Lesbók Morgunblaðsins - 16.11.2002, Page 6

6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 16. NÓVEMBER 2002
E
ITT af því sem vekur athygli
þeirra sem skoða sig um í list-
heiminum um þessar mundir
er útbreiðsla málaralistarinn-
ar í beinum tengslum við sýn-
ingarýmið. Benda má á fjöl-
marga listamenn í þessu
sambandi, en fæstir hafa þó
leikið það eftir Lúxemborgaranum Michel
Majerus að skauta á eigin málverki. Það
gerði hann þó í Kölnischer Kunstverein fyr-
ir um tveim árum, þegar hann hafði lokið
við að smíða risastóran, fjörutíu og tveggja
metra langan hjólabrettavöll, nálega tíu
metra breiðan, sem lá eins og dalverpi eftir
aðalsal stofnunarinnar.
Í þessari manngerðu dæld, sem líktist
einna helst gríðarlegri rennu, málaði Maj-
erus slitur af því sem einkennir verk hans,
svo sem krumpaðar umbúðir utan af varn-
ingi frá heimsþekktum framleiðendum,
heimatilbúin logo, yfirlýsingar í formi aug-
lýsingaklisja, litfjörugar myndir, myndbrot,
línuspil og hvers kyns grafískar formteikn-
ingar. Meðal þess sem sýningargestir gátu
lesið í hjólabrettarennunni voru yfirlýsingar
á borð við: „til fjandans með fyrirætlun
listamannsins“, „táknin sem ég notfæri mér
skírskota ekki til stöðu minnar“ og „að
hætta sér inn á svið stærðfræðinnar getur
orðið til þess að sjálfið gufi upp“.
Málað gegn þrúgandi hefð
Michel Majerus er fæddur í
Esch-sur-Alzette, um þrjátíu
þúsund manna smáborg syðst
í Lúxemborg, við landamæri
Frakklands, árið 1967. Hann
stundaði nám við Listakadem-
íuna í Stuttgart frá 1986 til
1992. Árið 1993 hlaut hann
styrk frá sömu akademíu, en
ári síðar hélt hann fyrstu
einkasýningu sína í Galerie
neugerriemschneider í Berlín,
einu af þeim ungu og spræku
galleríum sem sprottið hafa
upp í Mitte, hinu litla en þrótt-
mikla menningarhverfi, sem
eitt sinn lá austanmegin múrs-
ins alræmda. Skömmu síðar
settist hann að í borginni en
sýnir hvarvetna í Evrópu og
tekur reglulega þátt í stór-
viðburðum út um allan heim.
Það er dæmigert fyrir af-
stöðu Majerus, eins og svo
fjölmargra annarra málara af
sömu kynslóð, að líta á mál-
aralistina sem tímatengt fyr-
irbæri. Hann hafnar að miklu
leyti sögulegum tengslum mál-
aralistarinnar, en reynir þess í
stað að losa hana sem best
hann getur undan þrúgandi
hefðinni. Þó svo hann eigi sér
sína eftirlætismálara, einkum
bandarísku risastærðameistar-
ana Frank Stella, Ellsworth
Kelly, Andy Warhol og Jean-
Michel Basquiat, reynir hann
að umgangast áhrif þeirra
með sögulausum hætti. Hann
neitar með öllu að fást við iðju
sína út frá fortíðarhyggju eða
söknuði.
Til að halda sér frá öllum
slíkum hættum beitir hann
einnig tækni sem rekja má til
naumhyggju og hugmyndalist-
ar áttunda áratugarins. Meðal
þeirra sem vísa honum óhikað
veginn gegn söguhyggjunni
eru Donald heitinn Judd, Ro-
bert Morris og Lawrence
Weiner. Jafnframt sækir Maj-
erus aðföng í hvers konar
prentmiðla, skiltamálun og
auglýsingagerð. Hann stað-
hæfir að nú á tímum hafi allir
sjónrænir miðlar áþekka
stöðu og gildi. Því þurfi lista-
menn ekki endilega að leita til
málaralistarinnar um áhrif
eða tæknibrögð. Allt umleikis
nútímamanninn er verðugt að
athuga sem mögulegt mynd-
efni. Í þeim efnum sé ekkert
eitt öðru göfugra heldur fari
það eftir notagildi áreitisins
hverju sinni hvort það hafnar
undir pensli listmálarans eða
er hafnað af honum.
Í takt við umhverfið
Af þessu má ráða hve óralangt málaralist
Majerus er frá forsendum nýja málverksins
svokallaða sem ríkti á fyrri hluta níunda
áratugarins. Jafnvel þótt drjúgur hluti
þeirrar stefnu væri helgaður sannkölluðu
skyndimálverki, og reyndi þannig að brjóta
sér braut gegn sögulegri hefð, var nýja
myndmálið oftast uppfullt af tilvísunum í
listasöguna. Það þótti heldur enginn stór-
glæpur á blómaskeiði postmódernismans að
nota sér undangengna list sem fyrirmynd.
Þá er ýmislegt í aðferðarfræði Majerus
sem forðar verkum hans frá því að líta út
sem fortíðarlist. Með því að mála til dæmis
hluta verka sinna beint á veggi sýningasal-
arins vinnur hann gegn þrúgandi áhrifum
listasafnsins. Hann vill nefnilega forðast öll
tengsl við það andrúmsloft sem ríkir á hefð-
SKAUTAÐ Á
MÁLVERKINU
Í Galerie neugerriemschneider í Berlín sýndi Majerus raðir af málverkum sem mynduðu eina
heild þótt um sjálfstæð verk væri að ræða.
E F T I R H A L L D Ó R B J Ö R N R U N Ó L F S S O N
Lúxemborgarinn Michel Majerus hefur vakið ómælda athygli fyrir líflega málara-
list sína. Hann neitar með öllu að fást við iðju sína út frá fortíðarhyggju eða sökn-
uði. Til að halda sér frá öllum slíkum hættum beitir hann einnig tækni sem rekja
má til naumhyggju og hugmyndalistar áttunda áratugarins.
Framan við Hamburger Kunstverein, árið 1996, skein risa-
málverk Majerus, „Aquarell“, eins og tungl í fyllingu.
Í Kunsthalle Basel, 1996, sýndi Michel Majerus málverk frá 1993 og 1994 af köttum. Þessi verk þóttu ganga í berhögg við sýningarrýmið.