Morgunblaðið - 07.11.2003, Síða 32

32 FÖSTUDAGUR 7. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
NÚ ER í gangi landssöfnun Sjónarhóls, fyrstu ráðgjafarmiðstöðvar Ís-
lendinga fyrir aðstandendur barna sem stríða við langvarandi veikindi,
fötlun, þroskahömlun eða önnur þroskafrávik.
Að Sjónarhóli standa öll helstu félög og samtök sem láta sig varða hag
barna með sérþarfir hér á Íslandi. Söfnunin hófst mánudaginn 3. nóv-
ember og nær hámarki me
inu næstkomandi laugard
mun leggja söfnuninni lið
Þeir sem vilja leggja söf
266555 í Landsbanka Íslan
Landssöfnun Sjón
Torfi Lárus Karlsson, sexára grunnskólanemi íBorgarnesi, glímir viðsjaldgæfa fötlun sem lýsir
sér með ofvexti í sogæðum sem veld-
ur bólgum í vefjum sem þenjast út.
Torfi er sonur hjónanna Sig-
urbjargar Ólafsdóttur og Karls
Torfasonar. Hann er fyrsta barn
föður síns en fimmta barn Sig-
urbjargar.
Torfi Lárus fæddist 29. apríl 1997
og var tekinn með keisaraskurði því
fyrirfram var vitað um einhverja
óljósa þykkt sem hafði sést í sónar.
Ekki var hægt að ná barninu út um
venjulegan skurð, heldur var gerður
svokallaður t-skurður. Fötlun hans
kom strax í ljós við fæðingu því sog-
æðaæxli þöktu að mestu efri hluta
líkamans, frá mitti að höfði. Mikil
fyrirferð var á hálsi, vinstri upp-
handlegg, baki, holhendi hægra
megin og á hægri hendi sem var
þreföld. Æxlið á hálsinum virkaði
eins og annað höfuð. ,,Ég var samt
alveg róleg yfir þessu,“ segir Sig-
urbjörg, ,,en mér er minnisstætt að
hjúkrunarfræðingur sem sá hann
nýfæddan fór beinustu leið fram og
kastaði upp.“
Sigurbjörg segir að læknarnir
hafi verið ráðþrota því þeir höfðu
aldrei séð svona og öllum var brugð-
ið. Torfi virtist vera eðlilegur að
öðru leyti en hann þurfti súrefni og
var settur í hitakassa. Rúmið hans
var úti í horni á vökudeildinni og
skermur fyrir svo að aðrir foreldrar
sæju hann ekki. ,,Ég skil það alveg
því hann var svo afskræmdur, en við
höfum aldrei viljað fela hann.“
lægja ofvöxt. Alls hafa verið
átta aðgerðir á honum og þa
tvær hér heima. Auk þess h
hann farið í þrjár kviðslitsa
fengið tappa í magann og fa
ar sinnum til þess að láta lo
á maganum.
Komnir yfir hundr
tímar í svæfingu
Torfi, sem er einstaklega
glaður drengur, vill að öllu s
til haga þegar foreldrarnir
sjúkrasögu hans. ,,Svo hef é
fengið rör í eyrun,“ bætir ha
,,en þegar ég var búinn í ba
sinni datt rörið úr eyranu á
Foreldrar Torfa segjast h
misst töluna á því hversu of
hefur verið lagður inn á spít
Þau Sigurbjörg og Karl hafa aldr-
ei fengið neina skýringu á því hvers
vegna Torfi fæddist svona. Ekki er
óalgengt að börn fæðist með svokall-
að jarðarberjabletti og æxlin á Torfa
eru af sama toga, bara miklu stærri.
Fljótlega kom í ljós að æxlin þrýstu
á öndunarfæri hans og hætta var á
köfnun. Fyrst var hann settur í
krabbameinsmeðferð af því enginn
vissi hvað átti að gera. Það sýndi sig
að slíkt dugði ekki og ekki heldur
sterar sem honum voru gefnir í
þeirri von að æxlin minnkuðu. Þegar
þarna var komið var orðið ljóst að
ekki dygði annað en aðgerð til þess
að bjarga lífi hans.
Torfi hefur farið þrisvar sinnum
til Boston þar sem aðgerðir hafa
verið framkvæmdar til þess að fjar-
„Svo hef ég líka
fengið rör í eyrun“
SJÚKDÓMURINN sem Torfi Lárus þjáist af er kallaður sogæð
æxli. Hann lýsir sér þannig að ofvöxtur hleypur í sogæðar og þ
ast þeir vefir út, segir Gunnlaugur Sigfússon, barnalæknir á L
spítala – háskólasjúkrahúsi, en hann hefur ásamt fleirum anna
Torfa á Landspítalanum.
