Morgunblaðið - 24.05.2002, Blaðsíða 26

VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
26 FÖSTUDAGUR 24. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
JARÐVATNSBARKAR
Stærðir 50—100 mm
Lengd rúllu 50 m
Tilvalið þar sem ræsa
þarf fram land. Vara
sem vinnur með þér,
auðveld í meðhöndlun.
Ármúla 21, sími 533 2020
Stærðir 50—80
og 100 mm.
Lengd rúllu 50 mtr.
Tilvalið þar sem ræsa
þarf fram land. Vara
sem vinnur með þér,
auðveld í meðhöndlun.
KONUR voru framkvæmdastjórar í
18% fyrirtækja sem skráð voru í
hluafélagaskrá og sem voru með
rekstur á árinu 2001. Konur
gegndu hins vegar stjórnarfor-
mennsku í 36% fyrirtækja. Sam-
kvæmt vinnumarkaðsrannsókn
Hagstofu Íslands voru karlar 69%
þeirra sem flokkaðir voru sem
kjörnir fulltrúar og stjórnendur á
árinu 2001. Í þessum flokki voru
helstu forystumenn á almennum
markaði og í opinberum rekstri.
Þetta kom fram í erindi Eiríks
Hilmarssonar, aðstoðarhag-
stofustjóra, á ráðstefnu Félags
kvenna í atvinnurekstri í gær en yf-
irskrift ráðstefnunnar var Stefnu-
mót við nýsköpun. Hann sagði að
sterk staða kvenna á vinnumark-
aði, sem almenn atvinnuþátttaka
ber vitni um, skili sér ekki í jafn-
ræði meðal stjórnenda.
Karlar stýra stórum fyrirtækjum
Eiríkur greindi frá því að í 253
fyrirtækjum, þar sem skattskyld
launasumma starfsmanna er yfir
100 milljónir króna á ári, séu 10
framkvæmdastjórar konur, eða um
4%. Karlar stýri því 96% stórra fyr-
irtækja í landinu. Þá séu konur 5%
stjórnarformanna þessara fyr-
irtækja. Ef undan séu skilin allra
smæstu fyrirtækin og eingöngu
skoðuð fyrirtæki sem eru með
skattskylda launasummu yfir 10
milljónir króna sjáist að konur séu
framkvæmdastjórar í 9% slíkra fyr-
irtækja. Konur séu hins vegar for-
menn stjórna í 22% fyrirtækja í
þessum stærðarflokki.
Fram kom í máli Eiríks að þegar
litið sé til þess hvenær fyrirtæki
voru stofnuð séu vísbendingar um
að konur séu í vaxandi mæli að
taka að sér fyrirsvar fyrir atvinnu-
rekstur. Þannig séu konur fram-
kvæmdastjórar í 22% fyrirtækja
sem stofnuð hafi verið á síðustu 5
árum en í 12% fyrirtækja sem
stofnuð voru fyrir meira en 10 ár-
um. Í nýskráðum fyrirtækjum séu
því fleiri konur við stjórnvölin en í
eldri fyrirtækjum.
Um 79% kvenna á aldrinum 16 til
74 ára eru á vinnumarkaði hér á
landi. Atvinnuþátttaka karla er
hins vegar 88%. Munurinn er minni
milli kynjanna meðal þeirra sem
lokið hafa háskólaprófi en atvinnu-
þátttaka kvenna í þeim hópi er 93%
og karla 95%.
Eiríkur sagðist telja að atvinnu-
þátttaka kvenna sé hvergi í heim-
inum meiri en á Íslandi. Þannig sé
þátttaka þeirra 7–9% minni á hin-
um Norðurlöndunum en hér á
landi. Muni þar mest um mikla at-
vinnuþátttöku kvenna á skólaaldri
en einungis í Danmörku sé atvinnu-
þátttaka ungs fólks eins almenn og
hér á landi.
Vinnumarkaðsrannsóknir Hag-
stofunnar sýna að um 26 þúsund Ís-
lendinga eru sjálfstætt starfandi.
Af þeim eru 27% konur. Hins vegar
eru konur 53% þeirra sem gegna
stöðum sérfræðinga og karlar 47%.
Góð fylgni milli menntunar og
stjórnunarstarfa
Fram kom í máli Eiríks að Hag-
stofan hafi á árinu 2000 staðið að
samræmdri ESB rannsókn á ný-
sköpun í atvinnurekstri. Hann
sagði að ekki hafi verið lagt mat á
framlag fyrirtækja til nýsköpunar
eftir því hvort konur stjórna þeim
eða karlar. Hins vegar sé hægt að
draga almenna ályktun um að for-
ysta kvenna í atvinnurekstri end-
urspegli forystu þeirra í nýsköpun.
