Lesbók Morgunblaðsins - 03.02.2001, Blaðsíða 20

Mörg listaverk eru unnin
með það í huga að þau taki
tillit til umhverfisins. En þar
sem þetta er safn tekur eng-
inn tillit til safnsins sem um-
hverfis. Ég hef gengið
framhjá stöplinum á hverjum
dagi í mörg ár og mér hefur
alltaf þótt hann ansi
skemmtilegur. Hann gæti
allt eins verið minimalískur
skúlptúr eftir bandarískan
stórlistamann. En í raun er
hann e.k. leifð sem enginn
hefur tekið afstöðu til. Því fór
ég og fékk fólkið hér í kring
til að segja mér hvað það vildi
gera við hann.“ Hljóðskúlp-
túr Hlyns skapar þannig
möguleg listaverk, jafnframt
því sem hann vekur umhverf-
ið og fortíð þess. „Stöpullinn
vekur minningar hjá mörg-
um sem segja frá sögu húss-
ins eða fortíðinni. Aðrir vilja
bara láta rífa stólpann. Það
komu fram margar góðar hugmyndir. Einn
vildi t.d. gera hann að e.k. sýningarstöpli sem
listamenn fengju að sýna á í mánuð í einu.“
Hlynur segir henta sér að vinna í mörgum
miðlum við að tjá hugmyndir sínar. Þannig
reyni hann að fjalla um listina í umræddri sýn-
ingu í þrennu lagi með ólíkum hætti. Hann
treystir sér þó ekki til þess að svara þeirri
ósvaranlegu spurningu hver sé staða listarinnar
við aldamót. „Ætli við látum stöpulinn ekki bara
svara því.“
S
ÝNINGIN ber heitið „Um
listina“ og leitast Hlynur þar
við að fjalla um stöðu listarinn-
ar í upphafi nýrrar aldar. Sýn-
ingin er í þremur hlutum, þar er
að finna málverk, innsetningu
og ljósmynda- og hljóðskúlptúr
en í hverjum þeirra veltir lista-
maðurinn fyrir sér virkni listforma og spurn-
ingum um listina í lífi samtímans.
Í Ásmundarsal sýnir Hlynur verk sem hann
kallar „ferilsmálverk“ þar sem rýnt er í fram-
kvæmd málverksins og athöfnin að mála verð-
ur innihald þess. „Það sem mér finnst mest
spennandi er ferlið í málverkinu, þ.e. málverkið
sjálft. Yfirleitt þegar menn mála málverk er
þar um að ræða endanlega mynd sem felur um-
merkin um hvernig hún varð til. Mér finnst
meira spennandi að mála mynd sem segir sögu
um hvernig hún varð til og tímann sem það tók.
Ég reyni að sýna bæði yfirborðið og það sem
býr undir. Ég mála lag, yfir lag, yfir lag, en það
sem verður undir sést alltaf í gegn en verður sí-
fellt óskýrara. Þannig nota ég málverkið sem
allegóríu fyrir tímans rás, lífið, minnið, það sem
líður en situr samt eftir.“ Þannig er tíminn
skráður í málverk Hlyns, hann birtist þar lag-
skiptur og stöðugur en um leið óræður þar sem
lögin eru gagnsæ og því ekki nákvæmlega
hægt að greina röðina í legu þeirra.
– En hvar er áhorfandinn sem skoðar mynd-
ina staddur í tíma?
„Hann er að horfa á hlut sem er orðinn.
Þannig að hann er í framtíðinni frá málverksins
sjónarhorni. Ef við notum þá rökvillu,“ segir
Hlynur og hlær. „En í málverkinu getur hann
séð mynstrið í fortíðinni,“ bætir hann við.
Þunnar pensilstrokur í ólíkum litum eru mjög
sýnilegar í málverkum Hlyns. Með því móti
segir hann málverkið verða hverfult, þar sem
áhorfandinn sér lögin á mismunandi hátt eftir
því hvernig hann kemur að því. Mér finnst
skipta máli að málverkið hafi einhvers konar
heildarhugsun í sér. Ég reyni að ná þeim áhrif-
um að málverkið sé heildstætt og hafi dýpt, sé
ekki yfirborðskennt, en fullnægi um leið öllum
formlegum þáttum málverksins, til dæmis að
málning sé notuð á yfirborð.“
– En hvað hefurðu að segja um títtnefnda
stöðu málverksins í samtímanum?
„Málverkið sem slíkt og sem sögulegur hlut-
ur er náttúrulega alltaf í stöðugri endurskoðun.
Mér finnst aftur á móti út í hött að tala um
„dauða“ eða „líf“ málverksins. Málverkið er
bara tjáningarmáti og ég held að fólk geti alltaf
fundið eitthvað til að gera við hann. Þegar fólk
er að berjast fyrir því að málverkið sé á lífi held
ég að fólk sé ekki öruggt um hvað það ætlar að
gera við það. Þannig lifir málverkið á meðan
fólk hefur eitthvað til að setja fram í því sem
hægt er að skilja.“
Heimilisleg innsetning
Í arinstofu listasafnsins sýnir Hlynur kvik-
myndirnar „Frá Ártúnsholti vestur Miklubraut
að Granda“ og „Í eldhúsinu á Öndólfsstöðum“.