Sogæðaæxli teljast góðkynja æxli þar sem þau vaxa ekki en
laust, ólíkt krabbameinsæxlum. „Illkynja æxli virðir engin lan
mæri heldur vex í gegnum vefi og dreifir sér til annarra líffær
meðan góðkynja æxli vaxa bara staðbundið,“ segir Gunnlaugu
Þessi sjúkdómur er hvorki ættgengur né smitandi. Hann er
miklum breytileika, og óhætt að segja að umfang sjúkdómsins
Torfa er eitt það mesta í heiminum. Sogæðaæxli eru nær allta
fædd, en eru mjög sjaldgæf.
Sjúkdómurinn getur ýmist staðið í stað, vaxið að einhverju l
áfram, eða minnkað og breytt sér. Hjá Torfa hefur þetta minn
sumum stöðum en aukist á öðrum, segir Gunnlaugur.
Ofvöxtur í sogæðum
Torfi Lárus Karlsson, sem glímir við sjaldgæfa fötlun,
tekur brosandi á móti því sem lífið færir honum, skrifar
Guðrún Vala Elísdóttir, fréttaritari í Borgarnesi. Torfi Lá
byrjaði í skóla í haust, en hann þarf að fara fljótlega í aðge
til Boston. Það verður hans fjórða ferð til Bandaríkjanna
Torfi Lárus ásamt foreldrum sínum, Sigurbjörgu Ólafsdóttur og Karli Torfasyni.
Morgunblaðið/Guðrún Vala
TILTRÚ ALMENNINGS Á
STJÓRNUN HLUTAFÉLAGA
Stjórnunarhættir í hlutafélögum ogþá einkum í skráðum félögum hafaverið mikið til umræðu hérlendis
sem erlendis. Aukin alþjóðleg umræða
og áhersla á góða stjórnunarhætti á sér
meðal annars bakgrunn í fjármála-
hneykslum en ekki síður í alþjóðavæð-
ingu fjármálamarkaða og þar með vax-
andi alþjóðlegri samkeppni fyrirtækja
um erlent fjármagn, að því er fram kem-
ur í grein Áslaugar Björgvinsdóttur, dós-
ents í félagarétti, sem birtist í viðskipta-
blaði Morgunblaðsins í gær. Þar segir að
á alþjóðavettvangi og innan einstakra
ríkja hafi verið skipaðar nefndir til að
leggja mat á stjórnkerfi hlutafélaga,
samdar hafa verið viðamiklar skýrslur og
sett viðmið um stjórnun og eftirlit með
rekstri þeirra. Eitt af markmiðunum, að
sögn Áslaugar, er að efla traust hluthafa/
fjárfesta til stjórnkerfis hlutafélaga og
þar með stjórnenda þeirra.
Árið 1998 var viðmiðunarreglum um
stjórnunarhætti bætt við skráningar-
reglur Kauphallarinnar í London. Setn-
ing viðmiðunarreglnanna kom í kjölfar
fjármálahneyksla á breska markaðnum
og mikillar umræðu um óhófleg laun
stjórnenda.
Danska kauphöllin ákvað að fara svip-
aða leið og sú breska með það að mark-
miði að gera fjárfestingar í dönskum fé-
lögum meira spennandi og þar með bæta
aðgengi danskra hlutafélaga að erlendu
fjármagni.
Innan Evrópusambandsins hefur farið
fram svipuð umræða líkt og fram kemur í
aðgerðaráætlun ESB um nýskipun fé-
lagaréttar og eflingu félagaréttar og efl-
ingu stjórnunarhátta fyrirtækja innan
Evrópusambandsins.
Áslaug bendir á í grein sinni að þrátt
fyrir að enn hafi ekki verið samdar
skýrslur og sett viðmið um stjórnarhætti
hér á landi sé ljóst að athygli manna
beinist í auknum mæli að stjórnun hluta-
félaga, hlutverki og ábyrgð stjórnenda
og stöðu hluthafa. „Þá hafa spurningar
vaknað um stöðu lífeyrissjóða og banka í
viðskiptalífinu og hvernig þátttöku
þeirra og áhrifum í atvinnufyrirtækjum
verði best hagað. Þá má velta fyrir sér
áhrifum hluthafa í íslenskum hlutafélög-
um, hlutverki stærri hluthafa og stöðu
minnihlutans“, að því er fram kemur í
grein Áslaugar.
Bankar og lífeyrissjóðir eru mjög stór-
ir hluthafar í mörgum þeirra félaga sem
skráð eru í Kauphöll Íslands enda gíf-
urlegir fjármunir sem þeir hafa yfir að
ráða. Þrátt fyrir að eitt af skilyrðum fyrir
skráningu á aðallista Kauphallar Íslands
sé að hluthafar séu þrjú hundruð talsins
eða fleiri, er í mörgum tilvikum því þann-
ig farið að einn aðili eða tengdir aðilar
fara með ráðandi hlut. Sem þýðir að ráð-
andi aðili, sem í einhverjum tilvikum er
einungis einn aðili, ræður mestu um
stjórn félagsins og ákvarðanatöku þess.