Stór framleiðslufyrirtæki standi
fyrir meiri nýsköpun en lítil. Þau
eyði samanlagt hærri fjárhæðum í
að þróa og koma nýjum vörum og
þjónustu á markað en lítil fyr-
irtæki. Karlar stjórni flestum
stórum framleiðslufyrirtækjum,
fyrirtækjum sem séu að leggja
hæstu fjárhæðir í nýsköpun. Ótal
rannsóknir sýni að aðalforsvars-
menn fyrirtækja og stofnana ráði
mestu um hvernig til takist í
rekstri. Rýr hlutur kvenna við
stjórnun fyrirtækja eigi því að gefa
vísbendingu um hlut þeirra sem
stjórnenda við nýsköpun.
Eiríkur sagði að þó niðurstöður
um þátt kvenna í stjórnun fyr-
irætækja og varðandi nýsköpun
séu ekki uppörvandi þá séu horf-
urnar öllu betri í þeim efnum. Kon-
ur leggi frekar stund á almennt
bóknám en karlar og hann telji víst
að góð fylgni sé á milli menntunar
og stjórnunarstarfa.
Dagný Halldórsdóttir, varafor-
maður Félags kvenna í atvinnu-
rekstri, og fundarstjóri á ráðstefn-
unni, sagði í samtali við
Morgunblaðið að henni fyndust
upplýsingarnar sem fram komu í
erindi Eiríks Hilmarssonar mjög
athyglisverðar. Þær gæfu tilefni til
að þessi mál yrðu könnuð nánar og
skýringa leitað á því hvers vegna
hlutur kvenna í stjórnun fyrirtækja
hér á landi væri eins rýr og raun
ber vitni.
Ráðstefna Félags kvenna í atvinnurekstri um nýsköpun
Konur framkvæmda-
stjórar í 18% fyrirtækja
Morgunblaðið/Júlíus
Frá ráðstefnu Félags kvenna í atvinnurekstri, Stefnumót við nýsköpun.
BAUGUR hf. skilaði 924 milljóna króna hagnaði á
fjórtán mánaða tímabilinu frá 1. janúar 2001 til 28.
febrúar í ár. Ástæða þessa óvenjulega uppgjörs-
tímabils er sú að Baugur er að breyta uppgjörs-
tímabilinu frá því að miða við almanaksárið yfir í
að miða við tímabilið 1. mars til febrúarloka. Er
þetta meðal annars gert til að uppgjörið falli betur
að árstíðasveiflum í smávöruverslun.
Þessi 14 mánaða afkoma er 385 milljónum króna
lakari niðurstaða en birtist í síðasta 12 mánaða
uppgjöri félagsins. Forstjóri félagsins, Jón Ásgeir
Jóhannesson, sagði á fundi með fjárfestum í gær
að þetta stafi að mestu leyti af því að inni í 14 mán-
aða uppgjörinu séu þrjú útsölutímabil en tvö í tólf
mánaða uppgjörinu. Framlegð mun vera afar mis-
jöfn milli mánaða, há í nóvember og desember en
lág þegar útsölur standa yfir.
Í fréttatilkynningu frá Baugi segir að fleira
komi til sem skýri verri afkomu, því fyrirtækið
hafi tekið ákvörðun um að velta ekki verðhækk-
unum frá birgjum vegna gengisbreytinga út í
vöruverð. Þessar aðgerðir hafi kostað 80 milljónir
króna í lægri framlegð.
Smáralind kom ári of fljótt
Í tilkynningunni segir einnig að velta í smá-
söluverslun hafi staðið í stað milli áranna 2000 og
2001 og á fyrstu mánuðum þessa árs hafi innflutn-
ingur á fatnaði dregist saman um 18% miðað við
sama tímabil í fyrra. Þá bendir forstjóri Baugs á
að verslunarfermetrum hafi fjölgað um 27% vegna
Smáralindar og að það hafi þýtt að mikið hafi þurft
að flytja inn af vörum til að fylla í hillur og þetta
hafi komið niður á birgðastöðunni. Á kynningar-
fundi sem haldinn var í gær vegna uppgjörsins
sagði hann að Smáralind hefði komið í heiminn að-
eins of fljótt, ef til vill um ári of fljótt, en hann
sagðist telja að nokkuð erfitt yrði í verslun út
þetta ár.
