Morgunblaðið - 25.06.2002, Qupperneq 8

FRÉTTIR
8 ÞRIÐJUDAGUR 25. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Meistarapróf í japanskri stjórnmálasögu
Tekist á við
sögu Japana
KRISTÍN Ingvars-dóttir hefur dvaliðí Japan við nám í
tæp fjögur ár. Nám hennar
á sviði japanskrar stjórn-
málasögu er Íslendingum
eflaust framandi enda eiga
þeir ekki marga sérfræð-
inga á þessu sviði. Kristín
lauk meistaraprófi í jap-
anskri stjórnmálasögu í
vor og ræddi við Morgun-
blaðið um lokaverkefnið og
námið í Japan.
Hvert var viðfangsefni
lokaverkefnisins?
„MA-rannsóknin er
frekar umfangsmikil, eins
og oft vill verða, en í stuttu
máli má segja að ritgerðin
fjalli um afstöðu Japana til
varnarmála eftir stríð.
Japanir fengu nýja stjórn-
arskrá fyrir tilstilli Bandaríkja-
manna árið 1947, þar sem skýrt
var kveðið á um að Japanir mættu
ekki stofna her eða grípa til hern-
aðarráðstafana. Allar götur síðan
hefur verið deilt um hvort herleys-
ið væri af hinu góða eður ei en
málamiðlunarlausn var að stofna
öflugar sjálfsvarnarsveitir á
fimmta áratugnum. Stórveldi eins
og Japan ætti að eiga hefðbundinn
her, segja fylgjendur hervæðing-
ar en andstæðingar benda á önd-
vegisstöðu Japana sem friðelsk-
andi þjóðar sem sýni í verki að
beiting hervalds sé ekki forsenda
þess að láta að sér kveða á al-
þjóðavettvangi. Eftir lok kalda
stríðsins þurftu Japanir að endur-
skoða hina hefðbundnu varnar-
stefnu landsins og spannst af því
áköf umræða, jafnt innan lands
sem utan. Umræðan náði há-
punkti þegar sjálfsvarnarsveitirn-
ar voru sendar úr landi í fyrsta
skipti síðan þær voru stofnaðar.
Mitt viðfangsefni var að kanna af-
stöðu almennings í Japan til þess-
ara mála. Ég lagði til grundvallar
nær allar skoðanakannanir og
rannsóknir á afstöðu Japana til
herleysis frá upphafi og náði
þannig að kortleggja þróunina
undanfarin fimmtíu ár. Viðfangs-
efnið er forvitnilegt því umræðan
um varnarmál er margþætt og
hefur mótast m.a. af þjóðernis-
hyggju, afstöðu til annarra þjóða,
reynslunni úr seinni heimsstyrj-
öld, efnahagsþróun og sjálfsímynd
Japana. Í rannsókninni lagði ég
sérstaka áherslu á að bera saman
afstöðu yngri og eldri kynslóða.“
Hverjar urðu niðurstöður loka-
verkefnisins?
„Margir hafa lagt að jöfnu að
þegar sú kynslóð sem upplifði
seinni heimsstyrjöldina hverfi
muni þessi sérstaka friðarstefna
Japana hverfa. Niðurstöður mínar
urðu hins vegar þær, að kynslóða-
bilið milli eldri Japana sem upp-
lifðu Japan fyrir seinni heims-
styrjöld og yngri Japana sem alist
hafa upp við herleysi er ekki eins
mikið og talið hafði verið. Margir
hafa ósjálfrátt dregið þá ályktun
að yngri kynslóðin væri viljugri til
hervæðingar en þeir
eldri en mín rannsókn
benti til að Japanir,
óháð aldri, væru fylgj-
andi herleysinu og
grunnhugmyndunum í
stjórnarskránni og andvígir þátt-
töku í beinum hernaði. Aftur á
móti eru ungir Japanir viljugri til
að biðjast afsökunar og bæta fyrir
misgjörðir Japana í stríðinu, laus-
ir við gamaldags þjóðernishyggju
og mjög opnir fyrir jákvæðu al-
þjóðasamstarfi af öllu tagi, þar á
meðal friðargæslu Sameinuðu
þjóðanna. Það hafa því orðið
breytingar á kynslóðaskiptunum,
en þær eru alls ekki neikvæðar að
mínu mati.“
Japan hefur gerbreyst á undan-
förnum sextíu árum, ekki satt?
„Jú, það má með sanni segja.
Fyrir seinni heimsstyrjöld var
sterk þjóðernishyggja, hernaðar-
og keisaradýrkun við lýði í Japan.
Landið bjó yfir miklum herafla
sem lagði undir sig stóran hluta
Asíu og storkaði vestrænu stór-
veldunum. Markmiðið var að gera
Japan að leiðtoga Asíu. Þegar
Japanir gáfust loksins upp hafði
orðið mikið mannfall og allar
helstu borgir landsins höfðu verið
lagðar í rúst. Með nýju stjórnar-
skránni var hugmyndafræði und-
anfarinna áratuga að mestu leyti
hafnað og hugmyndir Bandaríkja-
manna um lýðræði, frið og frelsi
einstaklingsins settar í öndvegi.
