Morgunblaðið - 25.06.2002, Page 27

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 25. JÚNÍ 2002 27
kynni og
uðu hann
ævina á
erða án-
sem vilja
listsköp-
ur í dag-
ufólks en
að hann
álfsvitund
arð einn
ar í sam-
sagði for-
ppti Ólaf-
og gestir
agsheim-
ð líta yf-
u um líf
var fram
ggspjöld-
ndum. Þá
sem til-
víðfrægur
an bar. Í
garsalinn
yrir börn,
r ungviði
ralistinni.
kstæðinu
m komu
arðar til
önnun og
Þá var
ússins og
i í Geita-
aklega á
orgfirskt
mannlíf. Er þar byggt á heim-
ildum um æsku hans og sögum frá
lengri og skemmri viðkomu á
staðnum. Meðal annarra hluta er
þar eftirprentun af frægri altaris-
töflu Kjarvals sem borgfirskar
kvenfélagskonur fengu hann til að
mála árið 1914. Þar stendur Krist-
ur á Álfaborginni, þekktu kenni-
leiti á Borgarfirði, og flytur mann-
fjöldanum fjallræðuna. Á töflunni
mátti greina andlit ýmissa sveit-
unga Kjarvals og þótti sumum í
geistlegri stétt manna á Íslandi
þar fulllangt gengið hjá málaran-
um.
Í leit að landslagi
Í sól og blíðu gengu menn frá
Fjarðarborg upp að Vinaminni, fé-
lagsheimili eldri borgara. Þar var
opnuð sýning á verkum Kjarvals
máluðum á Borgarfirði, en þau
voru lánuð frá Listasafni Reykja-
víkur samkvæmt nýjum samningi.
Enn var land lagt undir fót og
að þessu sinni gengið niður að
gömlu frystihúsi við höfnina sem
nú kallast „Artwatchinghouse“,
sjálfsagt í stíl við „Birdwatching-
house“ þar skammt frá sem mikið
er notað af fuglaáhugamönnum.
Þarna var opnuð sýning á innsetn-
ingum sex reykvískra myndlist-
armanna sem hafa dvalist í frysti-
húsinu undanfarnar vikur við
listsköpun.
Forseta og öðrum gestum var
nú boðið í flatbrauð og pönnsur í
Fjarðarborg og tóku menn rösk-
lega til matar síns og frekari
ræðuhalda, uns tímabært var að
halda í næsta áfanga dagsins. Eft-
irprentunum af þremur þekktum
verkum eftir Kjarval hefur verið
komið fyrir úti í náttúrunni þar
sem sjá má fyrirmynd málarans
glögglega til samanburðar og var
eitt verkanna tekið til skoðunar á
vettvangi.
Í aftanskininu tók síðasti dag-
skrárliður hinnar „kjarvölsku“ at-
burðarásar á Borgarfirði við þeg-
ar frumsýnt var leikritið
„Gilligogg“ eftir þá Ásgrím Inga
Arngrímsson og Andrés Sigur-
vinsson í leikstjórn hins síðar-
nefnda (gilligogg er orð sem Kjar-
val notaði um það sem honum var
að skapi). Þar verður að yrkisefni
tíminn þegar Kjarval var á heima-
slóðum við að mála fyrrnefnda alt-
aristöflu. Kallast á ljóð og leikin
atriði, staðreyndir og uppdiktaðar
sögur af Kjarval og heimafólki.
Leikarar í verkinu eru 22 talsins,
en haft er fyrir satt að fimmti
hver Borgfirðingur hafi komið að
sýningunni.
Sjálfsagt hafa flestir íbúar þess-
arar fögru sveitar á einhvern
máta lagt sitt af mörkum til að
Kjarvalsstofa yrði að veruleika og
vonandi verður hún byggðinni sú
lyftistöng sem ætlast er til. Ætli
Jói í Geitavík myndi ekki sjálfur
klykkja út með „gilligogg“, hefði
hann tækifæri til?
m breytti
d þjóðar
ilheyrðu
settan.
r persónulegir munir Kjarvals frá Borgarfirði, auk frægrar altaristöflu meistarans.
Morgunblaðið/Steinunn
Jón Þórisson leikmyndateiknari, Ólafur Ragnar Grímsson, forseti Ís-
lands, og Áskell Heiðar Ásgeirsson, framkvæmdastjóri Kjarvalsstofu.
