Morgunblaðið - 07.11.2002, Qupperneq 34

UMRÆÐAN
34 FIMMTUDAGUR 7. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
J
ohn Lennon segist hafa
hrifist af Yoko Ono á
þennan hátt: Yoko var
með sýningu í London
á sjöunda áratugnum.
Á einum stað í hvítu rými stóð
laus stigi eða trappa en merking
þess var óljós. John fetaði sig
upp stigann uns höfuð hans nam
við loft. Augu hans sveimuðu
undrandi um og námu svo staðar
við þrjá næstum ósýnilega stafi
ritaða í loftið. Þeir mynduðu orð-
ið „Yes“. Þetta var magnaðasta
listaverk sem John Lennon hafði
upplifað, honum fannst þetta svo
ósegjanlega jákvæð afstaða til til-
verunnar.
Ég hef lítillega verið að stúd-
era jákvætt hugarfar, því mig
grunar að það sé galdurinn á bak
við allan ár-
angur. Aftur á
móti þarf að
temja sér
þetta hug-
arfar, það er
ekki meðfætt.
Sókrates sagði að sagnarandinn
sem byggi í hjarta hvers manns
varaði fólk einungis við en hvetti
það aldrei til dáða: „Það er ein-
hver rödd, sem lætur til sín
heyra og letur mig jafnan þess,
sem ég ætla þá að gera, en hvet-
ur aldrei,“ sagði hann. Ef þessi
innri rödd þegði væri sennilega
engin hætta á ferðum, en þegar
manneskjan væri við það að taka
ranga ákvörðun segði hún eins
konar nei.
Þetta er líklega rétt hjá hon-
um, því tíminn hefur kennt
manneskjunni ýmiskonar ósjálf-
ráð viðbrögð gagnvart hættum.
Reynslan af mistökunum safnast
saman í huganum og endurtekin
mistök breytast í innri viðvörun
eða rödd til að koma í veg fyrir
þau. Röddin býr vissulega í lík-
amanum, en einnig að mati
Sókratesar í sálinni. Segja má að
nei-ið, þessi lærdómur úr þróun-
arsögu mannsins, sé greypt í
huga og líkama sérhvers manns
og því meðfætt. Röddin ráð-
leggur einstaklingum að hætta
við eitthvað eða taka til fótanna;
flýja af hólmi.
Ég dreg þá ályktun að já-ið, já-
kvætt hugarfar, verði hver maður
að læra. Nei-ið virðist öruggast
og ósjálfrátt og á sennilega eitt-
hvað skylt við hugleysi. Já-ið
felst hins vegar í því að taka
áskoruninni og flokkast með hug-
rekki. Jákvætt hugarfar er nám
sem er ómaksins vert að leggja
stund á.
Þeir sem keppast við og reyna
að ná einhverjum árangri virðast
iðulega komast að því að jákvætt
hugarfar sé það sem á endanum
ræður úrslitum. Það er sama
hvaða starfsstétt einstaklingur
tilheyrir, hvort sem hann er nem-
endi eða stjórnandi stórfyr-
irtækis, ævinlega er það jákvætt
hugarfar sem skilur milli feigs og
ófeigs. Hér er dæmi þessu til
stuðnings:
„Jákvætt hugarfar hennar og
heilbrigt sjálfsöryggi nærir og
styrkir, og frú Holm er þess full-
viss að það hafi úrslitaáhrif á gott
gengi sitt til langframa,“ var ný-
lega ritað um þekkta söngkonu.
Ég ætla nú að nefna nokkur fleiri
dæmi sem ég hef safnað úr
Morgunblaðinu til að fullvissa
lesendur um að jákvætt hugarfar
sé nokkuð sem snjallt er að til-
einka sér. Gerið svo vel:
„Jákvætt hugarfar er atvinnu-
skapandi,“ staðhæfði íþróttamað-
ur. „Jákvætt hugarfar skiptir
nefnilega höfuðmáli í ballett,“
sagði dansari. „Farsælasta leiðin
til farsælla fæðinga er góð heilsa
og jákvætt hugarfar,“ skrifaði
ljósmóðir. „Mikilvægast er að ná
taki á slökun og taka upp heil-
brigða lífshætti og jákvætt hug-
arfar,“ sagði hjúkrunarfræð-
ingur.
„Til þess að öðlast ákjósanlega
þyngd skiptir jákvætt hugarfar
höfuðmáli,“ sagði næringarfræð-
ingur. „Jákvætt hugarfar skiptir
miklu máli. Fái hugmynd kenn-
ara hljómgrunn losnar önnur
þekking hans úr læðingi,“ sagði
kennslufræðingur. „Til að geta
einbeitt mér betur að lögunum
ákvað ég að fara út að hjóla, með
jákvætt hugarfar, silfurspilarann
góða og stuð í hjarta í fartesk-
inu,“ sagði tónlistargagnrýnandi.
