Pressan - 17.01.1991, Blaðsíða 22

Pressan - 17.01.1991, Blaðsíða 22
22 FIMMTUDAGUR PRESSAN 17. JANÚAR 1991 Listin er ákveöin skrúdganga Olafur Haukur Símonarson í spjalli ,,Pad er aldrei neiiin edlismunur ú þuí að segja sögu: Sá sem gctur sagt góða sögu í einu formi getur lœrt að segja hana í öðru; þetta er öllu held- urspurning um nennu," segir Ólafur Haukur Símonarson þegar Lista- pósturinn spyr huernig honum hafi líkað að semja kuikmyndahandrit en hann er handritshöfundur að nýju íslensku kuikmyndinni Ryð, sem Regnboginn sýnir um þessar mundir. Hann er einnig ásamt Gunnari Þórðarsyni höfundur söngleiksins. A köldum klaka en hann er sýndur í Borgarleikhúsinu. Ólafur Haukur er einn af þekktustu og fjölhæfustu rithöfundum okkar en hann hefur samið jöfnum höndum skáldsögur, ljóð, smásögur, ieikrit og dægur- lagatexta, auk þess að vera ágætur lagasmiður. Hann er af hinni svo- kölluðu 68-kynslóð og gaf út fyrstu bók sína, ljóðabókina Únglíngarnir í eldofninum, 1970. RYÐ Huernig er suo útkoman? Ertu sáttur uið myndina? „Manni vefst svona hálfpartinn tunga um tönn. Þetta er svona álíka og að vera spurður hvernig börn maður eigi. Jú, ætli það ekki. Þetta er hin besta mynd. Ég hef verið beð- inn um að skrifa fleiri kvikmynda- handrit og þá mun þessi reynsla nýt- ast mér til góðs.“ AÐ FLJÓTA MEÐ STRAUMNUM Þegar þú uarst að stíga þín fyrstu spor á rituellinum uar tíðarandinn mjög gagnrýninn á ríkjandi þjóðfé- lag. Róttœknin uar í algleymingi og þínar bœkur fóru ekki uarhluta af þuí. Nú er hins uegar annað uppi á teningnum í bókmenntum hérlend- is. Huernig kemur þessi þróun þér fyrir sjónir? „Þetta var nú á þeim árum þegar menn voru aimennt gagnrýnni á menn og málefni. Nú þykir farsælast að fljóta með straumnum. Bók- menntirnar eru og verða ákveðið hjól sem snýst í tímans rás í takt við hugsjónir og hugmyndir síns tíma. Ef skáldsagan er orðin þægilegt bróderí til stofuskrauts er það var- hugaverð þróun. Tískusveiflur eru mjög afgerandi á íslandi. Það er svo- lítið í takt við skyndilausnir okkar tíma, samanber fótanuddtæki og skafmiðahappdrætti. Listin er í okk- ar samfélagi ákveðin skrúðganga og menn eru tilnefndir að ganga í fararbroddi eftir því hvaða stefna er í tísku hverju sinni. Það hefur alltaf þurft mjög sterk bein til að vera á öndverðum meiði.“ Hafa listamenn þá mjög takmark- að frelsi? „Það hefur aldrei verið neitt raun- verulegt frelsi í listum. Frelsi er bara hugtak sem er skilyrt af veruleikan- um og aðstæðum hverju sinni." SKORTIR EINHVERN ÁSTRÍÐUÞUNGA Finnst þér þessi þróun haldast í hendur uið það sem er að gerast í bókmenntum annars staðar? „Erlendis er meiri fjölbreytileiki. Fólksfæðin hér setur listinni ákaf- lega þröngar skorður. Hún gerir það að verkum að sveiflurnar hér verða heiftarlegar og hér verður gróðrar- stía fyrir fámennar klíkur sem gefa tóninn. Annars hef ég hreint ekki verið nægilega duglegur við að lesa. Það að ég er sjálfur rithöfund- ur veldur því líka að ég les bækur með öðru hugarfari. Það er mikið og vel skrifað en í heildina finnst mér skorta einhvern ástríðuþunga. Mér finnst oft eins og það vanti að fólk vilji segja samtímanum eitt- hvað með verkum sínum. Kannski