Morgunblaðið - 14.05.2002, Qupperneq 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 14. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
GUÐMUNDUR Einarsson, for-
stjóri Heilsugæslunnar, sem hefur
umsjón með heilsugæslu í Reykja-
vík, Seltjarnarnesi, Mosfellsbæ og
Kópavogi, hefur miklar áhyggjur af
deilu heilsugæslulækna og heil-
brigðisráðuneytis um greiðslur fyr-
ir útgáfu vottorða og annað er lýtur
að kjaramálum læknanna. Hann
telur að deilan geti skaðað starf-
semi Heilsugæslunnar, vinna við
framkvæmd þeirrar stefnu sem
Heilsugæslan hafi mótað sér liggi
niðri og og verði svo um langa hríð
muni öll sú vinna og fjárfesting
fara forgörðum. Í heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytinu er nú til
skoðunar tillaga sem hann hefur
sett fram, sem hann vonar að geti
komið hreyfingu á hlutina, en til-
lagan varð til í viðræðum við lækna
Heilsugæslunnar.
Læknavaktin ekki bundin
úrskurði kjaranefndar
Heilsugæslan er bundin úrskurð-
um kjaranefndar við greiðslu launa
heilsugæslulækna en svo er ekki
um hlutafélög og önnur einkarekin
fyrirtæki. Í tillögunni felst að
heilsugæslulæknum, eða hlutafélagi
í eigu þeirra, verði gert kleift að
leigja aðstöðu og húsnæði heilsu-
gæslustöðvanna til að taka á móti
sjúklingum eftir kl. 16 á daginn.
Einnig að annast móttöku sjúklinga
í bráðavaktarformi á daginn, þann-
ig að hverjum lækni verði gert
mögulegt að vinna einn virkan dag í
viku hverri á þessari bráðavakt, og
sinna starfi sínu sem heilsugæslu-
læknir hina dagana fjóra.
Læknavaktin ehf. er hlutafélag í
eigu lækna sem hefur sinnt vakt-
þjónustu og móttöku sjúklinga utan
þjónustutíma heilsugæslustöðv-
anna. Guðmundur segir að heil-
brigðisráðuneytið hafi samið sér-
staklega við Læknavaktina, fyrir
hönd Heilsugæslunnar, um að
Læknavaktin annist þessa þjónustu
sem Heilsugæslunni sé skylt að
veita. Hann leggur til að samningi
þessum verði breytt þannig að
Læknavaktinni verði heimilt að
taka á móti sjúklingum síðdegis og
reka bráðavaktarþjónustu á heilsu-
gæslustöðvunum, eins og segir hér
að framan.
Styttri biðtími
Guðmundur segir að með þessu
yrði komið til móts við þá lækna
sem vilja leggja á sig meiri vinnu til
að auka tekjur sínar og jafnframt
yrði nýting þeirrar miklu fjárfest-
ingar sem liggur í aðstöðu heilsu-
gæslustöðvanna betri. Einnig sé
um að ræða aukna fjölbreytni í
rekstrarformi og starfsumhverfi
Heilsugæslunnar.
Guðmundur segir að takist vel til
geti biðtími á heilsugæslustöðvum
styst verulega og jafnvel horfið á
sumum þeirra. Þá gefist fjölskyldu-
fólki tækifæri að sækja þjónustu á
sinni heilsugæslustöð að vinnudegi
loknum þar sem stöðvarnar væru
opnar lengur fram á kvöld. Guð-
mundur bendir á að með þessum
hætti gæti heilsugæslan tekið við
hluta þeirrar bráðaþjónustu sem
Landspítali – háskólasjúkrahús
hefur sinnt til þessa. Með því að
auka bráðaþjónustu á heilsugæslu-
stöðvunum megi ætla að verulega
dragi úr sókn í sérfræðiþjónustu.
Þannig leiti þjónustan í ódýrara
form sem spari bæði sjúklingum og
ríkissjóði fé.
Laun heilsugæslulækna skerð-
ast þegar fjölgar í stéttinni
Guðmundur segir það óviðunandi
fyrirkomulag að kjör heilsugæslu-
lækna séu ákvörðuð af kjaranefnd
og telur það einungis tímaspursmál
hvenær stéttin verði leyst undan
nefndinni. Gripið var til þess ráðs
árið 1996 að setja heilsugæslu-
lækna undir kjaranefnd til að leysa
ófremdarástand sem upp var komið
en þá höfðu margir heilsugæslu-
læknar sagt upp störfum vegna
óánægju með kjör sín.
Guðmundur segir það mjög
óþægilegt fyrir yfirstjórn Heilsu-