„Ég legg að jöfnu þrennt, hollt
fæði, heilbrigða hreyfingu og já-
kvætt hugarfar. Án þessara
þriggja þátta nær maður litlum
árangri,“ sagði þjálfari. „Þeir fé-
lagar leggja því áherslu á að já-
kvætt hugarfar sé einn helsti
bandamaðurinn í baráttunni við
byggðavandann,“ var skrifað um
sérfræðinga í byggðamálum.
„Það má lesa út úr táknmáli
páskanna, sem og annarra
kirkjuhátíða, að við eigum að
rækta með okkur bjartsýni og já-
kvætt hugarfar,“ skrifaði prestur.
„Ég hef kennt rúmlega átt-
ræðri konu sem aldrei hafði stig-
ið á skíði og hún renndi sér eins
og herforingi áður en dagurinn
var úti. Galdurinn var jákvætt
hugarfar,“ sagði skíðakennari.
„Núna hef ég verið að miðla af
reynslu minni til flogaveiki-
sjúklinga og leyni því ekki að að-
alatriðið sé að fara út með já-
kvætt hugarfar,“ sagði
sjúklingur. „Þegar spennan fór
vaxandi og kvíði fór að gera vart
við sig fyrir keppnina segist hún
einfaldlega hafa sagt við sjálfa
sig „já“, og það virkaði vel,“ var
skrifað um Völu Flosadóttur.
„Þetta snýst fyrst og fremst
um hugarfar en ekki sjálfan
reglutextann,“ sagði verð-
bréfasali. „Við teljum að við get-
um aðeins kitlað bragðlaukana í
fjárfestum með því að sýna já-
kvætt hugarfar og bjartsýni,“
sagði viðskiptamaður. „Sjálfs-
traust, jákvætt hugarfar og
skipulag er undirstaða þess að ná
settum markmiðum,“ sagði við-
skiptakona.
„Hann var ótrúlega bjartsýnn,
hann lét ekkert á sig fá, sá tæki-
færið sem hann fékk við fallið og
sigraði. Af þessu er hægt að
draga þann lærdóm að ef við
höldum áfram í leiknum er alltaf
mögleiki á sigri,“ var skrifað um
dreng í spili. „Síðast en ekki síst
er mikilvægt að fara í próf með
jákvætt hugarfar,“ sagði náms-
ráðgjafi.
Lokaorðin í þessu jákvæða við-
horfi fær fegurðardrottning sem
aldrei fölnaði: „Jákvætt hugarfar
og bjartsýn afstaða til lífsins eru
meira virði en dýr krem.“
Jákvætt
hugarfar
Þeir sem keppast við og reyna að ná ein-
hverjum árangri virðast iðulega komast
að því að jákvætt hugarfar sé það sem á
endanum ræður úrslitum.
VIÐHORF
eftir Gunnar
Hersvein
guhe@mbl.is
MARKLAUSAR umræður hafa
farið fram að undanförnu um hugs-
anlega inngöngu Íslands í Evrópu-
sambandið. Öllum ætti að vera ljóst
að umræða er fyrst tímabær eftir
að stækkunarferlinu sem nú er í
gangi er lokið.
Þetta skiptir þó ekki meginmáli,
heldur hitt að aðild okkar að sam-
bandinu er af efnislegum ástæðum
útilokuð og á ég þar að sjálfsögðu
við það að sjávarútvegsstefna þess
er með þeim hætti að við getum
aldrei sætt okkur við hana. Engin
vísbending er um að á því verði
breyting. Hjá þeim sem mæla með
aðild koma ekki fram önnur rök en
þau að við myndum auka áhrif okk-
ar á stefnu sambandsins í öllum
málum og þá sérstaklega þeim sem
snúa að sjávarútvegi. Svo langt
hafa þeir gengið að halda því fram
að með inngöngu í sambandið
myndum við taka yfir sjávarútvegs-
stefnu þess.
Það er vægt til orða tekið að
segja að þetta séu skýjaborgir þeg-
ar litið er til þess að við yrðum að-
eins 0,1% af mannfjölda og enn
minna hlutfall, eða brotabrot, eftir
stækkun þess. Það þarf nokkurt
hugmyndaflug til að telja sér trú
um að sæti við slíkt borð veiti okk-
ur áhrif umfram þau sem við höfum
með því að vera frjáls þjóð og geta
sagt skoðanir okkar eins og okkur
leyfist í dag. Við höfum tollfrjálsan
aðgang að mörkuðum sambandsins.