„Í verkinu, sem sýnir ferðalag um borgina, er
miðja en vegna hreyfingarinnar bregður fyrir
ýmsum íkonskum svipmyndum úr borginni
sem virka eins og flöktandi hugsanir sem koma
inn í heildarmyndina. Í hinu verkinu er annars
konar tímahugsun þótt formið sé sams konar.
Sú mynd er tekin á bóndabýli úti á landi. Horft
er út um kjallaraglugga en síðan er farið hring-
inn í kringum gamalt eldhús.“ Aðspurður seg-
ist Hlynur ekki líta með fortíðarþrá til „sveit-
arinnar“ í verkinu. Hann hafnar þeirri
togstreitu milli sveitar og borgar sem rík er í
hefðinni. „Það er einmitt litið með nokkurri
upphafningu á borgina í verkinu,“ segir hann.
Sjónvörpunum tveimur sem sýna myndirnar
hefur verið komið fyrir í miðri sýningu á verk-
um Kristjáns Davíðssonar. Þannig lætur Hlyn-
ur verkið spila saman við umhverfið, þ.e. arin-
stofuna í húsinu og málverkin eftir Kristján
Davíðsson á veggjunum.
Listasafn
úr samhengi
Í gryfju er síðan að finna nokkuð nýstárlega
athugun á listinni. Þar er um að ræða lýðræð-
islegan ljósmynda- og hljóðskúlptúr sem ber
nafnið Stöpull. Umfjöllunarefni verksins er
stöpull nokkur sem bar uppi höggmynd meðan
Ásmundur Sveinsson bjó í húsinu en hefur síð-
an staðið ónotaður á bak við listasafnið. Hann
hefur Hlynur myndað frá sjónarhóli fólksins
sem býr í nágrenni við safnið og rætt jafnframt
við nágrannana og fengið þá til þess að koma
með hugmyndir um hvað gera skuli við stöp-
ulinn. Samtölin má hlýða á af bandi á sýning-
unni. „Þetta er leið til að fá fólkið sem býr á
ákveðnu svæði til að móta verkið. Ég hef gert
sams konar verk í tengslum við Hlemm og
gatnamót Lönguhlíðar og Miklubrautur. Stöp-
ullinn fjallar aftur á móti um safnið við Freyju-
götu, en í raun og veru er þetta safn einhvern
veginn algerlega úr samhengi við umhverfi
sitt,“ segir Hlynur og hlær. „Þegar ég fór að
tala við fólkið sem býr hérna í götunni kom
fram að margir höfðu aldrei komið hér inn.
STÖPULL SVARAR
SPURNINGUM
Á myndlistarsýningu sem opnuð verður í Listasafni
ASÍ á Freyjugötu í dag kl. 14 fjallar Hlynur Helgason
um listina og setur meðal annars safnið sjálft í
langþráð samhengi við umhverfi sitt. HEIÐA
JÓHANNSDÓTTIR kom við hjá listamanninum.
Morgunblaðið/Þorkell
Hlynur Helgason veltir fyrir sér virkni listforma á sýningu sinni.
Tíminn er skráður í ferilsmálverk Hlyns.
20 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 3. FEBRÚAR 2001
REYNIR Jónasson, organisti Neskirkju, og fiðluleik-
arinn Hjörleifur Valsson eru næstu tónlistarmenn á
dagskrá tónleikaraðarinnar í Neskirkju.
Á tónleikunum, sem verða á sunnudaginn kl. 17,
verða leikin þrjú sönglög eftir Jón Leifs, Fantasía fyrir
orgel, sem Jón Ásgeirsson samdi í tilefni af vígslu nýja
orgelsins í Neskirkju; Tragoydia op. 11 fyrir einleiks-
fiðlu, eftir gríska tónskáldið Omiris Vangelis, og Sónata
nr. 1 úr sónöturöðinni Rosenkrantz-sónötur eftir H.I.F.
von Biber.
Organisti og harmoníkuleikari
Reynir Jónasson hefur starfað lengi sem organisti og
er ekki síður kunnur fyrir leik sinn og kynningu á
harmoníkunni.
Hjörleifur Valsson hefur hlotið tónlistarmenntun sína
hérlendis og erlendis. Hann leikur á fiðlu sem Hans Jó-
hannsson hefur smíðað.
Hjörleifur er aðstoðarskólastjóri Tónlistarskóla
Garðabæjar.
Morgunblaðið/Þorkell
Reynir Jónasson organisti og fiðluleikarinn Hjörleifur Valsson.
Orgel og fiðla
í Neskirkju