Morgunblaðið - 27.04.2003, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27. APRÍL 2003 B 21
bíó K O N U Rbetra verður listaverkið og listamað-
urinn er svo einlægur í sinni list að
hann hugsar ekkert um líðan þeirra.
Þetta hefur vissar hættur í för með
sér sem fjöltæknilistamaðurinn þarf
að takast á við og nýtur þar fulltingis
verndarengils eins.“
Gunnar Björn segir að mikil vinna
hafi verið lögð í að þróa aðalpersón-
una. „Þegar við Friðrik og Óskar
Þór Axelsson framleiðandi vorum
búnir að steypa hana byrjuðum við
tökurnar. Ég leik leikstjórann sem
er að gera heimildarmynd um fjöl-
tæknilistamanninn og við tveir erum
þar með aðalpersónur þessarar plat-
heimildarmyndar.“ Meðal annarra
leikara er Halldór Magnússon, sem
leikur verndarengilinn,
Hann segir að hugmyndin um að
fjalla um slíkan karakter eigi sér
nokkurn aðdraganda og hafi upphaf-
lega átt að verða stuttmynd. „Síðan
sá ég að efnið raðaðist betur í bíó-
mynd í fullri lengd og nú hefur
myndin verið í vinnslu í rúmlega tvö
ár. Þetta hefur verið skemmtilegt og
kraftmikið ferðalag.“
Konunglegt bros er tekin á staf-
rænt myndband sem Gunnar Björn
segir að henti vel fyrir ódýra „heim-
ildarmynd“ af þessu tagi. Þegar
hann er spurður um áhrifavalda
Konungslegs bros svarar hann: „Já,
það væri helst Innlit/Útlit, Spinal
Tap, Blair Witch Project og Zelig
eftir Woody Allen.“
Myndin er gerð án styrkja úr
Kvikmyndasjóði Íslands þar sem
umsóknir hafa ekki fengið brautar-
gengi, „kannski vegna þess að þeim
fylgdi ekki fullunnið handrit uppá 90
síður.“
Þeir Gunnar Björn og Óskar Þór
reka, ásamt Davíð Má Bjarnasyni,
kvikmyndafyrirtækið Þeir tveir sem
starfar mest við gerð sjónvarpsaug-
lýsinga. Gunnar Björn er sjálflærður
í kvikmyndagerð eftir um 12 ára feril
í faginu. Þeir félagar hafa einnig lok-
ið við stuttmyndina Karamellu-
myndin sem tekin var á Súper 16
mm filmu s.l. sumar og hefur Jón
Gnarr, Gísla Örn Garðarsson, Elmu
Lísu Gunnarsdóttur, Maríkó Mar-
gréti og Þórhall Sverrisson í aðal-
hlutverkum. „Þetta er mynd sem
fjallar um mann sem býr til sprengj-
ur úr karamellum og er án allra sam-
tala, öfugt við Konunglegt bros sem
er barmafull af þeim. Hún er einnig
andstæða bíómyndarinnar að því
leyti að hún byggist á þrælskrifuðu
handriti og fyrirfram teiknuðum at-
riðum.“
kvikmyndaformsins og lætur „fram-
farir“ lönd og leið.
Nú vitum við ekki hvernig ofan-
greindar tvær myndir munu virka á
áhorfendur; það kemur væntanlega í
ljós síðar á árinu. Eitthvað lengra er
í að við sjáum aðra tilraun með
þögnina í íslenskri bíómynd, þar sem
er myndin um töframanninn góð-
kunna Skara skrípó eftir Óskar Jón-
asson; hún mun reiða sig á látbragðs-
leik en ekki samtöl. Það er dirfska að
senda frá sér kvikmynd í fullri lengd
án orðaflaums. En hún er áhætta
sem skemmtilegt er að skuli tekin.
