Vísir - 11.03.1981, Qupperneq 8

8
Miðvikudagur IX. mars 1981
vísm
VÍSIR
utgefandi: Reykjaprent h.f.
Ritstjóri: Ellert B. Schram.
Ritstjórnartulltrúar: Bragi Guðmundsson, Elias Snæland Jónsson. Fréttastjórí
erlendra frétta: Guðmundur Pétursson. Blaðamenn: Axel Ammendrup, Arni Sig-
fússon, Frlða Astvaldsdóttir, Gylfi Kristjánsson, lllugi Jökulsson, Jóhanna Sig-
þórsdóttir, Kristin Þorsteinsdóttir, Páll Magnússon, Sigurjón Valdimarsson,
Sveinn Guðjónsson, Sæmundur Gúðvinsson, Þórunn Gestsdóttir, Blaðamaður á
Akureyri: Gísli Sigurgeirsson. Iþróttir: Kjartan L. Pálsson, Sigmundur Ö.
Steinarsson. Ljósmyndir: Bragi Guðmundsson, Emil Þór Sigurðsson, Gunnar V.
Andrésson. útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson, Magnús Olafsson. Safn-
vörður: Eirikur Jónsson.
Auglýsingastjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Ritstjórn: Síðumúli 14, simi 80611, 7 linur.
Auglýsingar og skrifstofur: Siðumúla 8, Simar 8óól 1 og 82260.
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4, sími 86611.
Askriftargjald kr. 70 á mánuði innanlands og verð I iausasölu 4 nýkrónur eintakið.
Visir er prentaður i Blaðaprenti, Síðumúla 14.
Nú hallar á Höllustaði
Sendiför Húnvetninga til höfuðstaðarins vegna Blönduvirkjunar hefur vakiö athygli.
Ekki verður betur séö en tekist sé á um virkjun I Blöndu annarsvegar og þingsetu
Höllustaöabóndans hinsvegar.
Virkjunarmál í Blöndu hafa
tekið sérstæða og harla óvana-
lega stefnu. Stór hópur Húnvetn-
inga hef ur lagt leið sina til höf uð-
staðarins með bænaskjal til al-
þingis og ríkisstjórnar til að und-
irstrika áhuga sinn á að ráðist
verði í Blönduvirkjun sem allra
fyrst.
Sendinefndin er skipuð mönn-
um úr öllum flokkum, en meðal
forgöngumanna eru þekktir á-
hrifamenn úr Framsóknar-
flokknum og fyrrum stuðnings-
menn Páls Péturssonar fram-
sóknarþingmanns og bónda á
Höllustöðum.
Eftir þvi sem almenningi hef ur
skilist, hafa hatrammar deilur
staðið um Blönduvirkjun heima í
héraði og menn staðið í þeirri trú
að þar skiptust heimamenn í tvær
andstæðar fylkingar.
Annarsvegar væru þeir sem
andmæltu virkjuninni á þeirri
forsendu að hún hefði náttúru-
spjöll í för með sér, og eyddi
beitarlöndum Húnvetninga stór-
lega. Páll Pétursson hefur verið
þar fremstur í fylkingu og málið
reyndar afar skylt honum þar
sem virkjunin mundi nánast vera
í hlaðvarpanum á Höllustöðum.
Hinsvegar hafa svo farið for-
mælendur fyrir virkjuninni, þeir
sem hafa talið virkjunina mikinn
búhnykk f yrir héraðið, bæði hvað
varðar orkuna sjálfa, sem og út
frá atvinnu- og uppbyggingar-
sjónarmiði. Sagt hefur verið að
mestu áhugamennirnir i þeim
hópi séu þeir, sem hafi af því
persónulegan fjárhagslegan á-
vinning.
Þessar deilur hafa leitt til þess,
að athygli manna hef ur beinst í æ
ríkari mæli að öðrum virkjunar-
möguleikum, til að mynda í
Fljótsdal austur og Sultartanga í
Þjórsá.