gæslunnar að geta ekki samið undir
forræði fjármálaráðuneytisins við
sitt starfsfólk um launakjör, eins og
tíðkast hjá öðrum læknum.
„Hafi menn þetta stjórntæki ekki
í höndunum er það eins og að reyna
að stjórna með aðra hendina
bundna aftur fyrir bak,“ segir Guð-
mundur og tekur dæmi um ókosti
þess að heyra undir kjaranefnd.
„Ef við bætum þjónustuna með því
að fjölga læknum lækka laun þeirra
lækna sem fyrir eru, því launin
reiknast út frá fjölda íbúa á hvern
lækni og þegar læknarnir eru of fá-
ir er vonlaust fyrir okkur að veita
þá þjónustu sem til er ætlast.“
Hann nefnir einnig að ekki sé
hægt að greiða læknum yfirvinnu.
„Í hvert sinn sem við viljum borga
lækni yfirvinnu verðum við að
senda kjaranefnd bréf og óska eftir
heimild. Í sambandi við stefnumót-
un Heilsugæslunnar vorum við t.d.
með fund á laugardegi með milli-
stjórnendum og gátum borgað
hjúkrunarfólkinu yfirvinnu, en
kjaranefnd hafnaði því að við borg-
uðum yfirlæknum fyrir yfirvinnu,“
segir Guðmundur. Aðspurður seg-
ist Guðmundur ekki muna eftir því
að kjaranefnd hafi samþykkt að
heilsugæslulæknum verði greitt
fyrir yfirvinnu.
Vantar samstöðu meðal lækna
um að breyta fyrirkomulaginu
Hann segir erfitt að breyta þessu
fyrirkomulagi, ólíklegt sé að frum-
varp um að þessu verði breytt verði
lagt fram nema læknar hafi sam-
stöðu um að biðja um það. Guð-
mundur segir þá samstöðu hafa
skort, hagsmunirnir séu mjög mis-
munandi eftir því hvort um dreif-
eða þéttbýlislækna sé um að ræða.
Starfið í þéttbýlinu einkennist af
miklu vinnuálagi og lægri launum
en á landsbyggðinni þar sem álagið
komi fyrst og fremst fram í við-
veruskyldu. Því hafi Heilsugæslan
að undanförnu misst lækna út á
land sem hafa séð fram á að geta
bætt tekjur sínar með að vinna á
landsbyggðinni.
Heimilislæknar hafa gjarnan
kvartað undan því að geta ekki
stofnað eigin stofur eins og aðrir
sérfræðingar, en Guðmundur er
ekki hrifinn af þeirri hugmynd og
telur að það væri spor aftur á bak.
„Við erum auðvitað opin fyrir ýmiss
konar hugmyndum um rekstrar-
form, en það þarf að skoða í ljósi
þess að við erum með ákaflega
þröngan fjárhag og við hljótum að
reyna að leysa alla þjónustuþörf
okkar á þann hátt sem gefur mest
fyrir peninginn, þegar litið er bæði
á kostnað og þjónustu. Reynsla
okkar er sú að einkarekstur af
þessu tagi, þar sem eru litlar ein-
ingar, er yfirleitt verulega dýrari í
rekstri en sú þjónusta sem við veit-
um á heilsugæslustöðvunum,“ segir
Guðmundur. Á annan tug heimilis-
lækna starfar utan heilsugæslu-
stöðva í dag og heyra þeir ekki
undir kjaranefnd. Þessar einkastof-
ur starfa samkvæmt gamla kerfinu
og hefur þeim farið fækkandi síð-
ustu ár.
Guðmundur segir að áhugi ungra
lækna á að leggja heimilislækning-
ar fyrir sig hafi stóraukist, sem sé
breyting frá því sem áður var.
Heilsugæslan hafi fjórar stöður til
að bjóða unglæknum sem hafa
áhuga á að fara í starfsnám á
heilsugæslustöðvum til að öðlast
réttindi sérfræðings í heimilislækn-
ingum, en fjórtán hafi sótt um stöð-
urnar. Hann segir að hann hafi gert
tillögur til ráðuneytisins um að út-
vega fé svo hægt verði að fjölga
þessum námsstöðum.
Heilsugæslustöð í Voga- og
Heimahverfi í burðarliðnum
Í umdæmi Heilsugæslunnar,
Reykjavík, Seltjarnarnesi, Mos-
fellsbæ og Kópavogi eru 12 heilsu-
gæslustöðvar, þar sem alls vinna
um 500 starfsmenn.
Íbúar í Voga- og Heimahverfi,
sem eru 10 þúsund talsins, hafa
verið án heilsugæslustöðvar til
langs tíma en Guðmundur segir að
nú sé vonandi að rofa til. Á fjár-
lögum sé heimild fyrir því að kaupa
eða leigja húsnæði undir heilsu-
