Lesbók Morgunblaðsins - 26.10.2002, Blaðsíða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 26. OKTÓBER 2002 13
BANDARÍSKA leikritaskáldið
og textahöfundurinn Adolph
Green lést á fimmtudag 87 ára
að aldri. Green var höfundur
Broadway-söngleikja á borð við
„On the Town“, „Wonderful
Town“ og „Bells Are Ringing“,
en verkin eru meðal afraksturs
af tæplega sextíu ára samvinnu
hans og Betty Comden. Þau voru
einnig höfundar kvikmynda-
handrita á borð við „Singin’ in
the Rain“ og „The Band Wag-
on“.
Samstarf þeirra Green og
Comden fól þó ekki eingöngu í
sér leikritaskrif því þau gátu sér
einnig gott orð fyrir textagerð
og sömdu m.a. texta fyrir mikið
af tónlistinni í söngleikjum
Leonard Bernstein, Cy Coleman,
André Previn og Morton Gould.
Mörg þessara laga eru svo sam-
ofin söngleikjunum að þau hafa
ekki átt sér sjálfstætt líf utan
þeirra en önnur lög hafa orðið
þekktir slagarar og má meðal
þeirra nefna „Make Someone
Happy“, „Just in Time“ og „New
York, New York“.
Nýr tónlistarstjóri hjá
Konunglegu óperunni
KONUNGLEGA breska óperan í
Covent Garden hefur fengið nýj-
an tónlistarstjórnanda og er það
Bandaríkjamaðurinn Antonio
Pappano sem tekur við af Hol-
lendingnum Bernard Haitink.
Pappano var aðeins 27 ára gam-
all er hann stjórnaði sinni fyrstu
óperu og sú uppfærsla var hjá
Norsku óperunni í Ósló. Fimm
árum síðar, 1992, var hann ráð-
inn tónlistarstjóri Konunglegu
óperunnar í Belgíu og þykir
stjórnunartíð hans þar hafa ver-
ið einstaklega farsæl. Haft hefur
verið eftir spænskum tónlistar-
gagnrýnanda um ráðningu
Pappano til konunglegu óp-
erunnar í Covent Garden að „ef
Belgarnir vita hverju þeir eru að
tapa, hafa Englendingarnir að-
eins óljósa hugmynd um hvað er
að falla þeim í skaut“.
Pappano er lítt þekktur í
Bretlandi, en fyrsta uppfærsla
hans í nýja starfinu á La
Bohème fyrir stuttu vakti hrifn-
ingu jafnt meðal gagnrýnenda
sem áhorfenda.
Skógarganga í Tate
DUVEEN-sýningarsalirnir í
Tate safninu í London geyma
þessa dagana allsérkennilega
innsetningu, en í stað hinna
venjulegu abstrakt- eða fígúra-
tífu skúlptúra sem rýmið yf-
irleitt geymir má finna þar sjö
stóra eikardrumba. Það er lista-
konan Anya Gallaccio sem á
heiðurinn að þessari innsetn-
ingu, sem gagnrýnandi breska
dagblaðsins Daily Telegraph tel-
ur eina áhrifamestu innsetningu
sem hann hafi séð í rýminu til
þessa. Segir hann sýningar-
rýmið nú minna einna mest á
skógarrjóður og ásamt arkitekt-
úr byggingarinnar nái verkið að
kalla fram einfaldar en vel
grundvallaðar athugasemdir.
Adolph
Green látinn
ERLENT
Betty Comden og Adolph Green.
Á EFRI hæð Gerð-arsafns verðuropnuð í dag kl. 15samsýning sex
myndlistarmanna, þeirra
Daníels Þ. Magnússonar,
Haraldar Jónssonar, Hrafn-
kels Sigurðssonar, Ívars
Brynjólfssonar, Spessa/Sig-
urþórs Hallbjörnssonar og
Þorvaldar Þorsteinssonar.
Allir eru þeir vel þekktir fyr-
ir ljósmyndaverk og inn-
setningar og hafa haldið fjöl-
margar sýningar hér heima
og erlendis.
Yfirskrift sýningarinnar
er Sjá – myndalýsing og
benda sýnendur á hinar
ýmsu túlkunarleiðir þegar
blaðamaður spyr út í merk-
ingu titilsins. Daníel segir
hér um vísun í biblíustíl að
ræða (Og sjá!), á meðan
Hrafnkell segir um að ræða
vísun í bókfræði (sjá mynda-
lýsingu). Spessi segir að um
sé að ræða tilraun til að
vekja athygli á sýningunni.
„Textinn gæti verið á skilti
fyrir utan safnið.
Ljósmyndin í ólíkum birt-
ingar myndum er þáttur
sem bindur sýninguna sam-
an en þar er bæði um að
ræða listamenn sem almennt eru skilgreindir
annars vegar sem myndlistarmenn og hins vegar
sem ljósmyndarar. Hrafnkell segir hæpið að
nota skilgreiningar á þenn an hátt, á þessari
samsýningu sé miðillinn ljósmynd einfaldlega
notaður til myndlistarsköpunar og því ekki hægt
að draga línu milli myndlistar og ljósmyndunar.