Japan hefur breyst í farsælt, iðn-
vætt nútímastórveldi. Þar má aug-
ljóslega sjá hvílík gjörbreyting
hefur orðið á japönsku samfélagi
og þeim gildum sem höfð eru í há-
vegum. Hitinn í umræðunni um
her eða herleysi er afsprengi þess-
ara þjóðfélagshræringa.“
Hvernig var rannsókn þinni
tekið ytra?
„Meðal fræðimanna sem ég um-
gengst þótti mjög gott að vita af
rannsókn á þessu sviði en þrátt
fyrir miklar umræður hafa furðu-
lega fáar rannsóknir verið gerðar
sem kanna hug almennings að ein-
hverju ráði. Þeir voru
einnig að mörgu leyti
fegnir að útlendingur
eins og ég, með enga
hagsmuni í húfi, skyldi
taka að sér að rannsaka
svona viðkvæmt efni.“
Fékkstu einhvern styrk til
námsins?
„Já, ég hlaut námsstyrk frá jap-
anska ríkinu. Námið er frekar
kostnaðarsamt, sem og húsaleiga
og uppihald í Tókýó. Styrkurinn
er ótvíræð forsenda þess að
stunda nám svo lengi í Tókýó og
ég hugsa hlýlega til Japananna
fyrir að gera mér námið kleift.“
Kristín Ingvarsdóttir

Kristín Ingvarsdóttir fæddist
árið 1973 og er alin upp í Hafnar-
firði. Hún lauk stúdentsprófi frá
MR 1993, aðfararnámi í japönsku
frá Københavns Universitet 1995
og BS-prófi í japönsku og hag-
fræði frá Handelshøjskolen i Kø-
benhavn vorið 1998. Hún var
rannsóknarnemi í japönsku og
japönskum fræðum við Háskóla
Tókýó í erlendum fræðum í 1½
ár, hún lauk í mars sl. meist-
araprófi í japanskri stjórn-
málasögu frá Hitotsubashi-
háskóla í Tókýó og stundar nú
doktorsnám við sama skóla. Hún
hefur starfað sem fréttaritari
RÚV í Tókýó undanfarin tvö ár.
Áhugaverðar
niðurstöður
lokaverkefnis
Þýðir nokkuð fyrir krakkana að bjóða framsóknarmaddömunni
upp á styttra tripp en til Brussel ???
KARLMAÐUR, sem játaði að hafa
ráðist á mann á heimili hans, snúið
upp á handlegg hans og slegið hann í
magann, hefur verið sýknaður af
ákæru um líkamsárás fyrir héraðs-
dómi Suðurlands.
Sá sem var ákærður í málinu játaði
að hafa komið á heimili mannsins,
sem hann ætlaði að fá til þess að und-
irrita skjal vegna skuldar hans við
móður ákærða. Þessu neitaði maður-
inn og lentu þeir þá í handalögmálum
en ber ekki saman um hver átti upp-
tökin. Ákærði játaði að hafa kýlt
manninn í magann og síðan snúið upp
á handlegg hans til þess að hindra að
hann gæti staðið upp. Hann kvað
öruggt að við það hefði liðband í fingri
mannsins slitnað. Þá hefði hann legið
með hægra hnéð ofan á rifbeinum
hans og taldi hann líklegast að við það
hefðu rifbein mannsins brotnað. Sér-
staklega aðspurður sagðist maðurinn
hafa verið einn að verki.
Vissi ekki hvor sló
Sá sem varð fyrir árásinni sagði á
hinn bóginn að ákærði hefði ráðist á
sig við annan mann. Eftir að hann var
sleginn niður hefði annar þeirra lagst
ofan á sig en hinn látið höggin dynja á
baki hans. Vissi hann ekki hvor veitti
honum höggin. Vinkona hans sem var
stödd í húsinu en sá ekki árásina
sagðist viss um að hafa heyrt í þrem-
ur karlmönnum.
Í niðurstöðu dómsins segir að í ljósi
framburðar um að tveir menn hefðu
ráðist að manninum sé rannsókn lög-
reglu á þætti ákærða í árásinni ófull-
nægjandi. Ekki verði séð af gögnum
málsins að reynt hafi verið að stað-
reyna framburð um að ákærði hafi
ekki staðið einn að árásinni. Þann
vafa sem leiki á þætti ákærða verði að
meta honum í hag, þrátt fyrir játn-
ingu. Með vísan til þessa „og hvernig
ákæra er úr garði gerð er óhjá-
kvæmilegt að sýkna ákærða af því
broti sem honum er gefið að sök í
ákæruskjali“, segir í dómnum.
Ingveldur Einarsdóttir héraðs-
dómari kvað upp dóminn. Ásta Stef-
ánsdóttir fulltrúi sótti málið fyrir
hönd sýslumannsins á Selfossi en
Guðjón Ægir Sigurjónsson hdl. var
skipaður verjandi mannsins.
Játaði líkamsárás
en var sýknaður
Ekki kannað hvort annar maður tók þátt í árásinni