Morgunblaðið - 07.11.2002, Síða 6

FRÉTTIR
6 FIMMTUDAGUR 7. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
BERGUR G. Gíslason, fyrrum for-
stjóri Garðars Gíslasonar hf., varð
95 ára í gær. Bergur var einn af
forystumönnum Árvakurs hf., út-
gáfufélags Morgunblaðsins, í hart-
nær hálfa öld og átti ýmist sæti í
stjórn eða varastjórn félagsins. Á
þessum árum tók Bergur virkan
þátt í uppbyggingu Morgunblaðs-
ins.
Bergur G. Gíslason hefur einnig
verið einn af frumkvöðlunum í flug-
sögu Íslands og sat áratugum sam-
an í stjórnum Flugfélags Íslands og
síðar Flugleiða hf.
Morgunblaðið sendir Bergi G.
Gíslasyni, eiginkonu hans og fjöl-
skyldu árnaðaróskir á þessum
merku tímamótum.
Á myndinni, sem tekin var í 95
ára afmæli Bergs G. Gíslasonar í
gær eru fremst hjónin Ingibjörg og
Bergur en að baki þeim standa dæt-
ur þeirra, frá vinstri, Ragnheiður,
Þóra, Ása og Bergljót. Morgunblaðið/Þorkell
Bergur G.
Gíslason
95 ára
LISTAVERK í eigu Landsbankans
og Búnaðarbankans eru hátt í 1.200
talsins, þar af um 300 hundruð í
Landsbankanum og á níunda hundr-
að í Búnaðarbankanum. Ekki liggur
fyrir beint verðmat á þessum eign-
um bankanna en þeir hafa ekki látið
meta verkin.
Við breytingu ríkisbankanna í
hlutafélög tóku hlutafélögin yfir all-
ar eignir og skuldir bankanna
tveggja og þar með talin listaverk í
þeirra eigu. Hefði ríkið viljað tryggja
sér og þar með almenningi eignar-
hald á listaverkasafni bankanna
hefði þurft að undanskilja verkin
þegar bönkunum var breytt í hluta-
félög fyrir nokkrum árum. Dæmi eru
um að eignir hafi verið undanskildar
þegar ríkisfyrirtækjum hefur verið
breytt í hlutafélög. Það var t.d. gert
með frímerkjasafn Pósts og síma, en
það fylgdi ekki með þegar þeirri
stofnun var breytt í hlutafélag.
Enda þótt ríkið sé, að minnsta
kosti enn sem komið er, stór hluthafi
í Búnaðarbanka og Landsbanka eru
hluthafar bankanna fjölmargir og
því þyrfti ríkið, ef vilji stæði til slíks,
væntanlega að kaupa verkin af
Landsbanka Íslands hf. og Búnaðar-
banka Íslands hf. Núverandi sölu-
áform á hlut ríkisins í bönkunum
breyta engu um þetta.
Valgerður Sverrisdóttir iðnaðar-
og viðskiptaráðherra segir að bæði
Landsbankinn og Búnaðarbankinn
séu skráðir í Kauphöll og séu í eigu
tuga þúsunda landsmanna og svo
ríkisins. Spurð hvort sú staða kunni
ekki að koma upp að t.d. Samson ehf.
kynni að beita sér fyrir sölu lista-
verka í eigu Landsbankans, jafnvel
úr landi, segist Valgerður ekki hafa
trú á því. Bankinn eigi hagsmuna að
gæta meðal almennings og hún hafi
því ekki trú á að eigendur hans
tækju slíka ákvörðun. Valgerður
segist hafa fulla trú á að listaverkin
verði áfram í eigu bankanna þrátt
fyrir að ríkið selji ráðandi hlut; þau
séu sýnileg í bönkunum sjálfum og
hún hafi ekki trú á öðru en að svo
verði áfram.
Bankarnir hlutafélög
í eigu margra
Ólafur Davíðsson, formaður fram-
kvæmdanefndar um einkavæðingu,
segir að það séu Landsbankinn og
Búnaðarbankinn sem eigi listaverk-
in. „Þetta eru hlutafélög í eigu fjöl-
margra. Það er verið að selja þessi
fyrirtæki með öllu sem þau eiga, og
réttilega. Okkar sjónarmið er að
þetta séu eignir sem ríkið er síðan að
selja sinn hlut í.“
Sólon Sigurðsson, bankastjóri í
Búnaðarbankanum, segir að lista-
verk sem Búnaðarbankinn eigi slagi
nú væntanlega á níunda hundraðið.
