að nú skuli aflögð
gömlu samkeppnisprófin í ld. Hins
vegar hefur ekki tekist sem skyldi
að skipuleggja og skilgreina það
sem við tekur. Þessi mál eru við-
kvæm og vandmeðfarin. Standa
þarf vel að formlegum ákvörðun-
um, þannig að þær séu skýrar og
gengið frá þeim á viðunandi hátt,
áður en þær birtast í Stjórnartíð-
indum.
Um inntökupróf í lækna-
deild, kosti þess og galla
Ólafur Oddsson
Inntökupróf
Það er fagnaðarefni
að nú skuli aflögð
gömlu samkeppnis-
prófin í læknadeild,
segir Ólafur Oddsson,
en ekki hefur tekist
sem skyldi að skipu-
leggja og skilgreina
það sem við tekur.
Höfundur er kennari.
ÞAÐ voru tilmæli
Samkeppnisráðs sl.
sumar að Reykjavík-
urborg endurskoðaði
framkvæmd styrk-
veitinga til tónlistar-
skólanna svo að hún
mismunaði ekki skól-
unum. Í kjölfarið lýsti
formaður Fræðslu-
ráðs Reykjavíkur því
yfir í fjölmiðlum að
verið væri að endur-
skoða þessi mál.
Það er því undar-
legt að lesa það í
Morgunblaðinu, haft
eftir formanni
fræðsluráðs, að fyrst í síðustu viku
hafi Fræðsluráð Reykjavíkur sam-
þykkt að gera eitthvað í málinu.
Borgarstjórn hefur haft tækifæri
til að endurskoða styrkveiting-
arnar frá því í sumar og hefði mátt
ætla að breytingatillögur hefðu
komið fram við gerð fjárhags-
áætlunar þessa árs.
Í frétt Morgun-
blaðsins kemur fram
að formaður fræðslu-
ráðs hafi lagt fram til-
lögu um að veita Tón-
skóla Hörpunnar
einnar milljónar króna
styrk til að gera til-
raun um breytta
kennsluhætti fyrir
börn á 1. og 2. ári í
hljóðfæraleik. Það var
að tillögu varafor-
manns fræðsluráðs að
Tónskóli Hörpunnar
útbjó drög að samn-
ingi um breytta
kennsluhætti fyrir börn á 1. og 2.
ári í hljóðfæraleik og voru þær til-
lögur lagðar fyrir fræðsluráð
haustið 2000. Tillaga formanns
fræðsluráðs um einnar milljónar
styrk til verksins er sorgleg
áminning um það hve vilji fræðslu-
ráðs til að leysa málið er lítill. Tón-
listarskólar með 80 nemendur, jafn
stórir Tónskóla Hörpunnar, fá
rekstrarstyrki upp á 8 milljónir
króna frá Reykjavíkurborg. Það
sjá allir óréttlætið í þessu máli.
Áframhaldandi mismunun
Kjartan Eggertsson
Tónlistarskólar
Tillaga formanns
fræðsluráðs um einnar
milljónar styrk til
verksins, segir Kjartan
Eggertsson, er sorgleg
áminning um það hve
vilji fræðsluráðs til að
leysa málið er lítill.
Höfundur er skólastjóri Tónskóla
Hörpunnar.
É
g hef oft velt því
fyrir mér hvers
vegna sumt fólk er
endalaust að hafa
orð á því við systur
mína að hún sé of mjó, horuð,
rengluleg, vannærð og veikluleg.
Ég hef ekki alltaf skilið hvað
þetta fólk er að fara, enda er
systir mín bæði sæt og góð og er
í ofanálag svo ljónheppin að hafa
þetta eftirsótta vaxtarlag. Auk
þess er mér verulega hlýtt til
hennar. Hvað er fólk eiginlega að
meina? Ég hef svosum líka velt
því fyrir mér hvers vegna þetta
sama fólk steinþegir um það að
ég sé of feit. Um það ríkir slík
grafarþögn að stundum held ég
að ég hljóti að vera mjó – í það
minnsta passleg, en að ég sýnist
bara feit þegar ég horfi á sjálfa
mig. Slíkt fyr-
irbæri er
reyndar al-
þekkt og er
ein birting-
armynd graf-
alvarlegs
sjúkdóms.
Nei, fjandakornið.
Svar við þessum vangaveltum
mínum er mér sagt að fáist í bíói
þessa dagana, á myndinni
Shallow Hal. Þar segir af manni
sem vill bara grannar konur.
Þegar hann er dáleiddur klikkar
forritið, og honum finnst meira
máli skipta að þær séu indælar
og góðar, þótt þær séu feitar!
