Tíminn - 05.11.1969, Blaðsíða 8

8
MIÐVIKUDAGUR 5. nóv. 1969
TIMINN
¥enaer
viö Dyrhólaey gerö?
Hin bafnlausa suðurströnd ís
lands er fjöigur eða fim>m
hundruð kílómetra löng. Þar
iiggja hundruð skipsflaka frá
liðnum öldum grafin í sandinn,
og'etui stranda skipin þar, þrátt
fyrir ratsjár og annan tæknibún
að þessarar vísindaaldar. Úti
fyrir þessari strönd eru beztu
og auðugustu fiskimið lands-
ins, mest nýtt á þeim tíma árs,
sem hafbrimið lemur ströndina
fastast. Þannia eru hvorki firðir
né flóar, víkur né vogar, svo
að teljandi sé. Skammt undan
eru Vestmannaeyjar að vísu
með góða höfn og skjólsama en
öruðuga til innsiglinga og ekki
tæka í hvaða veðri sem er.
Hún . kernur ekki að nægu
haldi sem lífhöfn fyrir skipin
úti fyrir hafnlausri suðurströnd
inni.
íslendingar halda vonandi á-
fram að sigla umhverfis land
sitt og eiga fiskis'.cp á '.andmið-
um sínum næstu aldirnar, þótt
ýmislegt breytist- Er'.end skip
eiga einnig erindi norður ur.d-
ir þessa reginlöngu, hafniausu
sandströnd. Lengi befur það
verið draumur landsmanna að
eignast góða og örugga lífhöfn
miðsvæðis á þessari hættulegu
sandströnd, þar sem ferleg
brkngarðabrot hafsins æða upp
á sandinn o-g boðarnir skáima
í lest utan af þrítugu dýpi
kílómetra leið eða meira. Sá
draumur ætti að færast nær
veruleikanum með hverju ári
á sigurgöngu tækninnar. Menn
hafa lengi horft á Dyrhólaey og
sandbuginn austan við hana sem
líklegasta hafnarstæðið og talað
um, að þar væri unnt að byggja
brimbrjóta og hafnargarða en
grafa höf-nina sjálfa inn í all-
stórt lón austanvert við berg-
höfðann. En hvað kostar þessi
höfn, og hvernig á að gera
hana? Þeirri spurningu hefur
lengi verið ósvarað — og er ef
til vill ósvarað enn, en þó hefur
allýtarleg leit að svari farið
fram á þessu sumri.
Ungur hafnaarkitekt, nýkom-
inn frá Tækniháskólanum í
Þrándheimi fékk það sem loka
prófsverkefni að reikna út og
teikna fullkomna landshöfn eða
lífhöfn við Dyrhóley, otr b,jr
sem þetta var verkefni, tsm vrLa
miálaskrifstofan þurfti og átti að
láta vinna, bar vel í veiði að
sameina þetta, og því samdist
svo við yfirvöld hafnarmála
að nann ynni þetta verk í
sumar.
Þessi ungi hafnaarkitiekt er
Pálmi Jóhannesson, sonur Jó-
hannesar Þ. Jóhannessonar
kaupmanns á Rifi, áður bónda
að Kvíslarhóli á Tjörnesi. Tím-
inn hitti Pálma að máli fyrir
skömrnu — daginn eftir að
hann kvæntist að loknu þessu
sumarverki og daginn áður en
hann hélt aftur til Þrándheims,
þar sem hann mun starfa sem
aðstoðarkennari í vetur við
Tækniháskólap"
- Hve mörg ár hefurðu verið
við nám í Tækniháskóla Noregs
í Þrándheimi, Pálmi?
— Fjögur ár.
— Laukstu prófi í vor? Hver
er sérvrein þín f náminu?
— Já, ég lauk bóklegu prófi
f vor, en eftir var tilskilin verk-
Rætt við ungan hafnaarkitekt, Pálma Jóhannesson, sem teiknað
hefur slíka höfn sem lokaprófsverkefni í sumar og gerir ráð fyrir
að hún kosti rúmar 500 miffj.