Efnahagsreikningur Baugs hefur vaxið mikið
frá því fyrir rúmu ári og munar þar mest um 20,1%
eignarhlut í Arcadia og 55,8% hlut í Bonus Stores,
auk fjárfestinga í verslunum í Svíþjóð og Smára-
lind. Heildareignir í lok febrúar voru bókfærðar á
37,7 milljarða króna, en voru 15,4 milljarðar króna
í ársbyrjun 2001. Eignarhlutur Baugs í Arcadia er
bókfærður á 11,8 milljarða króna, en markaðsverð
í lok febrúar var 16,2 milljarðar króna. Það hefur
hækkað mikið síðan og er nú tæplega 20 milljarðar
króna. Forstjóri Baugs segist telja að félagið sé
enn vanmetið og þess vegna sé hagstætt að halda í
eignarhlutinn í því.
Eigið fé Baugs nam 11,3 milljörðum króna í lok
febrúar og hafði þá hækkað um 6,2 milljarða króna
á uppgjörstímabilinu. Eiginfjárhlutfall var 30%,
en 33,4% í árslok 2000.
Baugi skipt í þrjár rekstrareiningar
Baugi hefur nú verið skipt upp í þrjár rekstr-
areiningar, Baug-Ísland, Bonus Stores og Baug-
fjárfestingu og þróun.
Undir Baug-Ísland heyrir allur verslunarrekst-
ur fyrirtækisins á mat- og sérvöru á Íslandi og í
Svíþjóð. Helstu verkefni þessa árs eru opnun Deb-
enhams í Stokkhólmi auk þess sem áform eru uppi
um opnun fimm Arcadia-verslana til viðbótar í Sví-
þjóð.
Formlegri uppbyggingu hér á landi er sam-
kvæmt áætlunum fyrirtækisins lokið og við tekur
hagræðing. Að sögn forstjóra Baugs en einn liður í
hagræðingunni að síðustu Nýkaupsversluninni
hefur verið breytt í Hagkaup. Þá hefur verið end-
ursamið við leigusala auk þess sem ætlunin er að
fækka um 70 stöðugildi hjá Baugi.
Önnur rekstrareining Baugs, Bonus Stores,
rekur 394 verslanir í Bandaríkjunum og áform eru
uppi um frekari uppbyggingu. Heildareignir Bon-
us Stores sem færðar eru í reikninga Baugs námu
tæpum níu milljörðum króna í lok febrúar.
Þriðja rekstrareiningin, Baugur – fjárfesting og
þróun, hefur umsjón með þeim eignum Baugs þar
sem Baugur fer ekki með daglegan rekstur.
Helstu eignirnar eru Arcadia á Bretlandi, SMS í
Færeyjum, fasteignafélagið Stoðir, Baugur.net og
Ávaxtahúsið.
Endurskoðuð áætlun Baugs fyrir þetta ár gerir
ráð fyrir 2,1 milljarðs króna hagnaði, en áður hafði
verið reiknað með 2,6 milljörðum króna í hagnað.
Baugur hf. kynnti 14 mánaða uppgjör á fundi með fjárfestum í gær
924 milljóna kr. hagnaður
Morgunblaðið/Þorkell
Forstjóri Baugs, Jón Ásgeir Jóhannesson, segir
að framundan sé hagræðing í verslunarrekstri
félagsins hér á landi.
● ÍSLANDSBANKI hefur ákveðið að
lækka helstu verðtryggða útláns-
vexti bankans um 0,3% frá og með
1. júní næstkomandi. Er það gert í
ljósi þess að verðtryggðir vextir á
markaði, það er ávöxtunarkrafa
verðtryggðra skuldabréfa á mark-
aði, hafa farið lækkandi á und-
anförnum vikum.
Bjarni Ármannsson, forstjóri Ís-
landsbanka, segir tvær meg-
inástæður liggja til grundvallar
þessari ákvörðun. Annars vegar
hafi verðtryggðir vextir verið að
lækka á markaði og þar með fjár-
mögnunarkostnaður bankans. Hins
vegar telji bankinn mikilvægt að að
raunvaxtastigið fari lækkandi til að
hagkerfið fari hraðar af stað og hjól-
in að snúast. Þar við bætist að
bankinn vilji vera í fararbroddi í því
að veita viðskiptavinum sínum sam-
keppnishæf og góð vaxtakjör.