ÞINGVELLIR gætu komistá alþjóðlegan listaUNESCO, mennta- ogmenningarmálastofnunar
Sameinuðu þjóðanna, yfir helstu
menningar- og náttúruminjar heims,
að því er fram kom hjá Koichiro
Matsuura, aðalframkvæmdastjóra
UNESCO, en hann kom hingað til
lands á sunnudag í boði mennta-
málaráðherra. Formleg umsókn
vegna Þingvalla er í undirbúningi
hjá stjórnvöldum og ef hún berst
UNESCO fyrir febrúarmánuð á
næsta ári er mögulegt að umsóknin
verði tekin fyrir í júní árið 2004 og
Þingvellir komist á skrána ef um-
sóknin uppfyllir þau skilyrði sem
sett eru.
Matsuura fer af landi brott í dag,
en í heimsókn sinni hitti hann Tómas
Inga Olrich menntamálaráðherra,
Sverri Hauk Gunnlaugsson, ráðu-
neytisstjóra í utanríkisráðuneytinu,
og Vigdísi Finnbogadóttur, fyrrver-
andi forseta Íslands, en hún er vel-
vildarsendiherra UNESCO fyrir
tungumál og var til skamms tíma
formaður þeirrar nefndar samtak-
anna sem fjallar um siðfræði vísinda-
rannsókna (COMEST). Hann heim-
sótti einnig Árnastofnun, Íslenska
erfðagreiningu og fór til Þingvalla,
auk þess sem hann sat í gær fyrir
svörum hjá fulltrúum úr íslensku
UNESCO-nefndinni, en á þeim
fundi voru einnig forsvarsmenn
mennta-, vísinda- og menningar-
stofnana og samtaka sem láta sig
þróunar- og mannréttindamál varða,
auk fjölmiðla. Íslendingar eiga einn
fulltrúa í stjórn UNESCO nú, en það
er Sveinn Einarsson leikstjóri.
Varð aðalframkvæmdastjóri
fyrir rúmum tveimur árum
Matsuura er japanskur og nam
hagfræði og lögfræði. Hann var að-
stoðarutanríkisráðherra í Japan og
formaður nefndar á vegum
UNESCO um alþjóðlegar menning-
arminjar veraldar (World Heritage
Committee) áður en hann varð aðal-
framkvæmdastjóri UNESCO fyrir
rúmum tveimur árum, en hann er
kjörinn til sex ára.
Hann sagði í stuttu
samtali við Morgun-
blaðið að um tvö þús-
und manns störfuðu í
höfuðstöðvum samtak-
anna í París og um 500
til viðbótar í um 55
starfsstöðvum víðsveg-
ar um heim, sem eink-
um væru í vanþróuðu
löndunum. UNESCO
er sjálfstæð stofnun
Sameinuðu þjóðanna
með aðild 188 ríkja og
á tveggja ára tímabili,
en fjárhagsáætlun
stofnunarinnar er gerð
til tveggja ára, hefur
stofnunin til ráðstöfun-
ar 544 milljónir Bandaríkjadala sam-
kvæmt föstum framlögum og 270–
280 milljónir Bandaríkjadala til við-
bótar í óreglulegum tekjum.
Samanlagt hafi stofnunin því til ráð-
stöfunar um 800 milljónir Banda-
ríkjadala á tveggja ára tímabili.
Matsuura sagði að meginverkefni
stofnunarinnar væri að ýta undir al-
þjóðlega samvinnu á sviði menntun-
ar, menningar, vísinda og samskipta,
þar á meðal fjölmiðlunar. Stofnunin
hefði verið sett á laggirnar árið 1946
í beinu framhaldi af stofnun Samein-
uðu þjóðanna.
Aðspurður hvort mikilvægi stofn-
unarinnar hefði aukist eða minnkað
frá stofnsetningu hennar sagðist
hann telja stofnunina jafnmikilvæga
í dag og hún hefði verið þegar hún
var sett á laggirnar. Í upphafi hefði
stofnunin einbeitt sér að auka sam-
vinnu á ofangreindum sviðum í
þróuðu ríkjunum, en nú væri megin-
þungi starfseminnar í vanþróuðu
ríkjunum, þar sem væri við marg-
vísleg alvarleg vandamál að glíma.
Áherslunar hefðu þannig breyst í
tímans rás, en mikilvægi stofnunar-
innar hefði ekki minnkað að neinu
leyti. Fram kom einnig að grunn-
menntun væri eitt af stærstu við-
fangsefnum sem við væri að glíma.
Þannig væru 900 milljónir fullorð-
inna ólæsar og 120 milljónir barna
fengju ekki skólagöngu.