gæslustöð í hverfinu. Hann vonast
til að heilsugæslustöð fyrir hverfið
verði orðin að veruleika í lok ársins
2003. Hann segir að upp á síðkastið
hafi komið í ljós að ástandið í hverf-
inu sé verra en Heilsugæslan hafi
haldið hingað til, sumir íbúanna fái
hreinlega ekki þá þjónustu sem
þeir eigi rétt á.
Einnig segir Guðmundur að í
undirbúningi sé að bæta við stöð í
Salahverfi í Kópavogi, til standi að
bjóða út rekstur stöðvarinnar og
hefur verið auglýst eftir húsnæði.
Það er í fyrsta sinn sem rekstur
heilsugæslustöðvar er boðinn út, en
stöðin í Lágmúla er rekin á sama
hátt af hlutafélagi í eigu lækna sem
áður voru sjálfstætt starfandi heim-
ilislæknar.
Aðgengi ófullnægjandi á
fjórum heilsugæslustöðvum
Í nýlegri skyndikönnun um að-
gengi íbúa að þjónustu heilsu-
gæslustöðva kemur fram að á sex
stöðvum hafi íbúar gott aðgengi,
það er ef þeir hringja að morgni til
geta þeir fengið tíma hjá lækni
samdægurs eða daginn eftir. Þetta
eru heilsugæslustöðvarnar á Sel-
tjarnarnesi, í Hlíðahverfi, Efsta-
leiti, Grafarvogi, Mosfellsbæ og
Lágmúla. Á fjórum stöðvum er að-
gengið ekki fullnægjandi, á báðum
stöðvunum í Kópavogi og í Mjódd
og Efra-Breiðholti. Á tveimur
stöðvum, Miðbæjarstöð og í Árbæ,
er aðgengið stundum nægilega gott
en þó hafa verið misbrestir á því.
Guðmundur segir að á næstunni
verði unnið í því að bæta aðgengi
íbúa að stöðvunum.
Um síðustu áramót voru 1.697
íbúar á lækni í umdæmi Heilsu-
gæslunnar, þegar afleysingarlækn-
ar eru taldir með. Hlutverk Heilsu-
gæslunnar er að veita íbúum
höfuðborgarsvæðisins aðgengilega,
samfellda og alhliða heilsugæslu-
þjónustu. Þjónustan grundvallast á
sérþekkingu á sviði heimilislækn-
inga, hjúkrunar og heilsuverndar
og byggist á víðtæku þverfaglegu
samstarfi. Heilsugæslustöðvarnar
þjóna fyrst og fremst íbúum þess
hverfis sem þær eru í og eiga íbú-
arnir kost á að skrá sig við stöðina.
Allar heilsugæslustöðvar sinna
heilsuvernd, eins og ung- og smá-
barnavernd, mæðravernd og heilsu-
gæslu í skólum. Þá er lögð sérstök
áhersla á að byggja upp unglinga-
vernd, heilsugæslu aldraðra og geð-
vernd. Heilsugæslan rekur einnig
Miðstöð heimahjúkrunar sem sinn-
ir íbúum svæðisins sem þarfnast
heimahjúkrunar hvort sem er að
nóttu eða degi. Á heilsuverndar-
stöðinni á Barónsstíg er starfrækt
mikilvæg stuðningsstarfsemi við
heilsugæslustöðvarnar þar sem eru
miðstöð heilsuverndar barna, mið-
stöð mæðraverndar, lungna- og
berklavarnadeild, miðstöð tann-
verndar auk stjórnsýslu og ann-
arrar stoðþjónustu.
Síðustu misseri hefur verið unnið
að stefnumótun Heilsugæslunnar,
helstu áherslurnar eru að bæta
þjónustuna og samræma hana, að
sögn Guðmundar. Hann segir að
rík hefð hafi verið fyrir dreifstýr-
ingu, sem hafi ákveðna kosti, en
nokkuð hafi skort á samræmingu
t.d. þannig að fólk sem flyst úr einu
hverfi í annað viti hvaða þjónustu
það geti vænst á heilsugæslustöðv-
unum.
Hins vegar sé vilji til að halda í
ákveðna kosti sem fylgja dreifstýr-
ingunni. Þar sem er fjárhagslegt
svigrúm sé vilji til að veita einstaka
stöðvum færi á að prófa sig áfram
með nýjungar í þjónustunni sem
þær hafi sjálfar frumkvæði að.
Þannig sé heilsugæslan einnig nær
sjúklingingum og því hægt að fylgj-
ast betur með þörfum sjúklinga.
„Við erum alltaf að reyna að halda
okkur innan fjárlaga og með því að
dreifa svolítið ábyrgð höldum við að
við getum náð betri tökum á kostn-
aðaraðhaldi,“ segir Guðmundur
Einarsson að lokum.
Leggur til að hlutafélag lækna sjái um vakt- og helgarþjónustu á heilsugæslustöðvunum
Málamiðlun gæti dregið úr
óánægju heilsugæslulækna







