Pressan - 28.02.1991, Blaðsíða 18

18
FIMMTUDAGUR PRESSAN 28. FEBRÚAR 1991
Galdurinn að
skulda nógu mikið
FtYKIR MNýjarvörur
I Ma linnl kven- og kartmann
„Miklilax er gulliö I laxeldinu”
Palsson fram-
,ý- . kvæmdasijöri g
Galdurinn í fiskeldi er
að skulda nógu andskoti
mikið, ef marka má rúm-
lega eins árs gömul um-
mæli Reynis Pálssonar
framkvæmdastjóra Mikla-
lax í Fljótum í blaðinu
Feyki í Skagafirði. Þar seg-
ir Reynir að það sé almenn
skoðun þeirra sem til
þekki að „Miklilax sé gull-
ið í fiskeldinu”.
Eins og sagði í PRESSUNNI
á dögunum skuldar Miklilax
nú hátt í 370 milljónir króna
hjá Byggðastofnun, auk þess
sem stofnunin á 24 milljónir
króna í hlutafé í fyrirtækinu.
Ennfremur kom fram í frétt-
inni að fyrirtækið hafi nú
óskað eftir meira lánsfé. Alls
hafi það sótt unr 130 milljónir
auk 10 milljóna í viðbótar
hlutafé og þyki sýnt að
Byggðastofnun komist ekki
hjá að lána þessum stærsta
skuldara sinum meira þótt
útilokað sé að reksturinn
standi undir sér.
,,Við erum ekkert smeykir
hérna þó hvert gjaldþrotið á
fætur öðru hafi dunið á fyrir-
tækjum í greininni. Hjá okkur
hafa allar áætlanir staðist og
þess vegna njótum við sívax-
andi trausts viðskiptaaðila
okkar,” segir Reynir í Feyki
fyrir einu ári síðan. Sam-
kvæmt þessu hlýtur galdur-
inn í fiskeldi að vera sá að
skulda nógu andskoti mikið,
nema að gullið hans Reynis
hafi reynst vera glópagull.
íslendingur sér vonar-
glætu í Norðurlandaráði
Þegar illa gengur á ís-
landi er um að gera að leita
út fyrir landsteinana. Ingi
B. Arsælsson, fyrrum
starfsmaður Ríkisendur-
skoðunar, er nú staddur í
Kaupmannahöfn til að
kynna leiðindamál sem
hann hefur átt í gagnvart
ríkinu og varðar brott-
rekstur hans úr starfi fyrir
nokkrum árum. Ingi leitar
ásjár Norðurlandaráðs, en
þing var sett í Kaupmanna-
höfn í vikunni.
Auk þingmannanna sjálfra
er þar mýgrútur fréttamanna
og hefur PRESSAN hermt að
Ingi hafi þegar fengið áheyrn
norrænu fréttastofunnar
Ritzau. Fréttamenn Ritzau
munu þegar hafa sýnt málum
Inga áhuga, einkum vegna
ásakana hans um að íslensk
stjórnvöld fremji mannrétt-
indabrot.
Ritzau fréttastofan hefur
oft flutt skemmtilegar fréttir
af fundum Norðurlandaráðs
og verður líklega lengi í
minnum hafðar féttir frá
þingi ráðsins í Reykjavík fyrir
allmörgum árum, er frétta-
stofan hélt því fram að rekið
væri skipulagt vændi í disk-
ótekinu Hollywood, sem þá
var og hét.
Nú er að sjá hvort eitthvað
fer að gerast í máli Inga en
hann hefur um árabil kynnt
það rækilega fyrir íslenskum
blaðamönnum.
LOGANDI BJARTSÝNI
Því miður eru bjartsýn-
isverðlaun Bröste einung-
is veitt til menningarvita.
Annars væri næsta víst aö
Einar Sveinn Ólafsson og
félagar hjá ístess fengju
ógrynni af tilnefningum.
Istess hefur hingað til unn-
ið fóður fyrir fiskeldið. Nú
hafa þeir aukið við starf-
semina og hafið vinnslu á
fóðri fyrir loðdýr.
Ef heldur áfram sem horfir
munu þeir ístess-menn sjálf-
sagt leita að þjónustugrein-
um fyrir ullariðnað eða
skipasmíðar.
Óli Laufdal
nældi í ungfrú
Austurland
Óli Laufdal,
skemmtanakóngur á
Fáskrúðsfirði, lætur
ekki deigan síga.
Hann virðist staðráð-
inn í að rífa staðinn
upp úr lognmollunni
og hefur sem kunn-
ugt er tekið á leigu
bæði félagsheimilið
og hótelið.
Nýjasta afrek hans er
að næla í keppnina
Ungfrú Austurland, sem
hingað til hefur verið
haldin í Egilsbúð í Nes-
kaupstað. Nú er ákveðið
að keppnin verður í
Skrúð Fáskrúðsfirði um
þar næstu helgi.