Hér á árum áður lá UNESCO
undir harðri gagnrýni vegna fjár-
mála sinna og hefur það verið hlut-
verk Matsuura meðal annars að taka
til hendinni í rekstri stofnunarinnar
og bregðast við þeirri gagnrýni sem
sett hafði verið fram. Hann sagði að
fyrsta stig þeirra aðgerða sem hann
hefði beitt sér fyrir hvíldi á tveimur
stoðum. Annars vegar væri um þá
stefnumótun að ræða að stofnunin
einbeitti sér að grunnþáttum starf-
semi sinnar og næði árangri á þeim
sviðum, eins og á sviði grunnmennt-
unar, vísinda og menningarlegs
breytileika og fleira. Hins vegar
væri það verkefni að taka á og bæta
stjórnun innan stofnunarinnar.
Hann væri mjög ánægður með ár-
angurinn sem náðst hefði á þessum
sviðum og það sem væri enn mik-
ilvægara að aðildarríki
UNESCO væru ánægð
með árangurinn.
Aðild að Sameinuðu
þjóðunum þýðir ekki
sjálfkrafa aðild að
UNESCO þó nánast öll
ríki séu aðilar að báð-
um samtökunum. Þar
er þó ein mikilvæg und-
antekning á, því
Bandaríkin eiga ekki
aðild vegna óánægju
með samtökin á sínum
tíma. Matsuura segir
að tilraunir séu í gangi
til að fá Bandaríkin til
inngöngu í stofnuninni
og hafi viðræðum þar
að lútandi miðað vel, þó endanleg
niðurstaða liggi ekki fyrir.
Spurður um heimsókn sína til
Þingvalla, en verið er að undirbúa
umsókn um að staðurinn komist á
lista UNESCO yfir helstu menning-
ar- og náttúruminjar heims, sagðist
Matsuura hafa hrifist af staðnum og
Alþingi hefði verið vel staðsett á
Þingvöllum. Til þess að staðurinn
kæmist á lista UNESCO þyrfti
formleg umsókn að berast til stofn-
unarinnar. Hún myndi síðan senda
menn til að kanna aðstæður og ef
staðurinn uppfyllti þau skilyrði sem
sett væru tæki nefnd um alþjóðlegar
menningarminjar (World Heritage
Committee) umsóknina til af-
greiðslu.
Mörg hundruð staðir
í yfir 130 löndum heims
Hann sagði að mörg hundruð
staðir um allan heim eða í yfir 130
löndum væru á ofangreindum lista.
Tvö skilyrði væru fyrir því að staðir
væru teknir á listann. Annars vegar
þyrfti staðurinn að hafa óumdeilt al-
þjóðlegt gildi og hins vegar yrði við-
komandi land þar sem staðurinn
væri að gera nægilegar ráðstafanir
til varðveislu hans. Það ráðist af því
hvenær formleg umsókn berist frá
íslenskum stjórnvöldum hvenær
Þingvellir geti komist á listann. Ef
formleg umsókn berist í febrúar á
næsta ári geti nefndin tekið umsókn-
ina til afgreiðslu í júnímánuði árið
eftir og ef allt gangi vel geti Þingvell-
ir komist á listann.
Matsuura hefur komið hingað til
lands einu sinni fyrr, áður en hann
varð aðalframkvæmdastjóri
UNESCO. Það var fyrir þremur ár-
um, en þá var hann í föruneyti þáver-
andi forsætisráðherra Japans, sem
kom á toppfund norrænu landanna
sem haldinn var hér á landi.
Matsuura sagði að það væri margt
líkt með löndunum tveimur Japan og
Íslandi, þótt auðvitað væri margt
einnig ólíkt. Báðar þjóðirnar væru
eyþjóðir og löndin eldfjallalönd.
Mikið væri borðað af fiski í báðum
löndunum og sjávarútvegur mikil-
væg atvinnugrein og sér liði mjög vel
hér á landi.
Aðalframkvæmdastjóri UNESCO staddur hérlendis
Morgunblaðið/Arnaldur
Frá fundi Koichiro Matsuura, aðalframkvæmdastjóra UNESCO, með fulltrúum úr íslensku UNESCO-
nefndinni og forsvarmönnum mennta-, vísinda- og menningarstofnana í Þjóðmenningarhúsinu í gær.
Þingvellir gætu komist
á alþjóðlegan lista
UNESCO um helstu
menningar- og náttúru-
minjar heims í júní árið
2004 sæki Ísland form-
lega um það fyrir feb-
rúarmánuð á næsta ári
og ef umsóknin upp-
fyllir þau skilyrði
sem sett eru.
Koichiro
Matsuura
Þingvellir gætu
verið á lista 2004