Pressan - 01.02.1990, Blaðsíða 22

22
Fimmtudagur 1. febr. 1990
Sjálfsagt hefur hún verið eina hvit-
lclædda manneskjan i bænum. Og
ábyggilega sú eina sem datt ekki á slétt-
um skósólum i hálkunni. Segist vera orð-
in svo vön að ganga á slikum sólum og
svo só fátt sem komi sór úr jafnvægi leng-
ur. írís Eríingsdóitir er ritstjóri Gestgjaf-
ans, fyrrum sjónvarpsþula, f lugf reyja og
nemandi i lagadeild HÍ.
EFTIR: ÖNNU KRISTINE MAGNÚSDÓTTUR - MYND: EINAR ÓIASON
Hún ólst upp í Kleppsholtinu,
næstyngst fimm systkina. Eftir
skóiagöngu í Langholtsskólanum
fór hún í Verzlunarskóla íslands og
lauk þaðan stúdentsprófi árið 1983,
með síðasta árganginum sem út-
skrifaðist frá gamla skólanum. Að
loknu verzlunarprófi 1981 ákvað
hún að gerast skiptinemi og hélt til
Bandaríkjanna:
„Þangað hafði ég aldrei komið
fyrr og lenti hjá fjölskyldu í Ne-
braska, fylki sem er kallað „The
armpit of the USA“. Fjölskyldan bjó
í höfuðborginni, Lincoln, sem er há-
skólaborg, þokkalega stór og þetta
var skemmtilegur tírni."
Vinstrisinnaður
bóhem
Hálfu ári eftir komuna var henni
„hent út“ af heimilinu: „Á þessum
tíma var ég dálítið vinstrisinnuð og
mikill bóhem. Það var mikið um að
vera í háskólanum, ég tók þar kúrsa
í stjórnmálafræði og pólitíkin var í
hávegum höfð. Hjónin sem ég bjó
hjá voru fanatísk í trúmálum og
ráku mig eiginlega út eftir tæplega
hálft ár. Sjálf voru þau rúmlega þrí-
tug, en mjög einstrengingsleg í
skoðunum. Manneskja með aðrar
pólitískar skoðanir átti ekki upp á
pallborðið hjá þeim og þar sem þau
voru sannfærð um að skrattinn
hefði tekið sér fasta búsetu í sál
minni vildu þau ekki hafa mig fyrir
börnunum sínum!"
íris segist ekki aldeilis hafa verið á
því að fara heim, hálfnuð með tím-
ann sinn í Bandaríkjunum. „Ég leit-
aði mér að herbergi og fann eitt hjá
konu sem leigði út frá sér í stóru,
gömlu húsi nálægt háskólanum.
Hún var sjálf prófessor í ensku og
auk mín leigðu hjá henni lögfræð-
ingur, strákur frá Guyana sem var í
mastersnámi í ensku og kínverskur
skiptiprófessor. Við vorum eins og
ein stór fjölskylda og skiptumst á að
elda. Kínverjinn var alltaf með ein-
hverja dularfulla kínverska rétti,
strákurinn frá Guyana var græn-
metisæta og var alltaf með nýjar
grænmetis- og baunakássur en ég
bjó til ameríska rétti. Það þýðir ekk-
ert að búa til almennilegan, íslensk-
an mat í útlöndum. Það er alltaf eitt-
hvað sem er öðruvísi. Og þarna í Ne-
braska vissi fólk ekki hvað fiskur
var. Þetta fólk hafði aldrei séð
sjó...“
Meðfæddur óhugi
á matargerð
Áhugann á matargerð fékk íris þó
ekki í Bandaríkjunum; hann var
kominn löngu áður: „Sjö ára bakaði
ég mína fyrstu köku,“ segir hún. „Ég
held að þessi áhugi minn á matar-
gerð sé meðfæddur. Foreldrar mínir
eru báðir góðir kokkar og ég lærði
fyrst af þeim. Heimilið var stórt,
fimm krakkar og bakað fyrir hverja
helgi. Ég byrjaði snemma að taka að
mér baksturinn fyrir helgarnar. . .