Spessi bendir jafnframt á að þótt ljósmyndin geti
verið ýmist myndlist eða iðnaður sé jafnvel erfitt
að draga mörkin þar, þ.e. á milli auglýsinga-
myndar af t.d. bensínstöð og listrænnar myndar
af bensínstöð. „Það er í raun samhengið sem
skiptir öllu máli,“ segja þeir Haraldur og Hrafn-
kell og botna rökfærslu Spessa. „Þar erum við
komin að kjarna málsins.“ Sýningin Sjá –
myndalýsing er í austur- og vestursölum Gerð-
arsafns og samanstendur hún af ljósmyndum og
innsetningum. „Verkin eru ekki unnin út frá ein-
hverju sérstöku þema, hver og einn sýnir ein-
faldlega sín verk. Það var í raun Spessi sem átti
hugmyndina að sýningunni, ásamt Ívari og köll-
uð þeir saman hóp með það í huga að búa til
heildstæða sýningu,“ segir Daníel Magnússon en
hann sýnir verk sem hann kallar Portrettmynd-
ir. Um er að ræða fimm andlitsmyndir af starfs-
mönnum Ikea-verslunarinnar. Daníel hefur ver-
ið af fást við spurningar um innihald og landslag
heimilisins í sinni myndlist. „Ég hef verið að
skoða mig um í verslunum fyrir notuð húsgögn.
Stundum skynja ég húsgögnin þar eins og gælu-
dýr sem enginn hefur not fyrir lengur. En í Ikea
er allt annar heimur, þar eru hin fullkomnu
heimili, og myndi enginn kasta frá sér húsgögn-
unum sem eru þar.“ Daníel segist hafa fengið
leyfi til að taka ljósmyndir inni í Ikea-verslun-
inni, en þegar á hólminn var komið fannst honum
viðfangsefnið of óhöndlanlegt. Ég ákvað því að
mynda starfsmennina, sem búa til uppstilling-
arnar, eða heimilislíkin inni í búðinni.“ Daníel
lýsir verkunum sem svo að þau séu á mörkum
þess að vera listaverk, svo ofurvenjuleg séu við-
fangsefni myndanna, hann hafi þó rammað
myndirnar inn í sérsmíðaða ramma úr evrópskri
eik, og prentað í mestu gæðum.
Myndasyrpa Spessa/Sigþórs Hallbjörnssonar
heitir Tjaldstæði og sýnir auð tjaldstæði að vetr-
arlagi á Íslandi. Tjöld og menn eru horfin á þess-
um fyrrverandi svefnstað ferðalanga en eftir
standa fáein ummerki um starfsemi sumarsins.
„Þessir staðir eru allir mjög vinsælir meðal
ferðalanga og eru venjulega yfirfullir af fólki og
tjöldum á sumrin, en myndirnar eru teknar í jan-
úar þar sem allt annar veruleiki blasir við. Þá eru
staðirnir eiginlega í eyði og myndirnar af svæð-
unum verða landslagsmyndir. Ég fann fyrir
ákveðnum forréttindum og frelsistilfinningu við
að standa þarna,“ segir Spessi. Myndaröðina
sýndi hann í New York síðastliðið sumar, en
myndirnar eru teknar í janúar á þessu ári.
Þjóðarvitund á uppboði
Þorvaldur Þorsteinsson sýnir ljósmyndaröð
sem hann nefnir Íslandsmyndir. Í syrpunni eru
margvíslegar myndir af munum og ljósmyndum
frá Íslandi. „Myndirnar eru af gripum sem voru
til sölu á alþjóðlega uppboðsvefnum eBay hinn
29. september síðastliðinn. Þarna fann ég svarið
við leitinni að réttu myndinni af Íslandi, mynd
sem maður leitar statt og stöðugt að þegar mað-
ur býr í útlöndum. Þegar ég fletti upp Íslandi á
eBay, áttaði ég mig á að ég væri að nálgast þarna
landið á raunsannari hátt en þegar leitað er í
ferðamannabækur og bæklinga,“ segir Þorvald-
ur en hann er búsettur í Los Angeles. Meðal
gripanna sem Þorvaldur sýnir myndir af eru
eskimóastytta, jólasveinn með víkingahjálm og
ísbjörn með danska fánann. „Þarna er líka kókó-
puffspakki með íslenskum stöfum. Það kemur
manni virkilega á óvart hvaða mynd af Íslandi
verður eftirsóknarverð í augum annarra, og í
raun er þessi mynd mun fjölbreyttari en ég hef
haft sjálfur af landinu mínu. Ég lærði heilmikið
af þessu og sá mitt þjóðerni í skýru ljósi.“ Verk
Hrafnkels Sigurðssonar heitir Nýbygging – inni
– úti. Verkið er í tveimur hlutum, ljósmynd af ný-
byggingu og veggverk sem endurskapar stemm-
ingu úr nýbyggingu. Hrafnkell segir verkið að
mörgu leyti unnið í framhaldi af tjaldamyndun-
um sem hann sýndi á síðasta ári, þær séu flestar
teknar í Grafarholtinu, svæði sem óðum er að
breytast í manngerða náttúru. „Verkið er hluti af
stærri myndaröð sem ég er að vinna af nýbygg-
ingum. Eiginlega varð hugmyndin til þegar ég
var að keyra í bæinn eftir að hafa myndað tjöldin
á heiðum utan við bæinn. En ólíkt tjöldunum sem
eru tímabundin hýbýli eru þetta hús sem eru að
festa rætur. En mér finnst það heillandi að frysta
byggingarferlið á augnabliki ljósmyndunarinnar
og klára þannig bygginguna í verkinu. Þannig
verður til annarleg bygging, nýr heimur sem er
spennandi að vinna með,“ segir Hrafnkell. Auk
ljósmyndarinnar hefur Hrafnkell þakið einn
veggja sýningarsalarins með hvítu einangrunar-
plasti, þannig leitast hann við að búa til framhald
af veröld ljósmyndarinnar og færa áhorfandann
nær henni.