Við stækkun þess er nauðsynlegt að
tryggja, að það sama eigi við um
hin nýju ríki eftir stækkun sam-
bandsins, þótt viðskipti við þau hafi
ekki verið mikil á undanförnum ár-
um.
Óbærilegar fórnir fylgja aðild
að Evrópusambandinu
Fórnir sem færa þyrfti með aðild
yrðu óbærilegar. Þar á ég við að
ákvarðanir um nýtingu fiskimiða
okkar yrðu teknar í Brussel. Óum-
deilt er að ekki yrði hjá því komist
að erlendum fyrirtækjum væri
heimilað að eiga íslensk sjávarút-
vegsfyrirtæki og þar með fiskiskip
og gera þau út frá erlendum höfn-
um. Þau þyrftu einungis að uppfylla
eitt af þrennu; að landa helmingi
aflans hér á landi, að helmingur
áhafnar yrði að vera Íslendingar
eða að kaupa helming útgerðarvara
á Íslandi.
Spánverjum hefur reynst auðvelt
að uppfylla eitt þessara skilyrða og
veiða úr kvóta Breta í breskri lög-
sögu og fara með allan aflann til
Spánar. Almennt sækjumst við eftir
erlendri fjárfestingu í íslensku at-
vinnulífi vegna þess að hún leiðir til
aukinnar hagsældar fyrir þjóðina.
Þessu yrði öfugt farið varðandi fjár-
festingu í íslenskum sjávarútvegi
því þá væri virðisaukinn af fiskveið-
unum fluttur úr landi. Ég vil enn-
fremur benda á að óumdeilt er, að
Íslendingar færu ekki lengur með
ákvörðunarvald og samninga við
önnur ríki um veiðar úr deili-
stofnum, sem eru fiskistofnar sem
veiðast utan og innan íslenskrar
lögsögu. Það myndi framkvæmda-
stjórn sambandsins í Brussel gera.
Þeir deilistofnar sem hér um
ræðir eru: loðna, karfi, grálúða, út-
hafskarfi, norsk-íslensk síld og kol-
munni. Sama myndi eiga við um
samninga um veiðirétt á rækju á
Flæmingjagrunni og um rétt okkar
til veiða í Barentshafi. Tekjur af
þessum veiðum námu þriðjungi af
útflutningi sjávarafurða á liðnu ári,
eða sem nemur 37 milljörðum
króna. Við höfum langa reynslu af
samningum, þar sem Evrópusam-
bandið kemur við sögu, og teljum
að framganga þess í þeim viðræð-
um hafi ekki verið með þeim hætti
að því sé treystandi fyrir hagsmun-
um Íslands, nema síður sé. Okkur,
sem munum átökin við Breta og
Þjóðverja um útfærslu landhelginn-
ar, er með öllu óskiljanlegt, hvernig
nokkrum Íslendingi getur komið til
hugar, að afsala yfirráðum yfir fisk-
veiðilögsögunni til erlendra aðila.
Eigum ekki samleið
með evrunni
Umræðan um hugsanlega aðild
okkar að Evrópusambandinu hefur
tengst umræðu um að við ættum að
taka upp hina sameiginlegu mynt
sambandsins, evruna. Því er ekki að
neita að því fylgir ákveðið hagræði,
sérstaklega fyrir ferðamenn, að
hafa eina mynt þegar ferðast er til
margra landa. Svo er að skilja á
sumum stjórnmálamönnum að það
eitt ætti að nægja til þess að við
tækjum upp hina sameiginlegu
mynt. En því fer víðsfjarri. Efna-
hagslíf á Íslandi er svo gjörólíkt því
sem er á meginlandi Evrópu að þar
eigum við enga samleið. Það getur
ekki komið til álita að við fórnum
þeim hluta sjálfstæðis okkar, sem
gerir okkur kleift að bregðast við
breyttum aðstæðum í efnahagslíf-
inu. Dæmi um þetta er það sem
hefur gerst hér á landi á þessu og á
sl. ári í efnahagsmálum. Hátt mat-
vælaverð er að stærstum hluta til
komið vegna verndunaraðgerða fyr-
ir íslenskan landbúnað og hefur
ekkert með evru að gera. Sama er
að segja um háa vexti sem beint er
gegn ofþenslu.
Aðild að Evrópusam-
bandinu er útilokuð
Eftir Kristján
Ragnarsson
„Fórnir sem
færa þyrfti
með aðild
yrðu óbæri-
legar. Þar á
ég við að ákvarðanir um
nýtingu fiskimiða okkar
yrðu teknar í Brussel.“
Höfundur er formaður Lands-
sambands íslenskra útvegsmanna.