 



 

 

 
 

   



 


  



 
  !  
 

#
!


 ! 
%
&


"   ! 
!!



# 
( )*+',


$
 &!


 %!
( )!



&
%
 ) .. -



'&( ! / )&,0



'&( ! (  


 
 

 

Morgunblaðið/Árni Sæberg
Guðmundur Einarsson, forstjóri Heilsugæslunnar, segir einungis tíma-
spursmál hvenær heilsugæslulæknar verði leystir undan kjaranefnd.
Hann segir að læknar verði þó að hafa samstöðu um að biðja um að það
verði gert og að slík samstaða hafi ekki verið fyrir hendi til þessa.
Guðmundur Einarsson,
forstjóri Heilsugæsl-
unnar, telur óeðlilegt að
launamál heilsugæslu-
lækna heyri undir
kjaranefnd eins og nú
er. Hann hefur lagt
fram hugmynd til heil-
brigðisráðuneytis, eins
konar málamiðlun, sem
hann vonar að geti dreg-
ið úr óánægju heilsu-
gæslulækna.
Tólf heilsugæslustöðvar starfa í umdæmi Heilsugæslunnar og stendur til að bæta tveimur
við á næstunni, í Salahverfi og Voga- og Heimahverfi, en þar eru íbúar án heilsugæslu.