Þetta frétti ég hjá unglingi mér
nákomnum, sem sagði mér frá
boðsferð sinni í bíó, en aðgöngu-
miðinn sem hún og vinkona
hennar áttu að framvísa voru
„eins stórar nærbuxur og hægt
var að finna“. Drottinn minn
dýri, maður leggur nú ýmislegt á
sig fyrir frían bíómiða nú til
dags, enda lítið mál að grínast
með feitabollur, þær eru hvort eð
er svo geðgóðar og glaðværar
sjálfar. En aftur að Grunn-
hyggna Halla. Hann varð svo
óheppinn eftir að hann var fall-
inn í dá, að verða ástfanginn af
konu. Hún var yndisleg og góð,
greind og skemmtileg. Hvað er
hægt að biðja um meira? Ég
sagði óheppin, því þótt Halli virt-
ist sannarlega dottinn í lukku-
pottinn var einn ljóður á. Ástin
hans góða var sem sagt feita-
bolla. Að því komst hann þegar
hann vaknaði úr dáinu. Ég var
orðin svo spennt að fylgjast með
Halla og ástinni hans að um leið
og ég sá unglingablaðið Fókus
sem fylgdi DV á föstudaginn
svalg ég í mig grein um þessa
forvitnilegu bíómynd, til að kom-
ast að því hvernig allt fór. Þar
stóð: „Á hann að fórna ástríku
sambandi fyrir útlitsgalla.“ Er
nema von að spurt sé! Ungling-
urinn er nefnilega nýbúinn að sjá
aðra bíómynd, Legally Blond, og
var himinlifandi yfir því að vera
dökkhærð en ekki ljóshærð;
stúlkur með þann útlitsgalla eiga
virkilega erfitt ætli þær að kom-
ast í gegnum laganám, ég tala nú
ekki um ef þær klæðast bleiku.
Sólveig Pétursdóttir hlýtur að
hafa komist í gegn í dökku
dragtinni sinni sem er svo klæði-
leg.
Þeir eru orðnir svo margir út-
litsgallarnir sem maður þarf að
burðast með, að það er skilj-
anlegt að fólk vilji ekki bæta
meiri vandræðum á sig að nauð-
synjalausu.
Nú eru liðnir nokkrir dagar,
og í millitíðinni er ég búin að
ráðfæra mig við mömmu, vinkon-
ur mínar, sálfræðinginn og
saumaklúbbinn um það hvað fel-
ist í örlögum Halla. Það er und-
arlegt, en mér finnst tónninn á
þann veg, að þetta fólk sem ég
treysti svo vel, hafi enga samúð
með honum. Mér finnst jafnvel
að eitthvað hafi gerst og að ég sé
jafnvel orðin umskiptingur eins
og Halli.
Mér er sagt að það sé ekkert
grín að vera feitur, og þó að ég
það sé ekkert víst að ég sé góð
og falleg að innan þótt vöxtur
minn sé svona, hvað þá að ég sé
endilega gáfuð og greind fyrir
dökka hárið. Hvað nú ef ég fer
að trúa því? Mér er sagt að for-
dómar ríði röftum hvar sem er,
innra með fólki sem utan, og
jafnvel að heilu samfélögin taki
sig saman um að viðhalda þeim.
Ég vissi reyndar að feitlagið fólk
á erfitt með að fá á sig föt og
skó, og að það þarf að fara í sér-
stakar sérverslanir fyrir feitt
fólk til að fá spjarir utan á sig.
Ja, nema það heyri auglýst að
hin og þessi búðin sé með fatnað
í stórum stærðum, sérstærðum,
aukastærðum eða yfirstærðum.
Hvaða stærð er ég eiginlega? ...
stór, sér, auka eða yfir? Mín
stærð getur varla verið númer
aftan í hálsmáli, því eins og
blaðamaðurinn á Fókus orðaði
það, er stærðin útlitsgalli, og það
sem er eðlilegt og normal á ekki
við um þetta fólk. Og bitte nú.
Útlitsgallað fólk hljómar næstum
eins og afsláttarfólk. Ég fékk af-
slátt á píanóinu mínu af því að
það var örlítil rispa, þ.e. útlits-
galli, á lokinu á því. Útlitsgallað
fólk ætti að fást með afslætti – í
vinnu, í hjónabönd eða bara hvað
sem er. Mig rámar í könnun sem
gerð var einhvers staðar, þar
sem kom einmitt fram að feitlag-
ið fólk ætti erfiðara með að fá
vinnu en annað fólk, og að því
væri síður treyst til ábyrgð-
arstarfa. Samkvæmt opinberum
viðhorfum, gæti einmitt útlits-
gallanum verið um að kenna.
Í þessu umskiptingsástandi
mínu núna, hef ég líka komist að
því hvers vegna systir mín góða
er ítrekað spurð um sitt holda-
far, en ekki ég. Þarna skipta orð-
in horaður og feitur grundvall-
armáli. Sá sem er horaður þarf
bara að borða aðeins meira, ef
hann vill, en sá sem er feitur er
manneskja sem hefur misst tökin
á lífi sínu, kann sér ekki hóf, er
of góð við sjálfa sig, hefur engan
aga og er bara lin og léleg. Til að
bæta okkur þetta upp er klifað á
klisjunni um að feita fólkið sé svo
guðdómlega glatt. Orðið feitur
felur í sér áfellisdóm sem sam-
félagið allt hefur fellt. Feitir
þurfa eins og aðrir að glíma við
ýmis vandamál, og er þunglyndi
eitt það algengasta, þvert á klisj-
una. Áreitið gegn feitu fólki er
þung byrði, sem margir kyngja
þegjandi og hljóðalaust. En
þögnin er jafnvel enn þyngri
byrði. Um leið er markvisst unn-
ið að því að kenna unglingum að
draga fólk í dilka eftir útliti og
segja þeim að það sé ekki sjálf-
gefið að þeir verði elskaðir ef
þeir eru feitir. O svei.
Hamingj-
unni fórnað
Útlitsgallað fólk ætti að fást með
afslætti – í vinnu, í hjónabönd eða
bara í hvað sem er.
VIÐHORF
Eftir Bergþóru
Jónsdóttur
begga@mbl.is