UNDANFARIN ár hef ég fylgst
mjög náið með framgangi ferða-
og samgöngumála. Kannski nánar
en ella þar sem ég hef lagt stund á
nám í ferðamálafræði við Háskóla
Íslands og starfa jafnframt innan
ferðaþjónustunnar. Segja má að á
síðustu þremur til fjórum árum
hafi orðið ótrúlega ör þróun í átt
til sjálfbærrar þróunar og um-
hverfisverndar í allri skipulagn-
ingu og stefnumótun innan ferða-
þjónustunnar. Má ætla að sú
þróun tengist aukinni menntun í
ferðamálum því víða um land er nú
boðið upp á ferðamálanám m.a. við
Háskóla Íslands, Háskólann á Ak-
ureyri, Ferðamálaskólann í Kópa-
vogi og við Hólaskóla.
Eitt af þeim grundvallaratriðum
sem kennd eru við stefnumótun og
skipulag í ferðamálum er að mikla
undirbúningsvinnu þarf að vinna
áður en hin eiginlega stefnumótun
getur farið fram. Þar hefur Sturla
Böðvarsson samgönguráðherra,
yfirmaður ferðamála á Íslandi,
ekki látið sitt eftir liggja. Hann
hefur látið vinna skýrslu um
heilsutengda og menningartengda
ferðaþjónustu en báðar þessar
greinar eru taldar búa yfir miklum
vaxtarmöguleikum í ferðaþjónustu
hér á landi.
Á nýafstaðinni ferðamálaráð-
stefnu í Stykkishólmi greindi sam-
gönguráðherra svo frá því að
væntanleg væri skýrsla um fram-
tíðarsýn í ferðaþjónustu hér á
landi og á sömu ráðstefnu kynnti
formaður ferðamálaráðs drög að
skýrslu um svæðaskiptingu lands-
ins, sem unnin var að tilhlutan
ráðherra. Skýrslan var kynnt sem
drög til að utanaðkomandi aðilar
gætu bætt hugmyndum sínum við
hana áður en hún væri endanlega
lögð fyrir. Slík nýmæli eru af hinu
góða og ættu að leiða til betri út-
komu. Með drögum sínum að
svæðaskiptingu landsins er ráð-
herra að stuðla að því að skil-
greina nánar þau markaðssvæði
sem geta unnið saman að eflingu
ferðaþjónustunnar og eflt þannig
Ísland í heild sem ákjósanlegan
ferðamannastað.
Á sömu ferðamálaráðstefnu
braut ráðherra jafnframt blað í
sögu ferðamála á landinu þegar
hann veitti Hólaskóla brautar-
gengi til að gerast umboðsaðili
umhverfisvottunarsamtakanna
Green Globe 21 en ljóst er að í
framtíðinni munu ferðaþjónustu-
fyrirtæki í sífellt ríkara mæli leita
eftir vottun þriðja aðila á umhverf-
isstefnu sinni. Þegar hafa þrjú
ferðaþjónustufyrirtæki hér á landi
hlotið vottun Green Globe 21 og
Ferðaþjónusta bænda með um 120
meðlimi stefnir á vottun á sinni
umhverfisstefnu innan næstu
tveggja ára.
Annað er það verkefni sem legg-
ur grunn að framtíð samgöngu-
mála og um leið ferðamála í land-
inu en það er samræmd sam-
gönguáætlun fyrir landið allt. Þar
hefur að tilhlutan ráðherra ekki
einungis verið horft til vegaáætl-
unar, heldur koma þar einnig inn
flugvellir, jarðgöng, ferjur og
hafnir. Með samræmdri sam-
gönguáætlun er litið til þess að
bæði landsmenn svo og ferðamenn
eigi sem greiðastan aðgang að
samgönguneti landsins á hvaða
árstíma sem er.
Vera má að ekki séu allir sam-
mála þeim áherslum sem fram
koma í stefnumótunarmálum ráð-
herra, en í lýðræðisríki hafa jú all-
ir rétt á skoðunum sínum. Eins og
gerist og gengur hefur ráðherra
því sætt gagnrýni en hins vegar
hefur gleymst að hrósa honum fyr-
ir það sem vel er gert. Að mínu
mati á Sturla Böðvarsson sam-
gönguráðherra skilið hrós fyrir að
horfa til framtíðar í stefnumótun-
armálum sínum innan ferðaþjón-
ustu og samgöngumála.
Horft fram á við
Eftir Guðrúnu G.
Bergmann
„Gleymst
hefur að
hrósa sam-
gönguráð-
herra fyrir
það sem vel er gert.“
Höfundur er áhugamaður um um-
hverfisvæna ferðaþjónustu á Íslandi.