„Þessi verk eru eign Búnaðarbank-
ans hf. og ég tel að ef ríkið hefði ætl-
að að halda þeim eftir hefði það þurft
að gerast miklu fyrr. En auðvitað
getur ríkið samið við eigendur bank-
ans en ég hef enga trú á að það sé
eðlilegt eða gerlegt að taka þessar
eignir frá.“
Aðspurður segir Sólon að bankinn
hafi ekki látið meta listaverkin til
fjár og verðmat liggi því ekki fyrir.
„Við höfum tvisvar sinnum haldið
sýningar og erum alltaf með sýningu
í glugganum í Austurstræti og nán-
ast öll verkin hanga uppi á veggjum
Búnaðarbankans um allt land, í af-
greiðslusölum og á skrifstofum og
fundarsölum þannig að almenningur
getur vissulega séð verkin.“
Um sex hundruð verk eru á skrá
hjá Landsbanka Íslands en þar af
eru um 300 sem flokka má sem lista-
verk, segir Haukur Þór Haraldsson,
yfirmaður rekstrarsviðs Landsbank-
ans.
„Við skráum öll verk, jafnvel eft-
irprentanir eða ljósrit en raunveru-
leg listaverk í eigu bankans eru mun
færri eða kannski um þrjú hundruð.
Nær öll þessi verk hanga uppi á
veggjum víðs vegar í Landsbankan-
um en lunginn þó í Austurstræti og
að Laugavegi 77.“
Aðspurður segir Haukur að verð-
mæti þessara verki liggi ekki fyrir
og svar við þeirri spurningu myndi
velta nokkuð á því hvern menn
spyrðu. „En það er alveg ljóst að það
liggja mikil verðmæti í verkum eins
og til að mynda eftir gömlu meist-
arana.“
Haukur segir að á sínum tíma þeg-
ar breyting varð á eignarformi
Landsbankans hafi menn ekki séð
ástæðu til þess að undanskilja til-
teknar eignir. „Verkin eru því ekki
lengur í eigu ríkisins nú þegar meiri-
hlutinn í bankanum er í eigu annarra
og ef ríkið hefur áhuga á einhverjum
eignum bankans verður það vænt-
anlega að kaupa þær af honum því
þótt ríkið sé stór hluthafi eiga aðrir
hluthafar helming á móti ríkinu. Það
verða engar eignir afhentar úr
Landsbankanum og að þessu leyti
hefur staðan ekki breyst á síðustu
mánuðum.“
Listaverk bankanna
komin úr eigu ríkisins
„ÞETTA eru örugglega dýrmæt-
ustu einkasöfn íslenskri myndlist
síðustu aldar sem til eru. Þau eru
því algerlega ómetanleg,“ segir
Hannes Sigurðsson, forstöðumaður
Listasafns Akureyrar, um lista-
verkasöfn í eigu Landsbanka Ís-
lands og Búnaðarbanka Íslands.
Hann segir að í söfnunum séu verk
sem séu gullmolar og verðmæti
slíkra verka hlaupi á milljónum
króna.
„Það er alveg ljóst að þótt það séu
misjöfn gæði á listaverkasöfnum í
Búnaðarbankanum og Landsbank-
anum þá vitum við það í listageir-
anum að það eru gullmolar innan
um sem spanna alla síðustu öld sem
þýðir í raun að þarna er saga ís-
lenskrar myndlistar frá því hún
hefst með formlegum hætti í byrjun
síðustu aldar,“ segir Hannes.
Hannes segir að bankarnir hafi
sem ríkisstofnun eignast með kaup-
um og eins með því að taka verk
listamanna sem greiðslu upp í
skuldir þeirra ótrúlega sterkt lista-
safn þó það kunni að vera gloppótt.
„Bankarnir höfðu þá stefnu og
fylgdu henni vissulega að styrkja
listina í landinu þó þeir hafi mjög
dregið úr því á síðari árum.
