Morgunblaðið - 24.05.2002, Page 32

LISTIR
32 FÖSTUDAGUR 24. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ABSTRAKTSJÓNIN birtist fyrst
í málverki á öðrum áratug tuttugustu
aldar þegar listamenn voru í leit að
æðri tilgangi lista.
Brautryðjendur abstraktsjónar-
innar voru andlega hugsandi og leit-
uðu innblásturs í nýaldarfræði og dul-
speki. Abstraktsjónin var þeim sem
nýfundinn sannleikur sem þeir töldu
geta opnað víddir að dyrum sálarinn-
ar og guðdómnum.
Á níunda áratugnum komust lista-
menn eins og Mike Bidlo og Sherry
Levine í alþjóðlega listumræðu fyrir
að endurvinna málverk eftir braut-
ryðjendur abstraktsins. Listamenn-
irnir voru ekki að leita að dyrum sál-
arinnar í forminu, heldur voru þeir að
velta fyrir sér frumleika í listum og
jafnvel höfundarrétti listamanna.
Listheimurinn stóð þannig frammi
fyrir því að tvö verk gátu verið ná-
kvæmlega eins útlítandi en voru þó
ólík sökum þess að tveir listamenn
nálguðust þau á ólíkum forsendum.
Þessi vitneskja skiptir sköpum fyrir
upplifun okkar á abstrakt málverki í
dag og reyndar upplifun á allri mynd-
list, því að nálgunin ein og sér getur
skilið á milli framsækinna lista og aft-
urhaldssamra.
Í Galleríi Sævars Karls sýnir list-
hópurinn Tígurinn og Ísbjörninn.
Hópinn skipa fjórir ungir listamenn,
þau Bjargey Ólafsdóttir, Gunnhildur
Hauksdóttir, Ragnar Kjartansson og
Unnar Örn Auðarsson. Þungamiðja
sýningarinnar eru abstrakt málverk
sem listamennirnir máluðu í samein-
ingu. Þau eru hluti af innsetningu
sem listamennirnir nefna Creepy-
Evil-Gay- The Bebop Kid. Málverkin
eru framsett á hefðbundinn hátt, þ.e.
hangandi á vegg, en margt annað er í
sýningarrýminu sem vekur athygli
sýningargesta. Í einu horninu má
heyra upptöku af ágreiningi fjór-
menninganna um abstrakt málverk,
hvað sé gott eða slæmt, flott eða ljótt.
Í öðru horninu er svo upptaka af inni-
legum stunum karlmanna. Engar
stunur heyrast frá konum sem gefur
til kynna að ókristileg athöfn eigi sér
stað. Á gólfinu er fjöldi lítilla teninga
sem sýningargestir sparka til er þeir
ganga um og á milli fjögur og sex á
daginn situr ungur maður sem kallast
í sýningarrýminu, handleikur spila-
stokk, reykir vindlinga og hlustar á
bebop-tónlist.
Sjálf málverkin byggjast á hefð-
bundinni abstraktsjón, en eru ekki
unnin á hefðbundnum forsendum
málverks. Hér er það heildin sem
listamennirnir ætla okkur að upplifa
umfram gæði einstakra verka. Inn-
setningin er frískleg og ber með sér
barnslega leikgleði. Það er reyndar
„inni“ hjá listamönnum grasrótarinn-
ar að slá á létta strengi í listsköpun og
hafa gaman saman. Þannig er tíðar-
andinn ólíkur þeim sem var um miðja
síðustu öld þegar íslenskir abstrakt
málarar gengu þvert yfir götu ef þeir
mættu fígúratífum málara á ferli.
Sýningin stendur yfir í tvær vikur
sem er í styttra lagi miðað við venju-
legt sýningartímabil hjá galleríum.
Tímarnir breytast
og nálgunin með
Frá sýningunni Creepy-Evil-
Gay-The Bebop Kid. Á myndinni
má sjá Bebop-drenginn ásamt
málverkum.
MYNDLIST
Gallerí Sævars Karls,
Bankastræti
Sýningin stendur til 24. maí.
Opið mánudaga til föstudags frá 10-18,
laugardaga 10-16.
ABSTRAKT MÁLVERK – INNSETNING
TÍGURINN OG ÍSBJÖRNINN
Jón B.K. Ransu
Listahátíð í Reykjavík
Dagskráin í dag
Föstudagur 24. maí
Kl. 12.30 Listasafn Íslands
Fyrir augu og eyru. Hádegistónleikar í
tengslum við myndlistarsýninguna MYND
– íslensk samtímalist. Þórunn Guðmunds-
dóttir söngkona og Valgerður Andrésdóttir
flytja lagaflokkinn Barnaherbergið eftir
Mussorgsky.