Stuttmyndin hefur verið og er
áhættuminni vettvangur fyrir til-
raunastarfsemi af þessu tagi. Þar
höfum við dæmi um velheppnaða
samtalslausa mynd – Slurpinn eftir
Katrínu Ólafsdóttur sem víða hefur
hlotið viðurkenningar. Hún gekk
enn lengra í átt til einfaldleika, sem
samt er afar flókinn í framkvæmd,
með því að samanstanda af einni
samfelldri töku. Það minnir mig á
nýja rússneska mynd, sem ég var að
lesa um og vekur nú athygli víða um
lönd þótt ekki séu menn á eitt sáttir
um árangurinn. Hún heitir Rúss-
neska örkin og segir hvorki meira né
minna en sögu Rússlands fyrir bylt-
inguna. Höfundurinn Alexander Sok-
urov segir þá sögu á 96 mínútum með
2000 leikurum, 4,600 manna starfs-
liði, sem æfðu sig í átta mánuði fyrir
tökuna. Ég segi „tökuna“ því mynd-
in er öll ein samfelld taka – vegna
þess að sagan er ein samfelld saga.
Í kvikmynd er ekkert sjálfgefið –
ekki samtalið, ekki þögnin, ekki
tæknibrellan, ekki klippið – ekkert
nema myndflöturinn. Aðalatriðið er
að vita hvað skal segja og hvernig er
best að segja það.
ÍHASARÆVINTÝRINU Bul-letproof Monk leikur Chow Yun-Fatgoðsagnakennda veru, nafn-
lausan og dularfullan munk sem í
sex áratugi hefur verið á sveimi um
veröldina til að standa vörð um fornt
skjal sem hefur að geyma lykilinn að
ótakmörkuðu valdi. Um þetta snýst
hasarinn – baráttu góðra afla og illra
um að komast yfir skjalið. Og hljóm-
ar auðvitað eins og glæný hugmynd.
Þetta er fjórða bíómynd Yun-Fats í
Bandaríkjunum af þeim rúmlega 80
myndum sem hann hefur leikið í um
ævina. Alþjóðleg frægð hans og
orðstír sem leikara byggist þó um-
fram allt á annars konar hasaræv-
intýri, Krjúpandi tígur, hulinn dreki/
Crouching Tiger, Hidden Dragon
(2000), hinni lýrísku og fagurlega
sviðsettu lofgjörð Angs Lee til kín-
versks þjóðsagnaarfs, sem nú er orð-
in vinsælasta mynd af erlendum
uppruna á bandarískum kvikmynda-
markaði og hreppti tíu tilnefningar
til Óskarsverðlauna, að vísu án þess
að sigra. En túlkun Chows á sálar-
stríði vígamanns vegna dauða vinar
síns sýndi svo ekki varð um villst að
hann er næmur og hæfileikaríkur
listamaður, fái hann réttu tækifærin.
Á þeim fjórum árum sem liðin eru
frá því að hann fór að reyna fyrir sér
í Ameríku hefur hann fengið jafn-
mörg tækifæri þar; tvö voru í nú-
tímaglæpamyndum, The Replace-
ment Killers (1998) eftir Antoine Fuqua
þar sem hann lék leigumorðingja, og
The Corruptor (1999) eftir James Fol-
ey, þar sem hann lék lögreglumann
og var hún ívið skárri en sú fyrsta.
Síðan fékk hann færi á að sýna á sér
aðra hlið í hlutverki keisarans af
Síam í fremur misheppnuðum bún-
ingarómans, Anna and the King
(1999), á móti Jodie Foster. En stað-
reyndin er sú að áður en hann hélt í
vesturvíking hafði Yun-Fat leikið í
allra handa myndum heima í Hong
Kong. Eins og hann segir sjálfur: „Á
Vesturlöndum halda áhorfendur að
ég sé hin dæmigerða hasarstjarna
eða að ég leiki alltaf leigumorðingja
eða aðra morðingja. En í Hong Kong
lék ég í fjölda gamanmynda, drama-
tískra mynda og ekki síst róm-
antískra mynda, ástarsögum.“
Hann fæddist fyrir 48 árum á
Lamma, lítilli eyju undan strönd
Hong Kong. Þaðan minnist hann
frjáls og náttúrulegs lífs þar sem
ströndin var leikvöllur og hafið mat-
arkista. Chow er af ættbálki Haka,
sem frá fornu fari hafa flakkað milli
héraða í Kína án þess að taka sér
fasta bólfestu. Tíu ára að aldri flutt-
ist hann með fjölskyldu sinni til
Hong Kong. Strax sem barn hafði
hann heillast jafnt af kantónsku óp-
erunni, árlegum hafgyðjuhátíðum og
amerískum bíómyndum og á tán-
ingsaldri var hann byrjaður að leika.