Já, veistu ég held að fyrsta kakan
hafi bara verið ágæt. En mamma
þurfti auðvitað að svara ansi mörg-
um spurningum þann daginn. . .!“
Áhugann á að búa til „virkilega
góðan og flottan mat“ segist hún
hafa fengið í Bandaríkjunum: „í
Ameríku voru til öll hráefni sem
maður gat hugsað sér og matarvenj-
urnar voru allt öðruvísi. Þegar ég
kom heim frá Bandaríkjunum vildi
ég hafa salat með öllum mat, en
pabba fannst salat þá vera eins og
gras. Auðvitað fannst honum salat
ómissandi eftir stuttan tíma. Þótt
það sé ekki lengra síðan en átta ár,
þá var úrvalið ekki mikið hérna
heima."
Hún kom heim frá Bandaríkjun-
um vinstrisinnaður bóhem og vildi
fá að taka 5. og 6. bekk Verzlunar-
skólans á einum vetri. „Þú getur
ímyndað þér hvernig það var að
vera vinstrisinnaður í Verzló," segir
hún hlæjandi. „Ég lét lítið á mér
bera í skólanum og átti allt annan
vinahóp en skólasystkini mín. í
rauninni hálfleiddist mér í Verzlun-
arskólanum. Ég á samt margar
ágætar minningar frá þessum tíma.
Flestir kennaranna þarna voru al-
veg frábærir og þessi menntun er af-
ar gagnleg. Það voru alls ekki bara
flugrík heildsalabörn í Verzló eins
og margir alhæfa stundum. Það ber
bara meira á þeim en hinum."
Hef ekki skapgerð í
flugfreyjustarfið
Stjórnmálaskoðanir írisar breytt-
ust þó heldur betur á næstu árum:
„Það gerðist tiltölulega hratt. Ég fór
í lögfræði, flutti að heiman um leið
og um sumarið fór ég í flugið. Þegar
ég þurfti að fara að sjá fyrir mér sjálf
varð kúvending á skoðunum mín-
um. Sagði ekki einhver: „Ef maður
er ekki vinstrisinnaður um tvítugt,
þá er maður hjartalaus, en ef maður
er það ennþá um þrítugt, þá er mað-
ur heilalaus"!"
Þegar ég spyr hvort hana hafi allt-
af langað til að verða flugfreyja rek-
ur hún upp stór augu og spyr á móti:
„Hvaða stelpu langar ekki til að
verða fjugfreyja þegar hún „verður
stór"? Ég held að hún sé vandfund-
in. Ég taldi mig heppna að komast
að því það voru um 300 umsækjend-
ur um u.þ.b. 30 störf á þessum tíma.
Mér fannst mjög gaman í fluginu og
þetta var lærdómsríkur tími. Maður
kemst til útlanda og fær tækifæri til
að sjá svo margt nýtt og skemmti-
legt. Svo öðlast maður aukið sjálfs-
traust í þessu starfi, eða ég gerði það
að minnsta kosti. Maður þarf að
leggja mikið upp úr að líta vel út og
bera sig vel, og takist það er maður
auðvitað ánægður með sjálfan sig.
