Morgunblaðið - 19.09.2003, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19|9|2003 | FÓLKÐ | 23
Jamie Lee Curtis er einstæð
móðir á miðjum aldri sem er að
ganga í nýtt hjónaband. Lindsay
Lohan er dóttir hennar 15 ára
með tilheyrandi gelgjukomplex-
um. Göldrótt óskakaka á kín-
verskum veitingastað veldur því
að þær skipta snimmendis um
líkama og, þar með, hlutverk:
Móðirin fer í skólann og dóttirin í
vinnuna – áleiðis í hnappheld-
una. Þannig eru efnisforsendur
gamanmyndarinnar Freaky
Friday, sem frumsýnd er hér-
lendis um helgina.
SKROPPIÐ MILLI SKROKKA
FR
UM
SÝ
N
T Freaky Friday er endurgerð samnefndrar Disneymyndar frá árinu 1977 þar sem Jodie Fost-
er og Barbara Harris léku mæðgurnar. Sú mynd hratt af stað töluvert löngu síðar sér-
kennilegri nýbylgju gamanmynda sem náði lágreistum öldutoppi undir lok 9. áratugarins
en fjaraði út fáum til armæðu og mörgum til léttis á örfáum árum. Þetta voru „líkams-
skiptamyndirnar“ svokölluðu, en þær ganga út á að persónur skipta um líkama fyrir ein-
hver galdraverk – ganga bókstaflega í skrokk hvor á annarri, karl í skrokk konu og öfugt,
barn eða táningur í skrokk fullorðins og öfugt, jafnvel maður í skrokk dýrs – og öfugt! Og
tilgangurinn? Jú, auðvitað sá að persónur, og trúlega líka áhorfendur, fari að hugsa lengra
en nef þeirra þær, læri að setja sig í spor annarra, að myndirnar auki samkennd og gagn-
kvæman skilning milli kynja og kynslóða og dýrategunda – og vonandi skemmti þeim svo-
lítið í leiðinni, sem ekki tókst nú alltaf. Hinni nýju Freaky Friday þykir takast það bærilega
– og jafnvel betur en forveranum.
Þótt gamla Freaky Friday hafi hrundið bylgjunni af stað á þessum tíma var hún að sínu
leyti eins konar endurgerð kvikmyndarinnar Vice Versa sem Peter Ustinov samdi og leik-
stýrði árið 1948 eða tæpum 30 árum fyrr. Þar sagði frá feðgum á Viktoríutímanum í Bret-
landi sem hafa skrokkaskipti með aðstoð óskasteins. Sú mynd var svo einnig endurgerð
undir sama nafni 40 árum síðar.
INNRÁS LÍKAMSÞJÓFANNA
 Like Father Like Son (1987). Dudley Moore
leikur skurðlækni sem vill að táningssonur
fylgi í fótspor hans en sá vill aðeins vera tán-
ingur, fá sér hressilega í tána, þar af leiðandi,
og komast yfir stelpur annars staðar en á
skurðarborðinu. Hókus pókus og þeir komast
að því hvernig er að vera hinn. Leikstjóri Rod
Daniel.
 18 Again (1988). Sá skemmtilegi öldungur
George Burns leikur leiðinlegan öldung sem
óskar sér þess í afmælisgjöf að verða átján á
ný en ekki áttræður. Hlédrægur sonarsonur
hans lendir í þeirri hremmingu að þurfa að
hýsa sál karlsins fyrir einhvern galdur – og öf-
ugt. Leikstjóri Paul Flaherty.
 Vice Versa (1988). Judge Reinhold er fráskil-
inn og vinnusjúkur verslunarstjóri sem á 11
ára son og þeir óska þess heitt að geta skipt
um hlutverk. Töframáttur taílenskrar höf-
uðkúpu reddar því að óskin rætist eina bíó-
myndarlengd. Leikstjóri Brian Gibson.
 Big (1988). Kannski skásta líkamsskipta-
myndin. Ungur piltur sér ótal kosti við að verða
stærri, óskar sér þess hjá óskavél í skemmti-
garði og breytist í Tom Hanks, sem sannarlega
hefur fyrirséða kosti en einnig ófyrirséða galla.
Hanks gerir margt vel með saklausan ungling
inni í sér. Leikstjóri Penny Marshall.
 Dream a Little Dream (1989). Önnur atrenna
að gamall-skreppur-í-ungan-skrokk-og-öfugt.
Hér eru það Jason Robards og Corey Feldman
sem skiptast á skeljum sínum. Leikstjóri Marc
Rocco.
Með þessum ósköpum dóu líkamsskipti að mestu
út í Hollywood, nema hvað sá skelfilegi gamanleik-
ari Rob Schneider hefur gert þau að sérgrein sinni
(The Animal, The Hot Chick). Og nú hefur rykið verið
dustað af Freaky Friday. Velgengni hennar gæti vel
getið af sér endurgerðir allra hinna og víseversa.