það heiti hugsjónir. Það er meinið að í dag eru ekki neinar hugsjónir nema kannski helst sú að græða peninga og listirnar hafa afsalað sér leiðtogahlutverkinu í augnablikinu. Annars kemur það í hlut tímans að skera úr um hvaða bækur eru góðar og hvaða bækur eru slæmar." ÓHUGUR GAGNVART SAMTÍÐINNI Ef við setjum á okkur gleraugu samtímans eftir tuttugu ár hafa bók- menntirnar þá eitthuað að segja fólki um þann tíðaranda sem uið bá- um uið ná um stundir? „Þetta er erfið spurning vegna þess að menn eru upp til hópa ekki að skrifa um samtímann heldur bernsku sína og fortíðina að einu eða öðru leyti. Mér finnst stundum að þessi „nostalgía" sýni fram á ákveðinn óhug gagnvart samtíðinni og kannski er þessi óhugur einhver inngangspunktur að þessari sömu samtíð." Undarlegir hestar og afturgengnir hundar ÞAÐ ER VERIÐ AÐ SKAPA ÁKVEÐINN TILVERUGRUNDVÖLL Suo að uið uíkjum að öðru, Ólaf- ur. Ná ert þá formaður Leikskálda- félags íslands. Það félag hefur náð tímamótasamningum uið Borgar- leikhásið og ná síðast uið Þjóðleik- hásið. Huaða þýðingu hafa þessir samningar í stuttu rnáli? „Það sem felst í þessum samning- um er að það er verið að skapa ákveðinn tilverugrundvöll fyrir leikskáld. Ef við miðum við að það séu sýnd um 10 til 15 íslensk leikrit á ári þyrfti að vera að verki 30 manna hópur. Þessi hópur er ekki fyrir hendi. Það eru um 300 mann- eskjur í Félagi íslenskra leikara en 5 til 6 leikskáld að verki. Þessir samn- ingar tryggja náttúrlega ekki gæð- in. En þeir sýna fram á að þeir sem hafa með þessi mál að gera eru farn- ir að horfast í augu við of lítið fram- boð á góðum íslenskum leikritum. Þetta er fyrst og fremst spurning um það að þokkalega skrifandi fólk sinni leikritun." Þóra Kristín Ásgeirsdóttir Það vakti athygli Listapóstsins að í kvikmyndaþætti DV laugardaginn 12. janúar voru íslenskir listar yfir þær kvikmyndir er þóttu skara fram úr á árinu 1990 um margt ólíkir er- lendum listum. Það var þó ekki vegna þess að Mörlandinn hefði tamið sér einstakan smekk eða sér- stöðu í álitsgerð. Við höfum einfald- lega ekki fengið að sjá nema helm- inginn af þeim kvikmyndum sem hefur verið dreift vestanhafs og þeir erlendu listar sem voru til hliðsjónar voru allir frá Bandaríkjunum. Bandarísku gagnrýnendurnir völdu ,,Ég heyrði Ijóð eftir Gyrði lesið í átuarpinu og uarð mjög hrifinn. Eft- ir það átuegaði ég mér bœkurnar hans og tók til uið lestur. Þá féll ég endanlega fyrir Ijóðunum og mig langaði til að myndskreyta þau. Myndirnar eru aðallega uið Ijóð ár Ijóðabókinni Tuö tungl," segir Kristj- án Jón Guðnason myndlistarmað- ur um sýningu sína á Mokka en uppistaðan í sýningunni eru mynd- skreytingar við Ijóð Gyrðis Elíasson- ar. „Ég hringdi til Gyrðis fyrir tæpu ári og fékk leyfi til að gera þetta. Gyrðir var ánægður með framtak- ið,“ sagði Kristján og bætti við: „Þetta er mín túlkun á hans hugar- heimi þannig að það mætast þarna tveir heimar í gegnum ljóðin. Mér finnst það gefa mér tilefni til að vera dálítið „dekoratífur" og svo er þetta heilmikil fantasía. Þetta eru mjög myndræn Ijóð og svolítið súrrealísk og það gefur ímyndunaraflinu byr undir báða vængi. Það koma fyrir undarlegir hundar og afturgengnir hestar svo dæmi séu tekin. Sumar myndanna eru í svart/hvítu en Gyrðir nefnir mikið liti í ljóðunum og ég leitast við að hafa liti þar sem það á við.