Kl. 17.05 Fógetagarðurinn við Aðalstræti
Örleikverkið og myndlistargjörningurinn
Fótabað eftir Kristínu Ómarsdóttur og
Gunnhildi Hauksdóttur. Leikstjóri Harpa
Arnardóttir. Uppskrift að góðu fótabaði.
„3 bollar af grófu sjávarsalti og 15 lárvið-
arlauf soðin í 2 l af vatni þar til saltið
leysist upp. Sjóðandi vatninu hellt oní
bala með 15 l af volgu vatni. Að lokum er
2 afhýddum sítrónum bætt útí ásamt 1
msk. af olífuolíu til mýkingar.“
Útvarpað beint í Víðsjá á Rás 1. Ókeypis
aðgangur.
Kl. 21.00 Laugardalshöll
Hrafnagaldur Óðins: Sigur Rós, Hilmar
Örn Hilmarsson, Steindór Andersen,
Schola cantorum, steinhörpur Páls á
Húsafelli og 32 hljóðfæraleikarar undir
stjórn Árna Harðarsonar.
Verkefni sem vakið hefur athygli. Hrafna-
galdur hlaut glæsilegar viðtökur í Barbic-
an listamiðstöðinni í London í apríl og
luku gagnrýnendur miklu lofsorði á tón-
leikana, t.d.: „Ljósárum á undan samtíð-
inni“ (dot.music.com), „... með því
áhrifamesta sem sést hefur á sviði“ (The
Guardian).
Kvæðamaðurinn Steindór Ander-
sen, meðlimir Sigur Rósar og
Hilmar Örn Hilmarsson.
SVO til húsfyllir var hjá Karlakór
Reykjavíkur s.l. föstudag í Ými á ein-
um af síðustu sex vortónleikum kórs-
ins, og hefði hann eftir því að dæma
leikandi getað fyllt Háskólabíó tvisv-
ar. Rúm tuttugu lög voru á dagskrá.
Viðfangsefnin voru flest af hefð-
bundnum klassískum toga, norræn
lög þar á meðal, en þó þakksamlega
laus við allra gatslitnustu lögin er rið-
ið hafa húsum hátt í öld hjá allt of
mörgum íslenzkum karlakórum.
Stundum er engu líkara en að þessar
líklega íhaldssömustu máttarstoðir
tónlistarlífsins leitist við að halda
sem lengst í löngu liðinn ungmenna-
félagsanda og kreppuárasmekk.
Jafnvel beztu lögum má ofgera, og að
þrástagast linnulaust á sama efni án
viðhlítandi endurnýjunar getur á
endanum varla leitt til annars en
stöðnunar og þess að
fæla yngri kynslóðir frá.
Fáheyrðari klassísk
verk geta vissulega eitt-
hvað jafnað stöðuna, en
áhrifamesta nýbreytnin
hlýtur ávallt að vera
fólgin í góðum nútíma-
lögum sérsömdum fyrir
miðilinn. Um það sáust
tvö dæmi á dagskránni,
Málsháttavísur Hildi-
gunnar Rúnarsdóttur
og Kenndu mér klökk-
um eftir Gunnstein
Ólafsson (bæði verð-
launalög frá kórverka-
keppni KKR í fyrra) og
hefðu að ósekju mátt
vera fleiri.
Fyrstu atriðin voru sænsk, Bell-
manslag og þjóðlag, og sungin í upp-
stillingu meðfram átthyrndum
veggjum hússins svo aðeins áheyr-
endur á miðju gólfi gátu numið allar
fjórar raddir í þokkalegu jafnvægi;
undirr. heyrði t.d. aðeins 2. tenór.
Norræna stefnan hélt
áfram næstu 4 lög.
Fyrst með Við minn-
inganna elda (Palm-
gren) við fallega mjúk-
an karlasöng og Våren
e. Grieg við einsöng
Elínar Óskar Óskars-
dóttur og undirsöng
kórsins. Gryning vid
havet (Alfvén) náði til-
komumikilli breidd í
panóramískri mótun
kórstjórans, og Á
brúðarbænum, hið
herlega lag Augusts
Söderman úr „Ett
bondbröllop“ (sem ís-
lenzka landsliðið flask-
aði svo herfilega á í Oslóar-kontra-
punktkeppninni 1990 þrátt fyrir
auðþekkjanlegu lykilorðin „öl och
brännvin“) dundi við kátt af áfengu
fjöri.
