Pressan - 26.07.1990, Blaðsíða 15

Fimmtudagúr 26. júlí 1990
15
Af sviðtnu íffósið - afbvíta tjaldinu í barnafatabúðina
EFTIR GUÐRÚNU FINNBOGADÓTTUR M YNDIR KRISTÍN BOCADÓTTIR, MAGNÚS REYNIR JÓNSSON OFL.
Á ári hverju útskrifar Leiklistarskóli Is-
lands 7—8 nemendur. Þar við bætist svipað-
ur fjöldi sem kemur heim frá námi í leiklist
erlendis, aðallega á Bretlandi og Bandarikj-
unum. Á sl. tíu árum hafa þarafleiðandi bæst
a.m.k. eitt hundrað nýir leikarar í hóp þeirra
sem fyrir voru — og börðust um hlutverk í
örfáum leikhúsum.
Þeir sem leggja á sig langt, strangt og
kostnaðarsamt nám vilja líka nýta það á upp-
byggjandi hátt fyrir sjálfa sig og aðra. Þeir
sem leggja út á hina þyrnum stráðu braut
leikarans gera það af brennandi áhuga en
ekki útfrá „praktísku" sjónarmiði og því er
enn átakanlegra ef þeir fá ekki að nýta sína
menntun og vinna við það sem hugur þeirra
stendur til.
Uggandi um sinn hag
Nær útilokað er að vita með vissu um tölu
menntaðra leikara. Við Þjóðleikhúsið
starfa um 35 fastráðnir leikarar en um 20 við
Borgarleikhúsið. Leikfélag Akureyrar
ræður til sín 5 fasta leikara á ári en engir fast-
ir leikarar starfa hjá litlu leikfélögunum. Það
eru því aðeins um það bil 60 fastir leikarar
starfandi á landinu. Hvað eru allir hinir leik-
ararnir að gera?
Þeir eru að vinna fyrir salti i grautinn eins
og svo oft hefur orðið hlutskipti íslenskra
listamanna og ekki aðeins leikara. Þar við
bætist að laun fastráðins leikara við Þjóðleik-
húsið eru aðeins um 70 þúsund krónur á
mánuði svo þeir neyðast líka til að taka að
sér aukastörf. Margir eru uggandi um sinn
hag um þessar mundir því starfsemi Þjóð-
leikhússins hefur verið skorin niður. í hitti-
fyrra voru frumsýnd þar 23 verk en aðeins 4
í vetur. Lilja Guðrún Þorvaldsdóttir, sem
er fastráðin hjá Þjóðleikhúsinu, segir þetta
„ógnvænlega þróun", eins og hún kemst að
orði. „Hér áður fyrr,“ segir hún, „gat ég alltaf
hlaupið í afleysingar á skrifstofu og i af-
greiðslu hja Fálkanum, en síðan ég varð
fastráðin hef ég dottið út úr slíkri vinnu og nú
er ég ekki lengur gjaldgeng á markaðnum.
Ég kann ekki annað en að leika núorðið. Ég
kann ekki á tölvu og hef ekki fylgst með. Ég
hygg að ýmsir séu á sama báti og ég.“
Arnór Benónýsson leikari, fyrrum for-
maður Félags íslenskra leikara er einn
þeirra sem hefur gengið vel eftir að hann út-
skrifaðist úr leikskóla. Hann hefur að vísu
ekki verið stöðugt á fjölunum en hann hefur
unnið störf sem tengjast leiklist. Hann var
leikhússtjóri á Akureyri í eitt ár og hefur
unnið mikið að félagsmálum leikara. Arnór
var á föstum samningi hjá Þjóðleikhúsinu í
tvö ár en í vetur var hann starfsmaður Al-
þýðuflokksins.
„Stór hluti þeirra leikara sem útskrifast
heltist úr lestinni," segir Arnór. „En mjög
margir fá hlutverk öðru hvoru og vinna svo
þess á milli við því sem næst hvað sem er. Ég
held að það megi fullyrða að sá sem ekki hef-
ur fengið fastráðningu eftir tíu ár frá náms-
lokum sé endanlega farinn í önnur störf og
teljist ekki til leikarastéttarinnar lengur."