Dyrhólaey, með gatinu og dröngunum fram af henni.
leg úrlausn. Sérgrein mín er
hafnargerðir með sérstakri á-
herzlu á mannvirkjagerð fyrir
opnu úthafi. Ég leitaði til Vita-
málaskrifstofuninar um það,
hvort hún hefði ekki handa mér
eitthvert hæfilegt verkefni, sem
hún þyrfti að láta vinna, og
samkomulag varð um, að ég
ceiknaði og gerði áætlun um
fullkomna höfn við Dyrhólaey.
Helzti prófessor minn við há-
skólann var Per Bruun, sem er
mikill sérfræðingur um sand-
strauma við úthafsstrendur og
hefur hann rannsakað það fyrir
bæri víða um heim, meðal ann-
ars sandstrauma við suður
strönd íslands. Þó eru þeir eng
an veginn nægilega rannsakaðir
og þyrfti að herða mjög á slík
um rannsóknum, því að hafnar-
gerð við Dyrhólaey og víðar
verður að byggjast á góðri
vitneskju um þetta atriði.
— En hafa nægilegar bor-
unar- og botnkannanir farið
þarna fram?
— Nei, alls ebki. Og þess
vegna má engan veginn líta á
mitt verk sem fu'llkomna fram
kvæmdaáætlun. Við náæai'i
könnun bergs, footns og strauma
gætu forsendur eða líkur þær,
sem ég hef byggt á, breytzt
verulega.
— Við hvaða þarfir miðaóir
þú gerð hafnar þinnar við Pyr-
hólaey?
— Fy-rst og fremst við þarfir
allstórr^ fiskiskipa, að hún
geti verið lífhöfn fyrir þau, en
auk bess yrði hún einnig tæk
allstórum vöruflutningaskip-
um.
— Hve dýr yrði þessi höfn
samkvæmt áætlunium þínum?
— Rúmlega 500 milljónir
króna, en annars er sú kostnað
aráætlun ekki örugg, því að
hún gæti breytzt við nánari
rannsóknir bergs í Dyrhólaey,
þar sem taka yrði efni í hafnar-
garða, og fleiri atriði
greina. I k
ur gert f.vrhv e® ’im JKTV
af þessum heildarkostnaði yrði
vegna varnargarðanna út fyrir
brimgarðinn, en aðeins 20%
vegna dýpkunar innan þeirra,
rennugerðar inn í lónið, dýpkun
þess og hafnargarða þar. Með
í kostnaðaráætlunina eru því
ekki tekin mikil hafnarmann-
virki, en þau geta komið síðar.
Þó er gert ráð fyrir 800 metra
viðlegugarði.
—Telur þú þetta helzta hafD
a-rstæðið á ströndinni milli
Þorlákshafnar og Hornafjarð-
ar?
— Já, vafalítið er það bezt
Þarna er breyting strandárinn-
ar einna minnzt og nokkurt hlé

milli tveggja varnarveggja —
Reymsfj alls' v qg Dyrhólaeyj aijj m
—>"Hvernig'yrði ge::ð hafnar
innar í stórum dráttum?
—- Teikningin, sem þessu
fylgir sýnir það ef ti! vill betur
en orð. í stuttu máli er hún
þannig, að Dyrhó’.aey og drang-
arnir fram af henni eru notaðir
að vestan og gerður garður
milli þeirra og fram fyrir þá
til suðausturs. Úr sandfjörunni
að austan verður síðan gerður
annar garður fram og sveigir til
móts við hinn og myndast þar
hafnarmynni. Garðarnir þurfa
að ná fram á 12—14 metra dýpi,
eða fram fyrir grunnbrot. Þeir
Yfirlitsteikning af höfn
vi3 Dyrhólaey. NeSst hafn
argarðar og hafnarmynni,
úr henni sýnd cennan upp
i væntanlega höfn lóninu
austan undir eynni.
Pálmi Jóhannesson
yrðu að vera gerðir að m-estu
úr stórgrýti, og því stærri björg
um, sem framar dregur, allt að
10 lestir að þyngd hvert til þess
að standast hafrótið. Fremst
yrði að gera steinsteypta kláfa
eða krabba af sérstakri gerð til
þess að standast hinar hamrömu
ánásix úthafsins.
Grjót í hina miklfu varnar-
gerða ætti að vera nóg til i
nálægð, þar sem Dyrhólaey ris
nokkur hundruð m. frá. Berg
hennar er þó ekki nógu vel rann
sakað enn, og þyrfti að gera þar
nokkrar reynslusprengingar til
þess að vita, hvort unnt er að
fá þar nógu stór björg og heiL
Síðan yrði sandinum dælt úr
botni ytri hafnarinnar og graf
in renna inn í lónið, sem yrðd
dýpkað og gert þar skipalægi.
Þetta yrði alveg örugg höfn, þeg
ar inm væri komið. Spumingin
mesta er enn um það, hvernig
sandburði verði háttað inn í
höfnána, hvernig sandstraum-
arnir ligigi. Mér virðist margt
henda til, að sandstraumur
liggi, þarna austur við Dyrhóla
eyna.
—Að hvaða störfum ferðu
nú í Þrándheimi, Pálmi?
— Staða sú, sem ég mun
gegna eitt eða tvö næstu árin
nefnist „videnskapelig arki-
tekt“, en háskólinn hefur nokkr
ar slíkar fastar starfsstöður við
ýmsar deildir og ráðast í þær
nýúitskrifaðir menn. Þeir
vinna að ýmsum verkefnum og
tilraunum og eru að nokkru að
stoðarkennarar, fara yfir verk-
efni fyrir prófessora, aðstoða
nemendur við tilraunir og
standa fyrir ákveðnum tilraun-
um.
Ég kaus þessa stöðu heldur
en koma heim nú strax að námi
lofenu, því að mér þykir mikil
vægt að reyna betur á það,
hvernig lærð fræði samræmast
bagnýtum og tímabærum verk-
efnum og rannsóknarstarfi. Ég
hef t. d. mikinn hug á að vinna
að straumrannsóknum með hlið
sjón af sandburði, og einnig að
brimrannsóknum og forsendum
fyrir svonefndri bylgjuspá eða
brimspá.
• —Hvernig er stúdentalíf \
Þrándheimi, Pálmi?
— Mér hefur fundizt það
mjög heilbrigt og skemmtllegt
Norskir stúdentai ieggja mikla
áherzlu á útivist og líkamsræki.,
og má það teljast sjálfsagður
þáttur í daglegu lífi stúdents
að iðka íþróttir, leikfimi eða
sund. Prófessorar taka gjarnan
góðan þátt í þessu. Norðmenn
falla mér vel í geð, og 1 Þránd
heimi telst íslendingur heima-
maður að minnsta kosti að
hálfu, og þar er raunar all
margt íslendinga, bæði búsettir
þar og við nám. — AK

•u,.. i