Ef verkin eru komin úr höndum
ríkisins og ekkert verður við því
gert finnst mér eðlilegt að höfða til
þeirra manna sem ætla að kaupa
ráðandi hlut í bönkunum, þ.e. Sam-
son og S-hópsins og spyrja þá hvort
þeir vilji ekki halda í þá hefð bank-
anna að styrkja listina og hvort ekki
sé nú lag í upphafi nýrrar aldar að
afhenda þjóðinni og halda áfram að
styðja við bakið á núlifandi lista-
mönnum. Þarna er lag fyrir þá að
sýna stórmennsku og afhenda þjóð-
inni listasöfnin að gjöf. Öll söfnin í
Reykjavík hafa fengið að gjöf og búa
yfir safneign sem er svipuð. Lista-
safnið á Akureyri er eina safn sinn-
ar tegundar á landsbyggðinni og þar
væri hægt að koma þessari gjöf á
framfæri við þjóðina þannig að al-
menningur geti notið þessara lista-
verka,“ sagði Hannes.
Hannes Sigurðsson, forstöðumaður Listasafns Akureyrar
Verðmætustu einkasöfn
sem til eru hér á landi
SAMKOMULAG um skiptingu elli-
lífeyrisréttinda milli hjóna tryggir
stöðu þess sem er með lélegan ellilíf-
eyri ef hann missir maka sinn. Ef
hins vegar makinn er með léleg líf-
eyrisréttindi og deyr á undan þeim
sem er með góð lífeyrisréttindi tapar
sá sem eftir lifir áunnum ellilífeyr-
isréttindum sem hann hafði áður af-
salað sér til makans.
Eins og kom fram í Morgun-
blaðinu á þriðjudag hefur frá árinu
1997 verið ákvæði í lögum sem heim-
ilar hjónum að skipta ellilífeyrisrétt-
indum jafnt á milli sín. Fáir hafa
nýtt sér þessa heimild enn sem kom-
ið er, en hún nær bæði til áunninna
og framtíðarréttinda. Einnig er
heimilt að skipta lífeyrisgreiðslum
eftir að taka lífeyris er hafin. Skipt-
ingin er því aðeins heimil ef hjón
skipta réttindunum jafnt á milli sín.
Með skiptingu ellilífeyrisréttinda
er tryggt að áunnin ellilífeyrisrétt-
indi koma til skipta ef hjón skilja.
Við dauðsfall erfir eftirlifandi maki
helming lífeyrisréttinda maka síns
auk þess sem hann fær greiddan
makalífeyri í samræmi við reglur
viðkomandi lífeyrissjóðs.
Ávinningur ef sá sem er með
mikil réttindi deyr á undan
Hrafn Magnússon, framkvæmda-
stjóri Landssamtaka lífeyrissjóða,
sagði að ávinningur gæti verið af því
fyrir hjón að gera samkomulag um
skiptingu ellilífeyrisréttinda.
„Það ber hins vegar að hugleiða
þetta vel vegna þess að það geta
komið upp tilvik þar sem sjóðsfélag-
ar tapa á þessu. Það er hægt að taka
sem dæmi hjón sem ákveða að
skipta áunnum réttindum. Konan er
með mjög slakan lífeyrisrétt, en
karlinn góðan. Þau skipta réttindum
til helminga. Síðan fellur konan frá,
en þá fær karlinn helming af hennar
ellilífeyrisrétti, sem er mjög slakur,
og hann heldur einungis helmingi af
sínum rétti. Þar að auki er líklegt að
hennar makalífeyrisréttur sé slakur.
Það er líka hægt að hugsa sér að
karlinn hefði fallið frá á undan. Þá er
konan með mun betri ellilífeyrisrétt-
indi því að hún erfir helming af rétt-
indum hans og hún fær líka full
makalífeyrisréttindi,“ sagði Hrafn.
Hrafn sagði aðspurður að þetta
samkomulag um skiptingu lífeyris-
réttinda ætti ekki að þurfa að leiða
til aukinna útgjalda fyrir lífeyris-
sjóðina jafnvel þó að fólk færi að not-
færa sér þetta ákvæði í talsverðum
mæli.
Skipting ellilífeyris-
réttinda milli hjóna
Hjón geta
hagnast
eða tapað á
skiptingu