Leikararnir Halla, Harald, Valgeir, Jónína og Sigurveig: Bóndi, reiðhjólasali, hljómlist-
armaður, kennari og auglýsingasölumaður.
Trésmiður og leikari
eins og Harrison Ford
Einn þeirra sem hefur tekist að fara bil
beggja er Kjartan Bjargmundsson. Síðan
hann útskrifaðist fyrir 8 árum hefur hann
leikið öðru hvoru. En þar fyrir utan er hann
trésmiður og líkar það vel, ekki síður en koll-
ega hans í Hollywood, Harrison Ford.
Ellert A. Ingimundarson er einn þeirra
sem hafa tekið að sér ýmiskonar störf til þess
að geta leyft leikdraumnum að lifa. Hann
Bóndi, bankastarfsmaður, sjómaður, fararstjóri, dagmamma,
verslunarmaður, trésmiður, verkamaður. Hvað skyldi þetta
fólk eiga sameiginlegt? Jú — eitt. Pau áttu Sér öll sama draum-
inn íæsku. Drauminn um að standa á sviði — og leika kannski
allar áðurnefndar persónur! Þau eru nefnilega öll leikarar!
\
hefur meðal annars starfað hjá pökkunarfyr-
irtæki á Keflavíkurflugvelli og í Eldsmiðj-
unni. Harald G. Haralds afgreiðir i reið-
hjólaversluninni Örninn þegar hann er ekki
að leika. Vilborg Halldórsdóttir hefur
unnið við verslunarstörf, Ragnheiður
Tryggvadóttir hefur verið dagmamma og
unnið á skrifstofu og Sigurveig Jónsdóttir
hefur starfað við ferðamannaþjónustu, rekið
Ijósastofu og selt auglýsingar. „Frá því ég
kom frá Akureyri fyrir 10 árurn," segir hún,
„hef ég tekið allt sem til fellur til þess að geta
haldið áfram að leika." María Ellingsen hef-
ur líka snúist í ýmsu. Einn mánuðinn fékk
hún til dæmis launaseðla frá 5 fyrirtækjum.
En hún hefur líka verið svo heppin að geta
starfað að ýmsu sem tengist leiklistinni og
þar sem menntun hennar nýtist, svo sem í út-
varpi, en hún hefur unnið á Bylgjunni. Að-
alsteinn Bergdal hefur unnið við farar-
stjórn. Þröstur Leó Gunnarsson fór á sjó-
inn. Tinna Gunnlaugsdóttir hefur stund-
um unnið við afgreiðslu í barnafataverslun
tengdamóður sinnar í Bankastræti, aðal-
lega fyrir jól og á sumrin. Hún hefur unnið
íhlaupastörf í útvarpi, sjónvarpi og við kvik-
myndir, auk starfsins í leikhúsinu.
Umdeildar auglýsingar
Ótal margir leikarar hafa unnið við auglýs-
ingar sem auðvitað má segja að sé starf sem
tengist leiklist. Aðrir vilja gera sem minnst af
því og sumir neita því alveg. Sá sem hefur
auglýst bjór og Ajax og birst á sjónvarps-
skjánum vikum eða mánuðum saman hefur
sett fram ákveðna ímynd af sjálfum sér í hug-
um áhorfenda og henni er ekki svo auðvelt
að kollvarpa þegar staðið er á sviði Þjóðleik-
hússins í hlutverki Antigónu eða Hamlets.
Sigurður Sigurjónsson er óhræddur við
að koma fram í auglýsingum. „En það þarf
að fara gætilega í það eins og annað," segir
hann. „Það getur verið býsna skemmtilegt
að vinna við auglýsingar og það þarf ekki að
koma niður á leikferlinum. Þetta er hins veg-
ar tvíeggjað og maður má ekki misnota sig.
Ég játa fúslega að ég þarf að fara að passa