Morgunblaðið - 20.11.2003, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. NÓVEMBER 2003 B 17

















































































NVIÐSKIPTI lýsinga sem safnað hefur verið um
markaðinn og einstök fyrirtæki. Rétt
er að velja og vinna með fleiri en eitt
fyrirtæki á sama tíma. Þegar búið er
að velja fyrirtæki sem koma til
greina þarf að opna viðræður. Á því
stigi er mikilvægt að hafa aðgang að
ráðgjafa sem þekkir viðkomandi
markað og starfssvið. Æskilegt er að
öll samskipti við fyrirtækin sem ætl-
unin er að ræða við fari fram með til-
stilli slíkra ráðgjafa. Viðræður um
verð og uppbyggingu viðskiptanna
eru vandasamar og krefjast þess að
fagfólk leiði viðræðurnar. Kaupend-
ur ættu að hafa sem minnst sam-
skipti við seljendur á meðan á kaup-
ferlinu stendur önnur er félagsleg
samskipti sem hafa að markmiði að
byggja upp gagnkvæmt traust aðila.
Ef samningar takast um kaup á
fyrirtæki þarf að framkvæma áreið-
anleikakönnun og ganga frá samn-
ingum um viðskiptin. Í ólíkum lönd-
um gilda mismunandi reglur og
hefðir um bókhald, fjármögnun,
starfsmannamál, umhverfismál o.fl.
Þess vegna er sjálfsagt að nota þar-
lenda endurskoðendur og lögfræð-
inga þegar gengið er frá kaupum á
erlendum fyrirtækjum. Við frágang
verður að ganga vel frá tryggingar-
ákvæðum samninga og tryggja að
áreiðanleikakönnun sé unnin af fag-
mennsku. Fjármögnun viðskiptanna
þarf að tryggja með lánsfjármögnun
eða eiginfjármögnun. Möguleikar til
fjármögnunar eru margir og sjálf-
sagt er að vinna náið með sérfræð-
ingum á því sviði í kaupferlinu. Einn-
ig er mikilvægt að hafa fjármögnun
kaupanna í huga við val á fyrirtæki –
efnahagsreikningur félagsins sem
keypt er ræður miklu um mögulega
fjármögnun kaupanna – einnig er oft
mögulegt að selja tilteknar eignir
eftir kaupin eða hluta starfseminnar
sem ekki fellur að starfsemi kaup-
andans.
Takmarkaður vöxtur
Ísland er lítill markaður með tak-
markaða vaxtarmöguleika fyrir fyr-
irtæki og fjárfesta. Framsækin fyr-
irtæki eiga að leita leiða til að kaupa
fyrirtæki erlendis. Áhugaverð leið er
að skilgreina Norðurlönd sem sinn
heimamarkað líkt og Kaupþing, Opin
Kerfi og Nordic Photos hafa gert. Í
slíkri stefnumótun fyrirtækja felast
mikil tækifæri en jafnframt skyn-
samleg takmörkun. Stærð íslenska
markaðarins takmarkar umsvif ís-
lenskra fjármálafyrirtækja og um-
breytingasjóða. Á Norðurlöndum
eru fyrirsjáanlegar miklar breyting-
ar í atvinnulífi vegna kynslóðaskipta
í fyrirtækjum og samruna fyrirtækja
milli landa – ný fyrirtæki verða
mynduð sem þjóna öllum Norður-
löndunum sem einum markaði. Ís-
lensk fjármálafyrirtæki í samvinnu
við íslensk fyrirtæki og stjórnendur
eiga að koma að þessum umbreyt-
ingum með virkri þátttöku og fjar-
festingum. Það er löngu tímabært að
íslensk fjármálafyrirtæki, önnur en
Kaupþing Búnaðarbanki, opni
starfsstöðvar á Norðurlöndunum. Ís-
lensk sjávarútvegsfyrirtæki hafa
mörg hver öðlast verulega reynslu af
fjárfestingum erlendis. Jafnframt
hafa þjónustufyrirtæki sjávarút-
vegsins, s.s. bankar, iðnfyrirtæki og
flutningafyrirtæki verðmæta
reynslu af alþjóðlegum viðskiptum. Í
ljósi þessarar reynslu og þekkingar
eiga íslensk fyrirtæki sem starfa í
sjávarútvegi og annarri matvæla-
vinnslu að hafa metnað til að verða
leiðandi fyrirtæki á sínu sviði í Evr-
ópu. Íslensk fyrirtæki og einstak-
lingar hafa mikla möguleika til að
stækka markaði og hasla sér völl í al-
þjóðlegum viðskiptum með kaupum
á erlendum fyrirtækjum. Í mörgum
tilfellum er útrás af því tagi nauðsyn-
leg fyrirtækjum sem náð hafa þroska
og mikilli markaðshlutdeild á ör-
markaðinum Íslandi. Reynslan sýnir
að jafnvel lítil fyrirtæki með öfluga
bakhjarla og einbeitta stjórnendur
geta náð góðum árangri í að stækka
fyrirtækin og stækka markaðssvæði
með kaupum á erlendum fyrirtækj-
um. Efasemdir fræðimanna um ytri
vöxt fyrirtækja virðast ekki eiga við
ef litið er yfir sögu íslenskra fyrir-
tækjakaupa á erlendum mörkuðum.