Ég hefði samt ekki getað hugsað
mér að vera í þessu lengi, flugfreyju-
starfið er ágætt í ákveðinn tíma. í
rauninni hef ég ekki þá skapgerð
sem til þarf í starfið. Ég hef ekki þá
þjónustulund sem þarf... Fullir
karlar að klipa í lærin á flugfreyjun-
um. — O, jú, mann langaði að hella
heitum kaffibolla ofan á svoleiðis
karla! Það þarf miklu meira en þjón-
ustulund í þetta starf. Flugfreyju-
starfið er erfitt og það er bara
hörkuduglegt fólk sem endist í þess-
ari vinnu.“
í stríði við
lagadeild
hóskólans
Eftir fjögurra ára nám í lögfræði
veiktist íris og féll tvisvar á fjórða
árs prófunum: „Ég veiktist nú dálít-
ið löngu áður og veikindin voru þess
eðlis að ég þoldi ekki álagið sem
fylgir því að taka próf. Ég sótti um
að fá að taka þau upp, en fékk neit-
un frá lagadeildinni sem tók ekki í
mál að veita mér undanþágu og tók
ekki læknisvottorð gild. Málið fór
alla leið í landlækni, sem mælti ein-
dregið með því að þessi undanþága
yrði veitt. Lagadeildin sagði það
ekki koma til greina. Lagadeildar-
menn settu það fyrir sig að ég hefði
verið að vinna með náminu og á
það einblíndu þeir. Það var eins og
ég væri fyrsti laganemjnn í sögunni
sem ynni með námi. Ég hafði auð-
vitað verið í áberandi störfum, verið
flugfreyja og þula í sjónvarpinu. Ef
ég hefði verið að moka skurði og
skít tíu tíma á dag hefði málið horft
öðruvísi við... Það er auðvitað álag
að vinna með námi en því miður
þurfa um 50% háskólanema að gera
það. Ég hef alltaf unnið með námi, í
Verzló og líka á fyrsta ári í lögfræð-
inni. Þá varði ég flestum eftirmið-
dögum í að taka menntaskólanema
í aukatíma i þýsku, frönsku og lat-
ínu. Þegar ég tók prófin eftir fyrsta
veturinn í lögfræði var ég á átta
vikna kvöldnámskeiði hjá Flugleið-
um, á hverju einasta kvöldi. Samt
tókst mér að fá mjög þokkalegar
einkunnir um vorið og níu í heim-
spekinni. Ég var því ekki sátt við
þessa neitun og hún fór fyrir há-
skólaráð þar sem ég þóttist viss um
að ég gæti ekki tapað málinu. En
það fór á sama veg. Þetta var orðið
persónulegt stríð; ég átti ekki að fá
þessa undanþágu. Ég hef aldrei
fundið fyrir jafnmikilli heift og ég
fann þarna. Ég fékk mér lögmann
því ég gat ekki staðið í lagaflækjum
á móti Sigurði Líndal lagaprófessor
og félögum hans. Ég var líka ófrísk
þegar þetta gekk allt á og því lítill
bógur til að standa í svona stríði.
Subbugangurinn og leiðindin í
þessu máli voru alveg andstyggi-
leg... Þegar málið fór fyrir háskóla-
ráð varð Ijóst að það snerist ekki
lengur um hvort ég ætti að fá und-
anþáguna eða ekki og það snerist
síst af öllu um mína framtíð. Málið
snerist um það hvort lagadeildin
ætti að fá að taka sínar ákvarðanir
heima í héraði; og þar með hvort all-
ar hinar deildirnar ættu að fá að
ráða sínum málum eða ekki. Þetta
var hagsmunamál deildarforset-
anna. „Ef þú klórar mér ekki á bak-
inu núna, þá ætla ég sko ekki að
klóra þér næst...“!“
Lagadeildin eins og
lítill karlaklúbbur
„Mál þetta vakti athygli á sínum
tíma og varð kveikjan að gagnrýni á
deildina, sem ég tel að flestir geti
verið sammála um að hafi verið af
hinu góða,“ segir íris. „Nema nátt-
úrulega forráðamenn deildarinnar,
enda höfðu þeir augljóslega ekki
þroska til að greina á milli gagnrýni
á starfsemi deildarinnar annars veg-
ar og á sjálfa sig hins vegar. Þetta
tvennt er líka ef til vill óeðlilega
samtvinnað, því lagadeildin er ekki
eins og hluti af akademísku kerfi
heldur eins og klúbbur." Nú þagnar
hún örlitla stund og leitar að lýsing-
arorði: „Svona karlaklúbbur, sem
veitir konum inngöngu af illri nauð-
syn...“
Yrði aldrei líft
í lagadeild!
Þegar ég spyr hvers vegna hún sé
enn með málið í gangi, hvort hana
langi enn til að verða lögfræðingur,
svarar hún:
„Alveg burtséð frá því hvað mig
langar að gera held ég að ég eigi
aldrei afturkvæmt inn í þessa deild.