Ljósmyndin sem lík
Ívar Brynjólfsson sýnir tvö verk. Annað þeirra
felur í sér fimmtán myndir úr bílskúr lista-
mannsins sem kynntar eru sem „þjóðargersem-
ar“ með viðhafnarskilti framan við verkin. „Ég
hef tekið þá ákvörðun að hlutirnir í bílskúrnum
mínum séu þjóðargersemar og reyni hér að
sannfæra aðra um það,“ segir Ívar og setur þar
með spurningarmerki við það hvað skilgreini
hluti sem þjóðargersemar. Hann segist jafn-
framt vera að færast nær og nær heimili sínu í
leit að viðfangsefnum. Seinna verk Ívars nefnist
Lík, er það tvíþætt. Þar er annars vegar um að
ræða samsetta myndröð sem sýnir bol af asp-
artré úr garði listamannsins. Til hliðar við „ljós-
myndina“ liggur „frummyndin“, þ.e. trjábolur-
inn. „Þetta er eiginlega líkið af öspinni, og er
hvorug framsetningin því í raun frummyndin
sjálf. Tréð er dautt og því orðið að einhverju öðru
en ösp, þ.e. líki, og sama er að segja um ljós-
myndina. Hún sýnir öspina en er einhver annar
veruleiki og er því einnig einhvers konar lík eða
líki,“ segir Ívar. Myndröð Haraldar Jónssonar
sem nefnist Heimskautaávextir er af jólaseríum
á trjám í görðum í Reykjavík um jólaleytið í
skammdeginu. „Þessi ljós hafa verið mér hug-
leikin alveg frá því að ég man eftir mér. Mér hef-
ur alltaf fundist þetta ákaflega magnað og mel-
ankólískt fyrirbæri. Sjálfur bjó ég til mín fyrstu
listaverk þegar ég festi jólaseríuna upp í tré þeg-
ar ég var lítill. Þessi skreyttu tré eru í raun
myndlist almennings og birta þá mynd sem fólk
sýnir af sér út á við. Seríurnar í trjánum eru eig-
inlega nokkurs konar portrett hvers og eins
heimilis,“ segir Haraldur. Myndirnar eru að
sögn Haraldar hluti af stærri röð sem enn er í
vinnslu, en hann byrjaði á seríunni fyrir árþús-
undamótin árið 1999. „Ég var reyndar í Ameríku
um síðustu jól en tók engar slíkar myndir þar,“
segir Haraldur og þvertekur fyrir það að mögu-
legt hefði verið að mynda jólaseríur í Kaliforníu.
„Þetta eru íslenskir ávextir og í raun þeir einu
sem vaxa hér á landi. Þetta er einmitt nokkurs
konar fornleifafræði hjá mér, því ég leita uppi
jólaseríur sem settar eru upp nokkurn veginn
hugsunarlaust. Fyrst þú minntist á amerískar
jólaseríur, hefur slík skreyting verið að ryðja sér
til rúms hérna, en ég hef áhuga á heimskauts-
ávöxtunum en ekki amerískum barokkskreyt-
ingum. Ólíkt því sem gerist annars staðar vaxa
heimskautsávextirnir aðeins á veturna.“ Sýning-
in Sjá – myndalýsing stendur í Gerðarsafni,
ásamt einkasýningu Gabríelu Friðriksdóttur á
neðri hæðinni, til sunnudagsins 10. nóvember.
Gerðarsafn er opið alla daga nema mánudaga frá
11–17.
ANNAR VERULEIKI
Morgunblaðið/Kristinn
Sjá – myndalýsing nefnist sýning þeirra Ívars Brynjólfssonar, Haraldar Jónssonar, Spessa og Hrafnkels Sigurðssonar,
sem sjást á myndinni. Pappamaðurinn í miðjunni er ígildi Daníels Magnússonar og Þorvaldar Þorsteinssonar.
Sýningin Sjá – myndalýsing er önnur af tveimur myndlistarsýningum sem opnaðar
verða í Listasafni Kópavogs – Gerðarsafni í dag. HEIÐA JÓHANNSDÓTTIR leit inn
og spjallaði við myndlistarmennina sem sýna ljósmyndir í ólíku samhengi.
heida@mbl.is