Höfundur starfar við kaup og sam-
runa fyrirtækja hjá Michelsen &
Partners í Kaupmannahöfn.
FJÁRFESTAR í Evrópu byggja
ákvarðanir sínar um fjárfestingar í
auknum mæli á frammistöðu fyrir-
tækja í samfélags- og umhverfismál-
um. Þetta er meðal þess sem fram
kemur í nýútkominni rannsóknar-
skýrslu sem samtökin CSR (Corpo-
rate Social Responsibility), endur-
skoðunarfyrirtækið Deloitte og
fjárfestingarfyrirtækið Euronext
unnu í sameiningu.
Skýrslan var unnin eftir spurning-
arlistum sem lagðir voru fyrir sjóðs-
stjóra og greiningaraðila annars
vegar og þá sem stjórna fjárfesting-
artengslum fyrirtækja (e. investor
relations officer/IRO) hins vegar í
átta Evrópulöndum. Ríflega helm-
ingur í fyrrnefnda hópnum, 52% að-
spurðra, telur að samfélagsleg
ábyrgð fyrirtækja og afstaða þeirra
til umhverfismála muni verða ráð-
andi þættir í ákvarðanatöku um fjár-
festingar í náinni framtíð. Í hinum
hópnum svöruðu 47% sömu spurn-
ingu játandi.
Sex af tíu merkja
aukinn áhuga
Sex af tíu sjóðsstjórum og greining-
araðilum sem spurðir voru í þessum
níu löndum sögðust hafa tekið eftir
auknum áhuga á fjárfestingum í
samfélagslega ábyrgum fyrirtækj-
um á undanförnum tveimur árum.
Enn fleiri, eða 69%, gerir ráð fyrir að
eftirspurn eftir slíkum fjárfestingum
aukist á næstu tveimur árum.
Í rannsókninni, sem tók til Bret-
lands, Hollands, Frakklands, Þýska-
lands, Sviss, Ítalíu, Spánar og Sví-
þjóðar, kemur fram að 96% þeirra
sem sjá um fjárfestingatengsl fyrir-
tækja telja að fjárfestar geri síaukn-
ar kröfur um upplýsingar frá fyrir-
tækjunum um samfélags- og
umhverfismál.
Markaðurinn vill
meiri upplýsingar
Að sögn Sigrúnar Rögnu Ólafsdótt-
ur, endurskoðanda hjá Deloitte á Ís-
landi, er ljóst að markaðurinn gerir
meiri kröfur um upplýsingar frá fyr-
irtækjum en hingað til hefur tíðkast.
„Markaðurinn vill meiri upplýsingar.
Það hefur alltaf verið mikil áhersla á
fjárhagslegar upplýsingar. Lagaum-
hverfið víðast hvar fjallar fyrst og
fremst um fjárhagslegar upplýsing-
ar. Það er greinilegt að annars konar
upplýsingar eru ekki síður mikilvæg-
ar,“ segir Sigrún Ragna.
Hún nefnir álframleiðandann Al-
can sem dæmi um fyrirtæki sem
veitir heilmiklar upplýsingar um um-
hverfismál í sínum reikningsskilum.
Með þessu vilji fyrirtækið bæta
ímynd sína og svo eigi við um mörg
önnur fyrirtæki í mengandi iðnaði.