ÞÆR SKIPTU UM
LÍKAMA OG HLUT-
VERK: JAMIE LEE
CURTIS OG
LINDSAY LOHAN.
Í Pure eftir Gillies MacKinnon er eymdin enn
meiri, möguleikarnir enn færri, að því er virðist,
en þeir möguleikar sem eru þó til staðar felast í
einfaldri og fölskvalausri ást ungs drengs til
móður sinnar, forfallins fíkniefnasjúklings sem
allir hafa afskrifað, nema sonurinn; móðirin er
hálmstrá sonarins en sonurinn reynist haldreipi
móðurinnar. Pure er ekki eins sterk til kantanna
og hún er í þessum einfalda efniskjarna, en
hann, og leikur þeirra sem hann túlka, nægja til
að gera hana áhrifamikla og eftirminnilega.
Ást sonar til móður er einnig efniskjarni
Sweet Sixteen eftir Ken Loach, þann leikstjóra
breskan sem lengst hefur neitað að selja póli-
tíska réttlætiskennd sína fyrir aðgang að alls-
nægtum formúluafþreyingar. En í kaldhæðn-
islegum titli myndarinnar felst því miður sú
staðreynd að Loach og Paul Laverty, handrits-
höfundur hans, sjá litla sem enga möguleika fyr-
ir sögufólkið til að brjótast út úr eymdinni. Hinn
ungi Glasgowpiltur, sem Martin Compston gerir
ómótstæðileg skil, er upprennandi dópsali sem
hyggst nota hið slæma í þágu þess góða, þ.e.
illa fengna dópsölupeninga til að skapa móð-
urinni, sem einmitt situr í fangelsi fyrir dópsölu,
góða möguleika til nýs lífs. Myndin skilur þannig
við þennan pilt að hvorki þessi viðleitni hans né
ástin á móðurinni mun skila tilætluðum árangri.
ALL OR NOTHING: VIÐ HÖFUM EKKI ALLT,
EKKI EKKERT, HELDUR EITTHVAÐ...
Ken Loach er höfundur sem berst fyrir fé-
lagslegum úrræðum; hin einstaklingsbundnu
munu ekki duga til að breyta neinu þegar allt
kemur til alls, segir hann með þessari mynd og
reyndar fleirum. Tvær aðrar af bestu myndum
Breskra bíódaga eru sama sinnis. Báðar segja
óhugnanlegar sannar sögur úr nýliðinni breskri
fortíð en gefa í skyn að nútíminn geti ekki þveg-
ið hendur sínar af þeim; þær lýsa neikvæðum
heilkennum djúpt í samfélagsgerðinni, annars
vegar þeirri skelfilegu kúgun sem írskar alþýðu-
stúlkur voru beittar í „betrunarvist“ hjá kaþ-
ólskum nunnum, en mörg dæmi eru um sam-
bærilega atburði í bresku þjóðfélagi, og hins
vegar mannskæðri valdbeitingu breskra her-
sveita á Norður-Írlandi og kennd er við „Sunnu-
daginn blóðuga“. The Magdalene Sisters og
Bloody Sunday birta, hvor með sínum hætti, þá
bölsýnu trú að komist manneskjan í aðstöðu til
að beita aðrar manneskjur valdi, kúgun, mis-
notkun eða misrétti muni hún notfæra sér þá
aðstöðu. Vonin felst þá í því að sumar mann-
eskjur hafi þrek og þor og hæfileika til að láta
ekki misnota sig.
Þetta er að vísu einföldun á flóknum raun-
veruleika þessara mynda. Þær eru ekki verk
hinna einföldu lausna sem við erum vön að fá í
Amerísku myndinni sem hér er alltaf verið að
sýna. En á Breskum bíódögum gerðist það sem
allt of sjaldan gerist í kvikmyndahúsum okkar:
Fólk sat í fjölskipuðum sölum þögult og gagn-
tekið af því sem fram fór á tjaldinu og gekk svo
út með tilfinningalega og vitsmunalega næringu
til að melta með sjálfu sér og ræða hvað við
annað. Að ógleymdri þeirri skemmtun sem al-
vöru húmor veitir, jafnvel þegar viðfangsefnið er
leiðindi og ömurleiki.
Vonandi hefur aðsóknin að Breskum bíódög-
um, umtal og undirtektir þeirra, sannfært bíóin
okkar um að, þrátt fyrir allt, hefur ekki tekist að
eyðileggja markaðinn fyrir kvikmyndir annars
staðar frá en úr Ameríku.
Þessar myndir eru vonin í vonleysinu, uppörv-
unin í þeim frekar ömurlega hversdagsleika
sem við búum yfirleitt við í kvikmyndaframboð-
inu. Þær eru sönnun þess að „a nice cup of
tea“ getur verið býsna höfugur drykkur.
|ath@mbl.is