Páll Pétursson lét nýlega í það
skína, að hann og hans menn,
væru reiðubúnir til að fallast á
virkjun, en sú málamiðlun er háð
þeirri forsendu að stíf lugerð og
lóni verði hagað með öðrum
hætti, en ráð hefur verið fyrir
gert. Þær hugmyndir kosta
milljarða króna aukalega, en
Páll hefur ekki talið að ástæða
væri til að gera veður út af þeim
f járútlátum.
Ekki var þessum hugmyndum
Páls betur tekið en svo, að
skömmu síðar lýsti formaður
Framsóknarf lokksins, Stein-
grímur Hermannsson yfir því, að
Sultartangi væri heppilegasti
virkjunarkosturinn í næsta á-
fanga.
Á sama tíma gerist það, að
Austfirðingar herða róðurinn
fyrir Fljótdalsvirkjun og ekki
lætur Eggert Haukdal sinn hlut
eftir liggja. Hann hótar því að
hætta stuðningi við ríkisstjórnina
verði Sultartangi ekki næstur
á dagskrá.
Enn einu sinni er hreppapóli-
tíkin komin í algleyming. Nú er
það ekki togari eða vegur sem
barist er um, heldur heil virkjun.
Segið þið svo að þingmennirnir
hugsi ekki um atkvæðin!
Staða Páls Péturssonar er þó
allsérstæð. Hann hefur greini-
lega reiknað með því að verndun
sauðfjár og beitihaga væri lík-
legri til atkvæðaveiða, en situr nú
uppi sem nátttröll og dragbítur í
þvf æðisgengna virkjunarkapp-
hlaupi sem framundan er. En
Páli er vorkunn. Hann er íhalds-
samur Húnvetningur af Guð-
laugsstaðarkyninu, dæmigerður
fulltrúi þeirrar framsóknar-
mennsku sem telur sveitaróman-
tíkina og sauðkindina heilög vé.
Það er ekki hans sök, ef fram-
sóknarmenn láta af afturhalds-
seminni réttá meðan Páll bregð-
ur sér út til Kaupmannahafnar.
Það væri kaldhæðni örlaganna
ef Páll Pétursson yrði að láta af
þingmennsku fyrir þær sakir ein-
ar að vera framsóknarmennsk-
unni trúr. Það leikur þó ekki á
tveim tungum að fyrir Húnvetn-
inga er virkjun Blöndu meira
virði en þingseta Páls Pétursson-
ar.
Það er liklega helst við hæfi i
skammdeginu að fjargviðrast
yfir orkuskortinum. En eins og
oft vill veröa um skammdegis-
umræður þá er stundum erfitt
að henda reiöur á þvi sem máli
skiptir. Þannig var til dæmis
ekki margt bitastætt i karpi
tveggja pólitikusa i blöðunum
nú nýveriö, þeirra Jónasar
Eliassonar formanns hverfis-
samtaka sjálfstæðismanna i
Hliðunum og Guðmundar G.
Þórarinssonar alþingismanns.
En þótt almenningur hafi átt
erfitt með að sjá einhverja
heillega mynd af orkumálum út
úr skammabréfum þeirra
félaga til hvors annars eru þó
aðrir verri. Jafnframt þvi sem
reynt hefur verið að koma höggi
á Hjörleif Guttormsson iðnaöar-
ráðherra og kenna honum um
orkuskortinn, eru talsmenn ó-
heftrar og skilyrðislausrar stór-
iðju iönir viö að láta ljós sitt
skina um orkumál. Þá hefur
ekki heldur verið skortur á
hreppapólitik sem stundum er
svo illvig að hún skilst varla ut-
an sýslumarka. Eru þar kallað-
ir margir spámenn i héraöi,
hreppsnefndir, bæjarstjórnir og
þingmenn.
Er Hjörleifur
En hverjar eru þá stað-
reyndirnar? Vonandi er daginn
nú fariö að lengja svo aö unnt
L
reynist að hef ja skynsamlega og
yfirvegaöa umræðu. Fyrst
verður aö leita svara viö þeirri
spurningu hvort ákvarðanir nú-
verandi iönaðarráðherra eigi
einhvern þátt i rafmagnsleys-
inu. Er Hjörleifur „kuldaboli”?