„Aðalatriðið er að fyrirtækið axli
ábyrgð á sinni starfsemi,“ segir Sig-
rún Ragna. Hún telur ekki ólíklegt
að í framtíðinni muni lagaumhverfið
færast í þá átt að gera auknar kröfur
á fyrirtæki um að sinna upplýsinga-
gjöf um samfélags- og umhverfismál,
en ekki bara um fjárhaginn. Svoköll-
uð græn reikningsskil, sem snúast
um að halda bókhald um atriði sem
snúa að umhverfinu, séu að færast í
aukana og fjárfestar vilji frekar festa
fé í félögum sem séu með öll sín mál á
hreinu.
Líklegt að lög verði sett
Niðurstöður rannsóknarinnar benda
til þess sama en samkvæmt henni
telja 85% aðspurðra í síðari hópnum,
þ.e. þeirra sem hafa umsjón með
fjárfestingatengslum fyrirtækja, að
á næstu þremur árum verði reglur
um upplýsingagjöf fyrirtækja hertar
og gerð krafa um að samfélags- og
umhverfismál séu tekin með í reikn-
inginn.
Sigrún Ragna segir að í Svíþjóð
séu nú þegar til reglur um fjárfest-
ingar lífeyrissjóða. Sænskir lífeyris-
sjóðir þurfi þannig að taka tillit til
samfélags- og umhverfismála fyrir-
tækja í sinni fjárstingarstefnu.
„Þetta er mér vitanlega ekki inni í
neinni löggjöf hér á Íslandi.“
Í rannsóknarskýrslunni kemur
fram að svipaðar reglur gilda í fleiri
Evrópulöndum. Belgískir, breskir,
hollenskir og franskir lífeyrissjóðir
þurfa að líta til samfélags- og um-
hverfisþátta hjá þeim fyrirtækjum
sem þeir fjárfesta í. Niðurstöður
rannsóknarinnar benda til þess að
bæði fjárfestar, kaupendur, og þeir
sem sjá um fjárfestingatengsl, selj-
endur, telji samfélags- og umhverf-
ismál fyrirtækja mikilvæg. Flestir
telja þessa þætti hafa áhrif á ímynd
fyrirtækja, um tveir þriðju að-
spurðra, en nokkuð færri, um þriðj-
ungur, telur þá hafa áhrif á markaðs-
virði til lengri tíma.
Morgunblaðið/Ásdís
Fjárfestar vilja meiri upplýsingar um stefnu fyrirtækja í umhverfis- og samfélagsmálum, að því er evrópsk rannsókn sýnir.
Ásókn í ábyrgar
fjárfestingar
Evrópskir fjárfestar telja samfélagslega ábyrg
og umhverfisvæn fyrirtæki góða kosti
FRÁBÆRT VERÐ !
OSRAM flúrperur
Lumilux Daylight,
Lumilux Cool White
Lumilux Warm White
Lumilux Interna
Kaupbætir fy lg i r hver jum
100 stk af perum.
Jóhann Ólafsson & Co Johan Rönning Reykjavík/Akureyri Rekstrarvörur Reykjavík
Rafbúðin Álfask. Hfj. Rafbúð R.Ó. Keflavík Árvirkinn Selfoss
Faxi Vestmannaeyjar Rafás Höfn S.G. Raftv. Egilsstaðir
Víkurraf Húsavík Ljósgjafinn Akureyri Tengill Sauðárkrókur
Straumur Ísafjörður Glitnir Borgarnes Rafþj.Sigurdórs Akranes
Það birtir til með OSRAM
Geymdu það ekki til morguns
sem við getum gert í dag.
Eins
og
skot
Sími: 505 0400
Fax: 505 0630
www.icelandaircargo.is
Ný
sending!
100 ferðir á viku til 13
áfangastaða í USA og Evrópu
tryggja þér stysta mögulega
flutningstíma með
hagkvæmasta hætti
sem völ er á.
Hér fyrir neðan sérðu dæmi
um verð frá USA og Evrópu
og upptalningu á þeirri
þjónustu sem innifalin er í
verðinu. Við veitum þér
alhliða þjónustu í öllum
þáttum, s.s. gerð tollskjala og
við færum þér vöruna beint
upp að dyrum.
Geymdu það ekki til
morguns sem við getum
gert í dag.
Verðdæmi
Boston
17.000kr./100 kg
m.v. flug frá Logan til Keflavíkur.
Afgreiðslugjald á báðum
flugvöllum innifalið.
Tökum einnig að okkur
tollskýrslugerð og heimakstur
gegn vægu gjaldi.
CARGO