Vextir á verðtryggðum sparnaðar-
reikningum óbreyttir
Í frétt frá bankanum segir að Ís-
landsbanki sé nú fyrstur til að
lækka verðtryggða vexti, og undir-
striki þar með þá stefnu sína að
bregðast skjótt við breytingum á
markaði og það markmið að bjóða
viðskiptavinum betri kjör en helstu
keppinautar, til hagsbóta fyrir við-
skiptavini. Þá segir að á und-
anförnum tveimur mánuðum hafi Ís-
landsbanki lækkað óverðtryggða
útlánsvexti um 1,65% og fyrr á
árinu hafi hann lækkað helstu þjón-
ustugjöld um 15%. Vextir á verð-
tryggðum innlánsreikningum lækki
einnig um 0,3%, nema á tveimur
sparnaðarreikningum, Lífeyrisreikn-
ingi sem ætlaður sé fyrir lífeyr-
issparnað og Framtíðarreikningi
sem sé ætlaður fyrir framtíð-
arsparnað barna og unglinga. Með
hærri innlánsvöxtum á þessum
reikningum vilji Íslandsbanki hvetja
til frekari langtímasparnaðar.
Óbreyttir vextir
frá því í janúar 2001
Í fréttinni segir ennfremur að
verðtryggðir vextir útlána banka hafi
verið óbreyttir frá því í janúar 2001
og vaxtastigið í landinu hafi haldist
hátt mörg undanfarin ár. Almenn
lækkun raunvaxtastigsins sé til
hagsbóta bæði fyrir almenning og
fyrirtæki. Íslandsbanki telji að
lækkun bæði verðtryggðra og óverð-
tryggðra vaxta muni halda áfram
enda bendi minnkandi eftirspurn í
hagkerfinu og minnkandi vöxtur út-
lána til þess að frekara svigrúm sé
til vaxtalækkunar. Bankinn vonist
því til að geta lækkað bæði verð-
tryggða og óverðtryggða útlánsvexti
sína enn frekar á næstu mánuðum.
Íslandsbanki
lækkar verð-
tryggða út-
lánsvexti
SAMKVÆMT upplýsingum frá
Landsvirkjun, geta fyrirhuguð orku-
ver Landsvirkjunar annað raforku-
þörf vegna áformaðrar stækkunar
annaðhvort álvers Norðuráls eða
ISAL en ekki beggja, nema hugsan-
lega á lengri tíma en áætlanir álfyr-
irtækjanna gera ráð fyrir.
Orkuþörf 460 þúsund tonna álvers í
Straumsvík verður allt að 7.130 GWst
á ári. Álverið í Straumsvík hefur nú
leyfi fyrir 200 þúsund tonna fram-
leiðslu á ári og notar nú um 2.700
GWst á ári, t.d. miðað við árið 2000.
Orkuþörf 300 þúsund tonna álvers
Norðuráls á Grundartanga verður
allt að 4.500 GWst á ári. Álver Norð-
uráls er nú 90 þúsund tonn og notar
um 1.350 GWst á ári. Samkvæmt
áætlunum á stækkun ISAL að vera
lokið árið 2007 en Norðurál áformar
stækkun um 150 þúsund tonn, þ.e.
upp í 240 þúsund tonna framleiðslu-
getu árið 2005.
Þorsteinn Hilmarsson, upplýsinga-
fulltrúi Landsvirkjunar, segir að raf-
orkan geti komið víðar að en frá
Landsvirkjun, t.d. frá Orkuveitu
Reykjavíkur eða Hitaveitu Suður-
nesja.
Staðið hefur yfir mat á umhverfis-
áhrifum vegna aukinnar raforku-
framleiðslu Landsvirkjunar á Þjórs-
ársvæðinu. Þorsteinn segir
stærðargráðuna á þeim verkefnum
myndu uppfylla þarfir vegna stækk-
unar hjá annaðhvort Norðuráli eða
ISAL, en að engar samningaviðræður
standi yfir. Þorsteinn segir að á lengri
tíma en álfyrirtækin gera ráð fyrir til
stækkunarinnar væri hugsanlega
hægt að virkja víðar í landinu.
Þær virkjanaframkvæmdir sem
verið er að meta eða metin hafa verið
umhverfisáhrif af, eru Norðlingaöldu-
veita, Búðarhálsvirkjun og virkjun á
Núpi og Urriðafossi. Raforka frá
þessum stöðum gæti annað þörf ann-
að hvort Norðuráls eða ISAL vegna
stækkana, að sögn Þorsteins.
Orkuþörf vegna
fyrirhugaðrar
stækkunar álvera
Norðuráls og ISAL
Landsvirkj-
un annar
ekki báðum