Eftir álíka fjörugar Hesta- og
Dýravísur Jóns Leifs Op. 11,1 & 11,4
söng Stefán Sigurjónsson einsöng
með kórnum í La Gitana Salómons
Heiðars og kórinn síðan einn með pí-
anó Málsháttarvísur Hildigunnar í
skemmtilega „nýþjóðlegum“ stíl og –
a cappella – Kenndu mér klökkum,
léttpoppað en fallegt lag Gunnsteins
sem sennilega hefði átt að flytja með
heldur sveigjanlegri tímamótun en
gert var.
„Sjómannasöngvar“ er miklu al-
mennara hugtak en „sea shanties“,
sem einskorðast við engilsaxneska
hásetasöngva frá tímum seglskip-
anna á 17.–19. öld. Þessi eldhressu en
stundum líka angurvært fallegu lög
mynda mörg rjómann úr þjóðlaga-
forða Vesturlanda og eru eðli sínu
samkvæmt sérlega vel fallin til karla-
kórsöngs. KKR söng tvö eftir hlé í
útsetningu Percy Graingers, Shen-
andoah og Stormy, og sá Björn
Björnsson um forsöng af bátsmanns-
legri festu við tápmikinn viðlagasöng
kórsins. Lokakór fanga úr Fidelio
Beethovens vantaði hins vegar meiri
spennu, og gæti of hægu tempói ver-
ið um að kenna.
Elín Ósk söng síðan Liebe, du
Himmel auf Erden úr Lehár-óper-
ettunni Paganini með miklum bravúr
við dynjandi undirtektir áheyrenda.
Tónleikunum lauk með fjórum at-
riðum úr Trúbadúr Verdis. Söngur
kórsins í Hermannakórnum var
hress en hefði samt mátt vera hvass-
ari í stakkatói og fjaðra meir á port-
atóstöðum. Ásamt stundum hálfdauf-
um og ofurlítið siggjörnum söng hans
á veikari köflum víðar á prógramm-
inu benti þetta til að mætti fara að
skerpa aðeins á stuðningi. Elín Ósk
söng aríu Leonoru með frábærum
bel canto glæsibrag og sterkri tján-
ingu en var illu heilli rænd eðlilegu
þakklæti hlustenda með í stöðinni
kauðalegri „attacca“ innkomu næsta
lags, Miserere d’un’ alma già vicina,
þar sem kórinn seig áberandi í of-
análag. Með henni í dúett söng þar
kórtenórinn Gústav H. Gústavsson af
þokka, líkt og áður raddfélaginn hans
Stefán Sigurjónsson, þótt hvorugur
hefði á nándar nærri sambærilegri
útgeislun og raddprýði að skipa og
Elín sem var óskoruð „díva“ kvölds-
ins, enda tekið með verðskulduðum
kostum og kynjum.
Óskoruð díva í karlafansi
Elín Ósk
Óskarsdóttir
TÓNLIST
Ýmir
Vortónleikar Karlakórs Reykjavíkur. Ein-
söngur: Elín Ósk Óskarsdóttir, Björn
Björnsson, Gústaf Hjörtur Gústavsson og
Stefán Sigurjónsson. Píanóundirleikur:
Anna Guðný Guðmundsdóttir. Stjórnandi:
Guðlaugur Viktorsson. Föstudaginn 17.
maí kl. 20.
KÓRTÓNLEIKAR
Ríkarður Ö. Pálsson
ÞAÐ er ekkert vafamál að Birkir
Freyr Matthíasson er nú þegar kom-
inn í hóp allra fremstu djasstromp-
etleikara íslenskrar djasssögu og er
þó rétt að hefja ferilinn. Aftur á móti
er hann ekki jafn góður hljómsveit-
arstjóri og spilari. Að minnsta kosti ef
dæma skal af tónleikunum hans í
Múlanum. Þarna voru samankomnir
auk Birkis tveir þaulreyndir spilarar,
Ástvaldur Traustason og Ólafur Stol-
zenwald, Ásgeir gítaristi, sem er
ágætlega sjóaður, og síðan lítt reynd-
ur trommari í sveiflunni, Kristinn
Snær. Efnisskráin samanstóð af
þekktum djassverkum einsog Moose
The Mooche eftir Parker og glæsibal-
löðu Thad Jones: A Child is Born,
sem vel var blásin, sígildum söng-
dönsum á borð við Gone With The
Wind, I Can’t Get Started og I’ll
Remember April, sem heyra má á
hundruðum djasstónleika á hverju
kvöldi um víða veröld. Svo léku þeir
félagar Völu eftir Viðar heitinn Al-
freðsson og er alltaf virðingarvert
þegar íslensk verk eru á efnisskrá
djassmanna. Það mætti vera oftar.