“ Hvað um aðrar myndir á sýning- unni? „Það eru myndir frá Grikklandi unnar með litkrít. Ég fór til Grikk- lands fyrir tveimur árum og ferðað- ist þar um allt landið. Ég hreifst mjög af Grikklandi, bæði af landinu og fólkinu og þeim sögulegu stöðum og söfnum sem þar er að finna. Þeg- ar ég fer til útlanda hef ég alltaf skissubókina mína meðferðis og síðan erlendu myndirnar sér og engin þeirra mynda sem urðu fyrir valinu þar komst á blað hjá íslensku gagnrýnendunum. Ástæðan fyrir þessari seinkun á bandarískum kvikmyndum til landsins er því ekki sú að við séum önnum kafin við að skoða flóru kvikmyndanna utan Bandaríkjanna. Staðreyndín er reyndar sú að við fáum sárasjaldan hingað kvikmyndir, hvorki banda- rískar né frá öðrum þjóðum, sem Bandaríkjamenn hafa ekki límt á þartilgerðan gæðastimpil áður. Svefn viö Neskaupstaö. leyfi upplifunum mínum að ráða ferðinni. Það er mjög lítið um að ís- lenskir myndlistarmenn geri mynd- ir frá útlöndum." Hvað er langt síðan þú sýndir verk þín seinast? „Það hefur verið árið 1983 og það er mjög góð tilfinning að vera byrj- aður aftur. Ég haga vinnu minni þannig að ég mála meira á sumrin en teikna á veturna. Ég fæ oft hug- myndir úr þjóðsögum, íslendinga- sögum og ævintýrum. Mér finnst reyndar að ævintýrin séu sorglega vanrækt af íslenskum myndlistar- mönnum." Tónlistarhátíö AUÐUR HAFSTEINSDÓTTIR fiðlu- leikari verður fulltrúi íslands á Tónlistarhátíð ungra norrænna einleikara sem haldin verður í Tampere í Finnlandi 9. til 12. okt- óber í ár. Auður var valin eftir samkeppni í Gerðubergi í síð- ustu viku. Alls kepptu þrír ís- lenskir listamenn, þau gunnar GUÐBJÖRNSSON tenórsöngvari, AUÐUR HAFSTEINSDÓTTIR fiðlu- leikari og hÓlmfriður þÓrodds- DÓTTIR óbóleikari. Dómnefnd- ina skipuðu GUÐMUNDUR EMILS- son tónlistarstjóri, rut magnús- SON óperusöngkona og GUNNAR KVARAN sellóleikari. Kvikmyndir ársins 1990 SPAKMÆLI SIGURÐAR Reykingar á sjúkrahúsum SIGURÐUR ÞÓR GUDJÓNSSON Um áramótin var veiku fólki bannað að reykja á sjúkrahúsum. Um skaðsemi reykinga þarf ekki að deila. En menn verða að horf- ast í augu við staðreyndir. Reyk- ingar eru geysilega vanabindandi svo það er átak fyrir fullfrískt fólk að venja sig af þeim. Það er blátt áfram ómannúðlegt aö leggja slíkt á sjúklinga. Að vera veikur á spít- ala eru alveg vonlausar aðstæður til að hætta. Sjúklingar mega að vísu reykja með undanþágu. Þeir verða að sækja um hana skriflega á eyðu- blaði sem fer fyrir margra augu en læknirinn á auðvitað síðasta orð- ið! Þetta bænakvak um hálfan spítalann er mikil auðmýking fyrir sjúklingana og brýtur niður sjálfs- virðingu þeirra. Og hvað verður svo um eyðublöðin? Verða þau geymd í sjúkraskránum svo hægt verði að stimpla þá svolítið? Djöf- uls reykingapakkið! Hjúkrunarframkvæmdastjóri Landspítalans, Vigdís Magnúsdótt- ir, segir í Mogganum 4. janúar að undanþágan gildi í fáa daga og starfsfólkið fylgist með reykingun- um og þess sé vel gætt að um brýna nauðsyn sé að ræða. Og bætir svo við að sjúklingar láti þetta yfir sig ganga