Hann missti föður sinn um þetta
leyti og segist hafa borið mikla virð-
ingu fyrir honum; móðir hans er hins
vegar stóra fyrirmyndin í lífinu, lítt
menntuð kona en úrræðagóð sem
tók son sinn með sér í söluferðir vítt
og breitt um landsbyggðina. Yun-Fat
var 18 ára að aldri þegar hann tók
þátt í leiklistarnámskeiði á vegum
sjónvarpsstöðvar og í framhaldi af
því fékk hann hlutverk í ýmsum vin-
sælum sápuóperum.
Um miðjan 8. áratuginn var Chow
farinn að leika í bíómyndum en það
tók hann áratug að finna þar fót-
festu. Þá vann hann til verðlauna
fyrir leik sinn í rómantísku stríðs-
drama, Hong Kong 41 (1984) eftir
Leung Po Chi, en sló fyrst afgerandi í
gegn tveimur árum síðar sem leigu-
morðingi í tímamótamynd Hong
Kong-krimmanna, Betri morgun-
dagur eftir John Woo, sem ásamt
gömlum vini Chows af leiklistarnám-
skeiðinu, Ringo Lam, varð helsti has-
armyndaleikstjóri þessa svæðis og
þótt víðar væri leitað. Þeir Woo og
Lam áttu eftir að vinna báðir oft með
Chow Yun-Fat að sínum spretthörðu,
blóðugu og tæknilega fimlegu of-
beldisópusum. Mynd Lams Logandi
borg (1987) varð samskonar tíma-
mótamynd fyrir hann og Betri morg-
undagur var fyrir Woo en báðar þess-
ar myndir gerðu Chow að alþjóðlegri
hasarstjörnu og höfðu mikil áhrif á
vestræna leikstjóra á borð við Quentin
Tarantino og Robert Rodriguez. Chow inn-
siglaði þessa stöðu enn frekar sem
enn einn leigumorðinginn í Dráps-
manninum (1989), sem flestir telja
besta verk Woos af þessu tagi.
Inn á milli allra þessara ofbeld-
ismynda lék Chow í gamanmyndum,
drömum og rómönsum, eins og hann
sagði sjálfur hér að ofan, við góðar
undirtektir og tryggði sér þannig
fjölbreyttari leikferil en flestir aðrir
hasarkappar frá Hong Kong. En það
var í blóðballettum á borð við Náin
snerting (1992) eftir Ringo Lam og
Harðsoðinn (1992) eftir John Woo sem
hróður hans barst til Hollywood og
nú leikur hann jöfnum höndum þar
og í heimalandinu. „Ég er krafta-
verk,“ segir hann. „En ég hef þurft
að hafa fyrir því að ná þangað sem
ég er nú kominn.“
Leigumorðing-
inn sem kom inn
úr kuld-
anum
Hinn breiðleiti, vinalegi og næstum bútt-
aði Hong Kong-leikari Chow Yun-Fat er
einhver ólíklegasta hasarhetja kvik-
myndanna. Félagar hans í slagsmálum,
fótafimi og loftköstum, Jackie Chan og
Jet Li, henta betur hefðbundinni ímynd
slíkra hetja, en þótt þeir hafi einnig
skapað sér nafn utan heimaeyjunnar í al-
þjóðlegum kvikmyndaheimi er orðstír
þeirra þrengri, takmarkaðri. Chow Yun-
Fat er ekki aðeins hasarleikari, heldur
leikari. En í Bulletproof Monk, sem frum-
sýnd er hérlendis um helgina, er það has-
arinn sem blífur.
Árni Þórarinsson
SVIPMYND
segir leiklistina vera sína „and-
legu næringu. Hún er mér í
rauninni allt. Það mikilvægasta
fyrir leikara er að búa yfir ríkri
lífsreynslu. Án hennar er mjög
erfitt að vera leikari.“
Chow Yun-Fat