Það var ekki eingöngu reynsluleysi
Kristins Snæs sem olli því að sveiflan
náði sér aldrei á strik hjá hrynsveit-
inni, né að hljómsveitinni tókst aldrei
að skapa heildstæð verk úr efniviði
sínum. Þetta eru allt toppsólistar, en
það vantaði samspilið vegna æfinga-
leysis. Þetta er höfuðvandamál ís-
lenskra djassleikara og ekki bara
þeirra heldur flestra íslenskra tónlist-
armanna. Þeir sem flytja tónskálda-
tónlist með allt skrifað fyrir framan
sig eiga ekki síður við þetta vandamál
að glíma og mér tjá þeir er gerst til
þekkja að margt í þeim geira, sem
tekið hefur verið upp á tónleikum,
standist ekki endurhlustun. Þá er
hrifning augnabliksins í salnum á
burtu og tónlistin stendur nakin eftir.
Hjá flestum Norðurlandaþjóða er
tónleikahald hljómsveita styrkt. Geta
þá sveitirnar skipulagt fjölda tónleika
í eigin landi og nágrannalöndum og er
þá kominn vísir að alvöru hljómsveit-
um – hljómsveitum sem hafa æft vel
og spilað á fjölda tónleika. Dæmi um
slíkt var norska djasssveitin MOTIF,
þar sem Davíð Þór er píanisti og lék
fyrir okkur í Múlanum um daginn.
Það voru síðustu tónleikar á langri
hljómleikaferð um Noreg og Ísland er
styrkt var af norska tónleikasam-
bandinu. Tónlist fyrir alla, sem átti
upphaf í norskri þjóðargjöf til Íslend-
inga, hefur gefið íslenskum tónlistar-
mönnum og æsku landsins tækifæri
til að njóta saman tónlistar; en það
vantar að velja bestu flytjendur tón-
skáldatónlistar jafnt sem rýþmískrar,
til að leyfa þjóðinni að njóta og tónlist-
armönnunum að blómstra. Það þurfa
fleiri séns en Sinfóníuhljómsveit Ís-
lands og Sálin hans Jóns míns.
Í æfingabúðum
DJASS
Múlinn í Kaffileikhúsinu
Birkir Freyr Matthíasson, trompet og
flýgilhorn, Ásgeir Ásgeirsson, gítar, Ást-
valdur Traustason, píanó, Ólafur Stolzen-
wald, bassa, og Kristinn Snær Agn-
arsson, trommur. Fimmtudagskvöldið
16.5. 2002.
KVINTETT BIRKIS FREYS MATTHÍAS-
SONAR
Vernharður Linnet
Hinir nýju söngvarar ásamt skólastjóranum: Aftari röð f.v.: Aðalsteinn,
Elísabet, Garðar Cortes skólastjóri, Alda og Sólveig. Í fremri röð eru:
Hulda Björg, Linda, Sólveig Unnur og Hjördís Elín.
ÁTTA af nemendum Söngskólans í
Reykjavík tóku í vetur 8. stigs próf í
einsöng – lokapróf úr almennri
deild skólans. Lokaáfangi prófsins
eru einsöngstónleikar sem verða í
Tónleikasal Söngskólans Smára,
Veghúsastíg 7, og eru fyrstu tón-
leikarnir í kvöld kl. 20. Þá syngja
Linda P. Sigurðardóttir sópran og
Hulda Björg Víðisdóttir mezzósópr-
an við píanóundirleik Láru S. Rafns-
dóttur og Kolbrúnar Sæmunds-
dóttur. Kl. 16 á laugardag syngja
Elísabet Ólafsdóttir sópran og Að-
alsteinn Jón Bergdal tenór við und-
irleik Ólafs Vignis Albertssonar á
píanó. Sunnudaginn 26. maí kl. 16
syngja Alda Arnardóttir sópran og
Sólveig Samúelsdóttir sópran. Pí-
anóleikari þeirra er Elín Guðmunds-
dóttir. Þriðjudaginn 28. maí kl. 20
eru tónleikar Hjördísar Elínar Lár-
usdóttur sópran og Sólveigar Unnar
Ragnarsdóttur sópran. Undirleikari
þeirra á píanó er Iwona Ösp Jagla.
Á tónleikunum eru íslensk og er-
lend sönglög, söngvar úr söng-
leikjum og aríur og dúettar úr óp-
erum, þverskurður þeirra verkefna
sem nemendur hafa unnið í námi
sínu við Söngskólann í Reykjavík
undanfarin ár. Píanóleikararnir eru
allir kennarar við Söngskólann í
Reykjavík.
Einsöngvarapróf
frá Söngskólanum