og fáir hafi beðið um undanþágur. Hvað ann- að! Jafnvel við bestu aðstæður forðast fólk að vera með múður og vekja á sér athygli. Það er alkunn staðreynd að þegar fólk leggst inn á spítala glatar það sjálfsmynd sinni og verður miklu minna í sér og varnarlausara en ella. Því er ekki að furða þótt veiku fólki fall- ist hendur og það dragi sig í hlé til að losna við niðurlægjandi njósn- ir, ágengni, þvinganir og guð má vita hvað. Það eru ótrúlegar aðfar- ir við sjúklinga. En þær þykja samt við hæfi. Og hverjir settu bannið? Það voru einhverjir læknatoppar og stjórnendur sjúkrahúsanna. Ár- lega leggjast um tuttugu þúsund sjúklingar inn á ríkisspítalana. En sjúklingarnir voru auðvitað ekki spurðir álits. Þó eru læknar sí og æ að kvarta yfir frekju „stóra bróð- ur“ og mótmæla „forsjárhyggju" hans í heilbrigðiskerfinu. En þeir sjá ekki bjálkann í sínu eigin auga fremur en fyrri daginn. Þeir hafa ekki virt sjúklinga viðlits í ýmsum öðrum mikilvægari málum er varða hag þeirra. Reykingabann á geðdeildum er svo kapítuli út af fyrir sig. Og lýsir vægast sagt litlum skilningi á þeim herlegu deildum. En það getur reynst dýrt spaug fyrir sjúkling- ana. Það má búast við að óhlýðni gegn banninu verði umsvifalaust túlkuð sem leiðinda stælar og geð- sjúklingarnir verði ofbeldi beittir. Og hvað verður eiginlega gert við þá sem óhlýðnast reykinga- banninu? Verða þeir sendir heim eða tyftaðir á annan hátt? Bann- endum ber skylda til að upplýsa hvort einhver viðurlög verða við brotum og hver þau verða ef svo er. Annars kvelst fólk af ótta við hryllilegar refsingar. Það sannar enn virðingarleysið fyrir sjúkling- unum að þetta skuli ekki vera gert. Vonandi hætta nú flestir að reykja sem leggjast inn á spítala. En þeir sem treysta sér ekki til þess ættu einfaldlega að reykja án þess að sækja um undanþágur. Sjúklingar eiga ekki að viður- kenna lögsögu lækna eða hjúkr- unarfólks um reykingar þeirra við þessar aðstæður. Ég skora á alla sjúklinga, eink- anlega geðsjúklinga, að klippa út þessa ágætu grein og líma hana upp á vegg á deildunum sínum svo allir geti lesið. Vera svo bara full- komlega blátt áfram og náttúrleg- ir í sínu sinni. Segja alveg hiklaust upp í opið geðið á læknunum það eina sem hægt er að segja um málið. Að þeir troði þessum helvítis undanþágusneplum upp í rassgat- ið á sér. Nýárs- tónleikar Sinfóníuhljómsveitin heldur nýárstónleika í Háskólabíói í kvöld, 17. janúar, klukkan 20 og á föstudag, 18. janúar, í íþrótta- húsinu á Selfossi. Flutt verður Vínartónlist og fleira að vali hljómsveitarstjóra. Einleikarar verða hljóðfæraleikarar úr Sin- fóníuhljómsveitinni ásamt nem- endum úr Tónlistarskóla ís- lensku Suzukisamtakanna og Tónlistarskóla Hafnarfjarðar. Hljómsveitarstjóri er PETER GUTH. Tónleikar í ✓ Islensku óperunni HALLDÓR HARALDSSON heldur píanótónleika í íslensku óper- unni mánudaginn 21. janúar. Á efnisskránni eru verk eftir BEET- HOVEN, SCHUMANN, KJARTAN ÓL- AFSSON, SCRIABIN, Og RAKHMAN- ÍNOV. Tónleikarnir hefjast kl. 20.30. S.ÞÓR

x

Pressan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Pressan
https://timarit.is/publication/298

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.