Vísir - 10.10.1980, Qupperneq 4

4
Föstudagur 10. október 1980
vísm
aöutcm
Koiniö úr kafi eftir leit aö fjársjóöl
á hafsbotni.
Deila um fjár-
sjðð í sokknu
sklpl Rússa-
keisara
38 milllarða verðmæti
Japani einn, sem stendur a{
fjársjóösleit 1 sokknu skipi Rúss.
landskeisara, hefur boöiö Sovét
mönnum aö skila þeim fjársjóön-
um, finnist hann einhvern tima, i
skiptum fyrir Kúríleyjarnar
fjórar, i Noröur-Kyrrahafi.
Ryoichi Sasakawa, áttatiu og
eins árs Japani, sem fjármagnaö
hefur leitina aö fjársióösskipinu,
ætlar aö verömæti máln anna I
farmi skipsins nemi 38 milljörö-
um Bandarikjadala. — Skip þetta
fórst I striöi Japans og Rússlands
fyrir 75 árum. Hafa fundist úr þvi
16 platinustangir. Aö minnsta
kosti þrjátiu slikar stangir til viö-
bótar voru I farmi „Nakhmov
aömiráls”, eins og þetta 8.524
smálesta skip hét.
Sovétmenn hafa gert tilkall til
skipflaksins, sem sökk innan
landhelgi Japans undan Tsu-
shima-eyju.
Sasakawa, sem er mikill þjóö-
ernissinni, hefur svaraö kröfum
Sovétmanna á þá lund, aö þeim sé
fjársjóöurinn velkominn, ef þeir
skili Japan Kúrileyjum, en um
þær hafa Japan og Sovétríkin
deilt frá lokum siöari heimstyrj-
aldar. Sasawaka segir, aö þaö
væri I meira lagi undarlegt, ef So-
vétmenn höfnuöu þessu tilboði,
þvi aö fjársjóðurinn mundi lang-
leiöina duga þeim til uppbygg-
ingar Siberiu.
Sovétmenn hafa ekki svaraö
þessu tilboöi, en þaö var sovéska
sendiráöiö i Tokyo sem bar ný-
lega fram kröfuna I fjársjóöinn
viö japanska utanrikisráöu-
neytiö. Ráöuneytiö svaraöi þvi til,
aö björgunartilraunirnar væru á
vegum einkaaöila, og heyröi ekki
beinlinis undir þaö opinbera, en
kröfunum mundi svarað siöar aö
athuguöu máli.
Guðmundur
Pétursson,
fréttastjóri
erlendra
frétta.
FriDarverðlaun Nóbels:
ALDREI JAFNMARG-
AR TILNEFNINGAR
Carter forseti, Jó-
hannes Páll páfi,
Carrington lávarður,
utanríkisráðherra
Breta og Robert Mu-
gabe, forsætisráðherra
Zimbabve eru meðal
þeirra framámanna,
sem tilnefndir hafa
verið til friðarverð-
launa Nóbels, en út-
hlutun þeirra verður
kunngerð á mánudag-
mn.
Metfjðldí
Fjöldi alþjóöasamtaka, lög-
gjafarsamkoma og fyrri friöar-
verölaunaþegar hafa stungiö
upp á aö minnsta kosti sjötiu
einstaklingum og samtökum
sem veröugir þykja Nóbelslaun-
anna, og er þaö metfjöldi.
Af ofan töldum er Carter
oröaður viö friöarverölaunin
vegna meöalgöngu sinnar i
Camp Davidviöræöum Begins
forsætisráöherra Israels og
Sadats Egyptalandsforseta, en
þeir deildu friöarverðlununum
1978. — Carrington lávaröur og
Mugabe forsætisráöherra þykja
koma til greina vegna hlutverka
þeirra I samningunum viö
valdabreytinguna i Rhódesiu,
sem siöan heitir Zimbabve.
Siöan eru nefndir t.d. Urho
Kekkonen, Finnlandsforseti og
Stefán Wyszynsky, kardináli I
Póllandi, af góökunnum mönn-
um.
Arfur uppflnnínga
manns sprengíefnis
Þessar vangaveltur styöjast
þó ekki viö upplýsingar frá
fimm manna þingnefndinni
norsku, sem úthlutar verölaun-
unum, þvi aö hún hvorki lætur
uppinöfn tilnefninga, sem henni
berast.né gerir hún neina grein
fyrir þvi', hverjir nefndarmönn-
um hefur sjálfum þótt helst
koma til athugunar.
Sá, sem verölaunin hlýtur,
fær 880 þúsund sænskar krónur,
gullpening og heiöursskjal, sem
allt veröur afhent honum viö
sérstaka hátíöarathöfn I óslóar-
háskóla. Fer sú athöfn fram 10.
desember, en þaö er dánaraf-
Frá afhendingu friöarverölauna Nóbels 1975, þegar Elena,
eiginkona Andreis Sakharovs, tók viö verölaununum fyrir hönd
eiginmanns slns.
sem hann let eftir sig, rynni I
sjóö, sem árlega skyldi verö-
launa þá, sem mest legöu af
mörkum I þágu mannkyns.
Nóbel lést 1896, og fyrstu verð-
laununum var úthlutaö fimm
árum siöar.