Svarið er auðvitaö nei. Þegar á-
kveðið var aö virkja Hrauneyja-
foss, sáu menn fyrir að nokkur
orkuskortur yrði áður en vélar
virkjunarinnar kæmust i gagn-
ið. Þaö er þvi rangt að Hjörleif-
ur Guttormsson hafi átt ein-
hvern þátt i þvi. Tilmæli hans
um að hægja á virkjunarfram-
kvæmdum byggðust á þvi að
framkvæmdum á Grundar-
tanga yrði einnig frestaö. Nánar
verður komið aö þvi á eftir,
hvaða áhrif raforkusala Lands-
virkjunar til Járnblendi-
verksmiðjunnar og annarrar
stóriðju hafði á rekstur raforku-
kerfisins.
Horfellir hjá Landsvirkj-
un
Sumir hafa haldiö þvi fram að
hluta af orkuskortinum megi
rekja til þess að stjórnun Lands-
virkjunar á raforkuframleiösl-
unni hafi farið úr böndunum.
Þetta er rétt aö vissu marki.
Það er ljóst að á haustmánuöum
var raforkuframleiðsla aukin
verulega meöþvi aö miðla vatni
af vetrarforðanum og rafmagn-
iö var selt sem afgangsorka til
tsal og til þess að gangsetja ofn
nr. 2 á Grundartanga. Hér var
öryggi i raforkukerfinu stefnt i
hreinan voða þvi það er óverj-
andi i upphafi vetrar að nota
vatn úr miölun til þess að fram-
leiða afgangsorku. Svo virðist
að forráðamenn Landsvirkj-
unar hafi ekki gert ráð fyrir
þeirri stækkun sem orðið hefur
á markaðssvæðinu og þar að
auki treyst á hlýtt og rigninga-
samt haust. Landsvirkjun er
ekki fyrsti islenski bóndinn sem
' freistast til þess að setja of mik-
iö á, en i landbúnaöinum eru
þeir búskaparhættir horfnir og
litil ástæða til þess að taka þá
upp i orkubúskapnum.
Raforkusamningar
En hvernig eru samningar
Landsvirkjunar við stóriðju-
fyrirtækin um orkusölu? Það er
mála sannast að þeir veita
fyrirtækinu litið svigrúm. Af
þeirri orku sem seld er ísal (á
veröi sem er langt undir
markaðsverði) er afskaplega
litill hluti afgangsorka og þótt
u.þ.b. helmingur þeirrar orku
sem Járnblendifélagiö fær sé
kölluö afgangsorka má ekki
skeröa hana nema samtals um
12 mánuöi á fimm árum.
Það er þvi ljóst að stóriðju-
fyrirtækin hafa flest sitt á þurru
en almenningur þarf aö borga
brúsann i hærra rafmagnsverði
og auknum fjárfestingum i raf-
orkukerfinu.
Hreppurinn
Ég hef litið vikið að hreppa-
sjónarmiðum i orkumálum.
Mér finnst þau ekki umfjöllunn-
arverð, jafnvel þótt þau tengist
stóriðjudraumum sem stundum
virðast alveg hafa rutt úr vegi
öllum öörum draumum. Aö
bestu manna yfirsýn gefst nú
nokkurt ráörúm til skynsam-
legra ákvarðana i orkumálum.
Það er mikilvægt að ekki verði
ráöist i svo stóra virkjun að hún
Sigurður G. Tómasson
borgarfulltrúi fjallar um
orkuskortinn og umræð-
urnar um virkjunarmál.
Hann gagnrýnir ákvarð-
anir Landsvirkjunar en
tekur upp hanskann fyrir
orkumálaráðherra.
Er Hjörleifur „kulda-
boli" spyr Sigurður.
neyði okkur til þess að gera i
timahraki einhvern nauðungar-
samning um útsöluverð á raf-
orku i stóriöju. Við megum
heldur ekki hlaupa á eftir strák-
um sem vilja útvega atkvæðún-
um sinum byggingavinnu. Þá
verður einnig að varast að
endurtaka mistökin viö Laxá.
En við getum vist verið róleg
þvi það er nógur timi til þess að
komast að þeirri niðurstöðu sem
er almenningi hagkvæmust.
Sigurður G. Tómasson
J