Án þess að því sé alltaf þannig farið getur
slíkt haft alvarlegar afleiðingar fyrir
tiltrú almennings á íslensku viðskiptalífi
og viðskiptasiðferði.
Það eru því ekki síst hagsmunir hins
almenna hluthafa að settar séu skýrar
reglur um stjórnunarhætti í hlutafélög-
um hér á landi. Ef ekkert er að gert er
hætta á að almenningur í landinu hætti
að fjárfesta í íslenskum fyrirtækjum á
hlutabréfamarkaði. Á markaði sem
hætta er á að stórar viðskiptablokkir ráði
ferðinni á kostnað smárra fjárfesta. Að
sama skapi geta slíkar reglur stuðlað að
áhuga erlendra fjárfesta á íslensku at-
vinnulífi í gegnum skráð félög.
Það er mikilvægt fyrir íslenskt sam-
félag að ákveðið gegnsæi ríki í íslensku
viðskiptalífi og hægt að taka undir með
Áslaugu Björgvinsdóttur um að góðir
stjórnunarhættir og fullvissa markaðs-
aðila um að þeir séu fyrir hendi í skráð-
um hlutafélögum hljóti að vera eitt
þeirra lykilatriða sem skipta verulegu
máli um afkomu þeirra og ekki síður
áhuga fjárfesta á viðskiptum með hluta-
bréf.
MANNÚÐLEG SKOTVEIÐI
Í Morgunblaðinu í gær birtist frétt,þar sem haft er eftir Jóhanni Gunn-
arssyni, bónda að Hraunbrún við Vík-
ingavatn, að ákveðins agaleysis gæti hjá
gæsaskyttum. Jóhann segir m.a. í sam-
tali við blaðið að menn hafi fleiri skot í
byssunum en leyfilegt sé: „Menn mega
vera með þrjú skot en fara ekkert eftir
þeim reglum. Það er skotið nánast á
hverju einasta kvöldi. Þeir liggja fyrir
gæsunum þar sem er sandur því þær
þurfa að komast í sand vegna meltingar.
Þar er hægt að fá gríðarlega mörg tæki-
færi til að skjóta en svo finna menn ekki
gæsirnar í myrkrinu. Að auki skjóta
þeir af allt of löngu færi.“
Í samtalinu við Jóhann kemur fram
að særðar gæsir þvælist um og verði svo
refum að bráð, eða veslist hreinlega upp
og deyi. Jóhann bóndi fullyrðir að veiði-
menn særi fleiri gæsir en þeir drepi og
leggur til að þeir, sem leigja tún til
gæsaveiða, banni kvöldveiði.
Að sjálfsögðu er ekki hægt að alhæfa
um gæsaveiðimenn út frá þessum um-
mælum. Væntanlega er frekar um ein-
staka veiðimenn að ræða, sem svona
haga sér. Hitt er hins vegar ljóst, að
þetta er ekki eina sagan af slíku athæfi.
Slíkt verður að taka fyrir, því að það að
særa fugla og binda ekki enda á dauða-
stríð þeirra heldur láta þá þvælast um
særða, er ekkert annað en mannvonzka.
Veiðimenn taka sig vonandi saman
um að ástunda mannúðlegar skotveiðar,
þar sem hæfileg virðing er borin fyrir
bráðinni og tryggt að flestir fuglar, sem
verða fyrir skoti, náist. Í því sambandi
má nefna tillögur um að ekki sé farið á
fuglaveiðar án þess að hafa hund með-
ferðis. Í sumum nágrannalöndum okk-
ar, t.d. í Danmörku, gildir sú regla. Í
umræðum um það hvernig takmarka
megi rjúpnaveiðar, hefur verið lagt til
að dregið verði úr notkun hunda við
veiðar, væntanlega á þeim forsendum
að þannig megi draga úr þeim fjölda
rjúpna, sem veiðimenn ná. Talsmenn
notkunar veiðihunda benda hins vegar á
að með því að nota hund megi tryggja
að bráðin finnist, en liggi ekki særð eft-
ir.
Í umræðum um rjúpnaveiðar á Al-
þingi í fyrradag sagði Kolbrún Hall-
dórsdóttir, eini þingmaðurinn sem
þekktist boð veiðimanna um að fylgjast
með notkun hunda við veiðar, eftirfar-
andi: „Ég finn mig knúna til að segja frá
því hér að ég fór í ferð með veiðimönn-
um sem sýndu mér notkun veiðihunda
við veiðar og ég verð að segja það að ég
varð bara mjög impóneruð af því sem
þar var á ferðinni, þ.e. þjálfaðir veiði-
hundar haga sér allt öðruvísi við veiðar
heldur en við töldum sem ræddum mál-
ið í umhverfisnefnd í fyrravetur.“
Þessi mál þarfnast áframhaldandi
umræðu. Skotveiði er vinsæl íþrótt og
tryggja þarf að hún fari íþróttamanns-
lega og mannúðlega fram.