„Nóbel sagöi einhverju sinni,
aö uppfinningar hans mundu
sporna gegn striöi og gera
meira I þágu friöar, en allar
friöarráöstefnur sámanlagö-
ar,” sagöi Jakob Sverdrup, for-
stööumaður Nóbelsstofnunar-
innar I Osló, i viötali viö fretta-
mann Reuters á dögunum. —
„Er líkast þvi, aö fólk um heim
allan liti á friðarverðlaun
Nóbels eins og samvisku man-
kynsins.”
Áhyggjuraí vígbúnaði
Jakob Sverdrup lét uppi, aö
hinnlangi listi tilnefninga þessa
árs speglaði áhyggjur fólks af
h e i m s m á 1 u n u m . Meö
uppástungunum höfðu einnig
borist fleiri orösendingar en
áöur, og þar á meöal mótmæli
viö vigbúnaöarkapphlaupinu.
Aö vanda prýöa listann nöfn
hugsjónamanna, friöarpostula
og stjórnmálamanna, sem bera
afvopnunina sér mest fyrir
brjósti. Þróunin frá þvl i lok
slðari heimsstyrjaldar i vali
einstaklinga til þess aö verö-
launa ■ hefur veriö til meiri
breiddar. Mannréttindatals-
menn hafi hlotiö viöurkenn-
ingar, talsmenn friösamlegra
lausna kynþáttadeilna og ýms-
ir, sem þykja hafa stuölað aö
bræöralagi manna.
i
I
i
H
1
1
B
i
i
I
I
I
mæli Alfreds Nobels, sænska
eðlisfræöingsins, sem fann upp
dinamitiö. Hann lagði svo fyrir i
erföaskrá sinni, aö auöurinn,
Orka tvímælis
Othlutunin hefur oft þótt orka g|
tvimælis og verið gagnrýnd. »
Nýlegt dæmi var Andrei S
Sakharov áriö 1975. Ef stjórn- g
málamaöur veröur fyrir valinu, E
sýnist venjulega sitt hverjum k
um þaö val. Ef frumkvööull I I
mannúöarmálum, eins og systir ■
Teresa I fyrra, heyrast H
sjaldnast mótmælaraddir.
I margra augum áþessari öld ®
hryðjuverka og ofbeldis þykir ji
úthlutun friöarverðlaunanna ®
máttlausir tilburöir og vonlitlir, &
en hjá Nóbelsstofnuninni hafa *
menn trú á þvl, að áhrif þeirra S
segitilsin, þegarfram i timann ”
sækir, og aö þau hvetji menn ||
áfram til þess að leggja sitt af ®
mörkum til aö sætta forna g
fjendur.
I HH ■■ MM M BM ■■ MB MSÍ
Bardagar á
landamærum
Klna/Sovét
Kina mótmælti harölega viö
Sovétrikin núna I vikunni vopna-
átökum, sem oröiö höföu á landa-
mærum rikjanna. Sagt er, aö fall-
iö hafi óbreyttur kinverskur
borgari og einn sovéskur
hermaöur.
Þetta er i fyrsta sinn á tlu ár-
um, sem fréttist af vopnaátökum
viö landamæri Kina og Sovétríkj-
anna.
Segja Kinverjar, aö fjórir vopn-
aöir sovéskir hermcnn hafi fariö
yfir landamærin á mótorbáti yfir
ána Ergune I Innri-Mongóllu, og
reynt aö taka þar meö valdi nteö
sér kinverskan geitahiröi. Þegar
hann sýndi þeim mótspyrnu,
skutu þcir hann til bana.
Klnverskir landa mæra veröir,
sem höföu oröiö feröa bátsins
varir, hrööuöu sér á staöinn, og
segir I mótmælum Klna, aö
Sovéthcrmennirnir hafi þá einnig
skotiö á þá. t bardaganum féll
stööina og helmingur vegna
tæknivanda viö gerö geimskutl-
unnar bandarlsku, sem á aö flvtja
geimstööina burt frá jöröu.
Ætlunin var aö skjóta
Geimferöarstofnun Evrópu,
sem vinnur aö smlöi rannsóknar-
stöövar, tii þess aö skjóta út I
geim, segir, aö kostnaöur af
smiöinni komi til meö aö veröa
400 milljónum dollara hærri, en
áætlanír höföu gert ráö fyrir.
Kostnaöaráætlunin nam i upphafi
500 milijónum dottara.
Helmingur þessa 400 milljón
doilara kostnaöarauka stafar af
tæknivandamálum viö geim-
geimstööinni á loft 1983, en
geimskutluna á aö reyna i mars á
næsta ári, eftir aö jómfrúarferö
hannar hefur veriö frestaö æ ofan
I æ.
Geimferðirnar
dýrt spaug
glaumgosakóngurinn Hugh Hefn-
er bauð henni I fyrsta skipti út. —
„Ég hef aldrei farið út aö
skemmta mér meö herra, sem er
eldri en 24 ára," sagöi hún meö
áherslu viö Hefner tilþess aö hafa
allt á þurru. — Hann flýtti sér aö
róa hana meö þvi, aö þau væru
þar alveg á sama báti. Þaö heföi
hannekki heldur.
einn Ur liöi Sovétmanna. Hinir
komust undan.
Á sama bátí
Söngkonan Barbi Benton vildi
hafa vaðiö fyrir ncöan sig, þegar