I HART VIÐ
KIRKJUGARÐA
REYKJAVÍKUR
Þótt hvíli ró og friður yf-
ir kirkjugörðum borgar-
innar er bullandi ágrein-
ingur um hvernig staðið er
að útfararþjónustunni.
Davíð Ósvaldsson sem
rekur Líkkistuvinnustofu
Eyvindar Arnasonar hef-
ur nú ákveðið að höfða
mál á hendur Kirkjugörð-
um Reykjavíkurprófasts-
dæmis vegna meintra
orettmætra viðskipta-
hátta.
Málið er til komið vegna
áralangrar óánægju einkaað-
ila í útfararþjónustu með þá
samkeppnisstöðu sem þeim
er búin, en kirkjugarðanir
eru sagðir njóta niður-
greiðslna á meðan einkaaðil-
arnar verða að verðleggja
sína útfararþjónustu með til-
liti til kostnaðar.
Stríð
íslenskra
liðsforingja
nalgast
dómstóla
Styrjöld íslenskra iiðs-
foringja heldur áfram að
magnast. Vegna ásakana
Jóns Hjálmars Sveinsson-
ar fyrrum sjóðliðsforingja
um að liðsforingjarnir
Arnór Sigurjónsson og
Magnús Pétursson séu
bara þykjustunni her-
menn hefur lögfræðingur
Arnórs, Þórunn Guð-
mundsdóttir ritað Jóni
bréf og hótað honum mál-
sókn vegna brota á lögum
um friðhelgi einkalífsins
og vegna ærumeiðinga.
Jón Hjálmar hefur með
blaðagreinum og bréfaskrift-
um til innlendra og erlendra
aðila leitast við að koma
þeim Arnóri og Magnúsi úr
embættum varnarmálaráðu-
nauta utanríkisráðuneytisins
og telur sig hæfari til að
gegna slíkri stöðu. Nú segir
Arnór hingað og ekki lengra.
I bréfi Þórunnar er talað um
síendurtekna áreitni, ofsókn-
ir og einelti Jóns, þar sem
vegið er að starfsheiðri Arn-
órs, með skammaryrðum,
móðgunum og ærumeiðandi
aðdróttunum.
,,Ef umbjóðandi minn kýs
að leita aðstoðar lögreglunn-
ar, þá er þess að vænta að þið
verðið leiddir saman hjá
Rannsóknarlögreglu ríkisins,
augliti til auglits, til sampróf-
unar. Áður en til þessara að-
gerða af hálfu umbjóðanda
míns kemur vil ég skora á yð-
ur að láta af þessum árásum,”
segir í bréfi lögfræðingsins til
Jóns.
KYNLÍF
Eftir höfdinu dansa limirnir
í síðasta pistli mínum
minntist ég á svokallað tvö-
falt siðgæði — það sem eitt
kynið má er hinu bannað
— og kom með dæmi um
kynferðissambönd ungs
fólks. Karlmennska stráka
virðist enn ráðast þó nokk-
uð af kyngetu þeirra og
frumkvæði en konuímynd
ungra kvenna ræðst meira
af því að halda ímynd góðu
stelpunnar — þeirrar sem
heldur aftur af kynhvöt
sinni. Þetta er eitt af því
sem ekki er enn búið að
uppræta í okkar félagsmót-
un og má að sönnu líkja við
illgresi — eitthvað sem kæf-
ir eðlilega tjáningu hvors
kyns fyrir sig og innbyrðis á
milli þeirra. Ef marka má
umræðuna mætti halda að
þetta væru gamaldags við-
horf en ég tek samtímis eft-
ir því að þetta illgresi dafn-
ar enn og það ágætlega.
„Að vera upp á kvenhönd-
ina" og að vera „kvenna-
maður“ eru líka orðatiltæki
sem stundum eru notuð í
lýsingum á karlmönnum
og finnst engum það at-
hyglisvert — samanber
JÓNA
INGIBJÖRG
JÓNSDÓTTIR
lýsingar nokkurra vina í
dagblaði á manpinum sem
vann í söngvakeppni sjón-
varpsins. „Hún er mikið
fyrir karlmenn" eða að
vera „karlagull" þætti
ósæmileg persónulýsing
fyrir konu. Ef eitthvað slíkt
kæmist fyrir slysni á prent
yrði konan samtímis
stimpluð með brókarsótt
eða „nærbuxnajagari" (ný-
yrði sem ég heyrði um dag-
inn).