Mér yrði aldrei líft í lagadeildinni,
það er alveg Ijóst. — En ég tel mig
eiga rétt á þessari undanþágu. Við
vorum tvær sem stóðum í svipuðum
sporum og að mati landlæknis voru
það sambærileg tilvik. Hin stúlkan
fékk undanþáguna. Þegar ég fékk
synjunina kærði ég hana til mennta-
málaráðuneytisins, því við, ég og
lögmaðurinn minn, vildum fá rök-
stuðning háskólaráðs fyrir synjun-
inni. Þeir í ráðuneytinu skrifuðu há-
skólaráði og svarið sem þeim barst
töldu þeir ekki fullnægjandi og
sendu annað bréf. Þegar svarið við
því barst var sonur minn nýfæddur
og ég vildi vera heima og njóta lífs-
ins með honum og manninum mín-
um, Gunnlaugi Helgasyni. Ég var
búin að fá yfir mig nóg af þessu og
nennti ekki einu sinni að hugsa um
það. En nú er þetta á borði í ráðu-
neytinu og ég vona að þessu leið-
indamáli verði endanlega lokið fyr-
ir vorið."
Hún segist ekkert vera bitur yfir
að hafa eytt fimm vetrum í ekki
neitt: „Ég var mjög svekkt þegar
þetta gerðist, en ég velti mér ekkert
upp úr því. Ég lærði þó nokkuð á
þessu; ég kann heilmikið í lögfræði
svo þetta er ekkert alslæmt. Svo
hafa allir gott af því að sjá að lífið
hefur tvær hliðar. Það hefur ekkert
uppúr sér að vera að illskast yfir ■
þessu. Ef maður hugsar neikvætt
fær maður þær hugsanir bara tví-
efldar til baka. Það gefur auðvitað
augaleið að það eru engir sérstakir
kærleikar milli mín og lagadeildar-
manna, en ég vil ekkert vera að tala
illa um þá! Hm... Þetta er allt ágæt-
is fólk, eða þannig... Ég man sér-
staklega eftir tveimur frábærum
kennurum sem voru við deildina
þegar ég var þar. Það voru þeir Ei-
ríkur Tómasson hrl„ sem kenndi
stjórnarfarsrétt, og Garðar Gíslason
borgardómari, sem kenndi réttar-
heimspeki, einhver besti og
skemmtilegasti kennari sem ég hef
haft."
„Á fundi með
blessuðum
labbakútunum#/
Þótt íris fullyrði að hún sé mjög
hægrisinnuð segist hún hafa kosið
Kvennalistann síðast og ef alþingis-
kosningar væru á næsta leiti myndi
hún skila auðu:
„Ég er ósammála svo mörgu sem
Sjálfstæðisflokkurinn er að gera,“
segir hún. „Konur ná engum ár-
angri innan flokksins og karlaveldið
þar er alveg yfirdrifið. Að Sverrir
Hermannsson skuli sýna konum
jafnmikla lítilsvirðingu og hann
sýndi Kristínu Sigurðardóttur þegar
hún tók sæti í bankaráði. „Þessar
pempíur og þessar elskur." Sérðu lít-
ilsvirðinguna sem þessi maður sýn-
ir. Að frammámaður í Sjálfstæðis-
íris Erlingsdóttir,
ritstjóri Gest-
gjafans, hefur
stadið í tveggja
ára stríði við
lagadeild Háskóla
íslands. Hún full-
yrðir að sér yrði
aldrei líft í laga-
deildinni. Um
þetta mál og fleiri
ræðir hún í
PRESSUviðtalinu
í dag.
flokknum skuli leyfa sér að tala
svona," segir hún og er orðið mikið
niðri fyrir. „Sérðu til dæmis Guð-
rúnu Ágnarsdóttur fyrir þér koma
út af fundi með sjálfstæðismönnum
og segja við fréttamenn: „Við vor-
um á fundi með blessuðum labba-
kútunum...“ Myndu konur segja
svona um karlmenn? Nei við mynd-
um ekki gera það. En karlmenn taja
gjarnan svona niður til kvenna. Ég
rek mig oft á það í vinnunni. Ég
hringi í nafni starfsins, kynni mig og
er svarað: „Já, hvað get ég gert fyrir
þig, elskan," eða „vænan" eða „ljúf-
an“ eða eitthvað í þessum dúr. Og þá
svara ég helst: „Það er nú ýmislegt,
elskan" eða „baby" eða eitthvað í
sama dúr. En svona almennt þá segi
ég ekki „elskan" eða „ljúfur" við