Einn flötur á tvöföldu sið-
gæði hefur verið mér hug-
leikinn — öðrum fremur -—
að undanförnu. Það er þeg-
ar skýr munur er á viðhorf-
um fólks og hegðun. Fólk
segist trúa éinu en hagar
sér svo allt öðruvísi. Tök-
um viðhorf til sjálfsfróunar
og samkynhneigðar sem
dæmi. Það er hægt að segja
að sér finnist sjálfsfróun
góð og gild og ekki sé leng-
ur mark takandi á ein-
hverju bulli um að það sé
eitthvað Ijótt. Sama mann-
eskja getur sagt eitthvað
þessu álíka en hefur sjálf
ímugust á að snerta á sér
kynfærin í vellíðunartil-
gangi. Hvert er þá raun-
verulegt viðhorf viðkom-
andi? Ég held að hegðunin
segi mér meira um viðhorf-
ið en munnurinn. Svo telur
meðaljónan og jóninn á ís-
landi sig nokkuð upplýstan
um eðli kynhneigðar en
samt er verið að reka fólk
úr störfum á þeim forsend-
um að það sé hommi eða
lesbía. Hvert er raunveru-
legt viðhorf okkar til sam-
kynhneigðar? Hvað varðar
tjáningu kynhvatarinnar
og ímynd kvenna og karla
út á við þá hef ég heyrt
karlkynið óska þess að
konur hefðu meira frum-
kvæði í ástamálunum. En
svo geta sömu karlmenn
komið með niðurlægjandi
athugasemdir um konur
sem einmitt hafa frum-
kvæði. Hvert er þá raun-
verulegt viðhorf sömu
karla?
Ég tel að breytingar á
hegðun taki miklu lengri
tíma en viðhorfsbreytingar.
Ég hef heyrt því fleygt að
frjálsræði þriðja áratugar-
ins í ástamálum hafi fyrst
fengið samræmingu við-
horfa og hegðunar í kyn-
lífsbyltingunni á sjöunda
áratugnum. Sé þetta rétt
tekur jafnvel áratugi að
breyta hegðun manna þrátt
fyrir nýjar upplýsingar.
Flestir vita í dag um mikil-
vægi þess að nota smokk-
inn, sérstaklega með tilliti
til kynsjúkdómasmits. En
hvað eru margir sem haga
sér samkvæmt sinni vitn-
eskju og skoðunum í því
sambandi? Okkur þykir
það líka liggja í augum uppi
að kynin eigi að fá sömu
laun fyrir sömu vinnu.
Hvers vegna fá þá til dæmis
karlkyns starfsmenn við
störf í þjónustu- og verslun-
arstörfum hærri laun að
meðaltali en kvenkyns
samstarfsmenn? Þessum
spurningum ætla ég ekki
að svara en vil bara benda
á þá staðreynd að þó við
.. . sama mann-
eskja getur haft
ímugust á að
snerta á sér kyn-
færin í vel-
líðunartilgangi
teljum okkur hafa miðað
áfram í „jafnréttisbarátt-
unni“ þá hefur hegðunin
dregist aftur úr viðhorfun-
um og er því nokkuð langt
í land með að limirnir dansi
eftir höfðinu.
Tvöfalt siðgæði snýst ekki
bara um hluti sem hann má
gera en hún ekki heldur
líka öfugt. Tvöfalt siðgæði
kemur samt oftar í Ijós hvað
konur varðar og hvernig
þeim er mismunað. Ástæð-
an er einföld — tvöfalt sið-
gæði er upprunnið frá þeim
tíma að karlmenn réðu yfir
stjórnmálum, listum og trú
en staður kvenna var
heima við og þær höfðu lít-
ið að segja um hvaða póli-
tísku ákvarðanir voru tekn-
ar. í stuttu máli var það
feðraveldið sem ruddi
brautina fyrir hið tvöfalda
siðgæði. í þá daga var ekki
til neitt sem hét þessu fína
nafni heldur var það bara
réttur karlsins að ráða yfir
konunni sem og öllu öðru.
En kannski er raunveru-
lega orsökin fyrir þessu
feðraveldissiðgæði nokk-
urra alda gömul hugmynd
um að í sæði karlmanna
væru oggulitlir einstakling-
ar sem þurftu bara að kom-
ast í frjóan svörð til að
vaxa. Að konur aðeins
nærðu lífið en sköpuðu það
ekki — að karlmaðurinn
væri skaparinn. Þar með
komst konan í annað sæti
virðingarstigans — börnin
væru í raun ekki ávextir
kvenna heldur karla. Hvers
vegna eru börn annars
skírð eftir feðrum sínum?
Miðað við hversu erfitt það
er stundum að finna það út
hver faðirinn er væri ekki
hægt að leysa málið með
því að skíra bara börnin eft-
ir móðurinni? Það fer nefni-
lega aldrei á milli mála hver
hún er!
SpyrJSó Jónu um kynlífiö. Utanáskrift: Kynlíf c/o PRESSAN, Hverfisgötu 8-10, 101 Reykjavík