Pressan - 13.06.1991, Blaðsíða 24

24
FIMMTUDAGUR PRESSAN 13. JÚNÍ 1991
Gömlu
kempurnar
voru
minnisstæðari
Rætt við Þingeyinginn Skúla Skúlason,
ættfræðing, innheimtumann og
þingpallatækni.
ítjlcii^hnr
{tjóftgögm*
í tíö ríkisstjórnar Gunnars
Thoroddsen voru gengis-
fellingar tíöar og raunar svo
algengar að ráöherrarnir
sjálfir vissu varla hvaö
næsti dagur bæri skauti
sér.
Eitt sumarið, á föstudegi,
var Hjörleifur Guttormsson
iðnaöarráðherra á ferö í
kjördæmi sínu og var á
bryggjurölti svokölluðu,
sem er þekkt aðferð við at-
kvæðaveiðar á Austurlandi
sem og annars staðar.
Sagan segir að hann hafi
komið að þar sem útgerð-
armaður og fiskverkandi
ásamt öldnum starfsmanni
sínum voru að dytta að báti
við bryggjuna. Útgerðar-
maðurinn var uppi í mastri,
þegar Hjörleifur kallaði á
hann.
„Má ég eiga við þig nokk-
ur orð?"
„Ég veit það ekki," svar-
aði athafnamaðurinn, „Það
er varla hægt að treysta
nokkru sem frá ykkur kem-
ur. En ég skal klifra niður úr
mastrinu ef þú lofar mér
því að fella ekki gengið."
Hjörleifur sagði að hann
gæti treyst því. „Það er ekki
á dagskrá að fella gengið."
Gamli starfsmaðurinn
hlustaði á þetta allt með at-
hygli og var ánægður með
sinn mann, sem þarna
hafði knúið fram skýlaust
loforð frá ráðherranum.
Segir síðan ekki meira af
Hjörleifi, útgerðarmannin-
um og gamla starfsmann-
inum, í bili að minnsta
kosti, því Hjörleifur fór suð-
ur til síns heima og lifið hélt
áfram sinn vanagang í kjör-
dæminu. Hins vegar var
það fyrsta frétt í útvarpinu
á mánudegi, að búið væri
að fella gengið.
Liðu nú nokkrir mánuðir
þar til Hjörleifur birtist aft-
ur. Kemur hann að þessu
sinni inn í fiskverkunina og
sér þar gamla starfsmann-
inn standa við að flaka stór-
an þorsk.
„Þetta er aldeilis mynd-
arleg keila," sagði þing-
maðurinn kumpánlegur.
Við þetta varð karli nóg
boðið: „Nú skaltu fá fyrir
ferðina helvítið þitt," sagði
hann og greip kutann á loft,
þannig að þingmaðurinn sá
sig knúinn til að taka til fót-
anna.
(Úr þingmannasögum)
Karl á Austfjörðum mátti
þola það að sjá eiginkonu
sína dansa dátt við aðra
karlmenn.
*

Einhverju sinni var frúin
vel við skál og sveif um
gólfið í faðmi norskra sjó-
manna sem þar voru
staddir. Er hún hafði dans-
að við hvern Norðmanninn
á fætur öðrum snéri hún
sér að bónda sínum.
„Hvernig er það með þig
eiginlega, ætlarðu ekkert
að dansa við mig maður?"
Þá svaraði eiginmaður-
inn stutt og laggott:
„Ég dansa ekki við gleði-
konur."
(Úr þorparasögum)
Hann hefur stadid vaktina
á þingpöllum Alþingis í rúma
fjóra áratugi eda frá því Stef-
anía ríkti, Marshalladstodin
varþegin og adildin ad NATO
samþykkt meö tilheyrandi
látum. Skúli Skúlason er œtt-
frœöingur og þingpallatœkn-
ir. Honum finnst aö þing-
heimur hafi breyst mikiö frá
því hann fór fyrst aö fylgjast
meö störfum löggjafarvalds-
ins. „Mér er minnisstœðara
margt sem þingmenn sögöu í
gamla daga, þessar gömlu
kempur, eins og Pétur Otte-
sen, Jónas frá Hriflu, Ólafur
Thors, Eysteinn Jónsson og
Hermann Jónasson."
— Voru þetta öllu meiri
kempur en þingmennirnir í
dag?
„Já, það finnst mér nú. í
dag finnst mér þó Svavar
Gestsson býsna harður í horn
að taka. Einar Olgeirsson var
mælskur, en kannski óþarf-
lega mælskur, en Svavar er
býsna mikill seiglingsræðu-
maður. Þorsteinn Pálsson er
það líka myndi ég segja. Þing-
mennirnir í dag eiga sjálfsagt
eftir að sækja sig. Gylfi Þ.
Gíslason stóð sig ekkert sér-
lega vel fyrstu ár sín á þingi,
en var orðinn með þeim
harðskeyttari seinni árin.“
— Hvenœr fórstu fyrst að
venja komur þínar á þing-
pallana?
„Það var svona 1948—49,
þá var ég um þrítugt. Ég var
nokkuð pólitískur þá, en hef
mildast með árunum. Ætli ég
hafi ekki alltaf verið íhalds-
maður með sjálfum mér, í
orðsins merkingu, aldrei ver-
ið fyrir stórar byltingar, öðru-
vísi en að þjóðin stæði undir
því varðandi skuldir. Ég er þó
auðvitað ekki á móti nýjung-
um og betra lífi.“
— Þú ert þá íhaldssamur
þannig að þú vilt halda í það
gamla, frekar en að þú sért
íhald, samanber Sjálfstœðis-
flokkinn?
„Sjálfstæðisflokkurinn hef-
ur nú ekki íhaldsstefnu leng-
ur, eins og áður, þegar talað
var um að menn ættu að
framleiða sína vöru í eigin
landi og hver að lifa á sínu. En
ég held að það verði niður-
staðan, t.d. í landbúnaðar-
málum, að vera ekki að flytja
inn vöru sem við getum fram-
leitt sjálfir. Og varðandi fjár-
haginn er ég á móti erlendum
gjaldeyri."
— Hefur pólitíkin mikið
breyst til hins verra að þínu
mati?
„Ég veit ekki. Þó menn við-
urkenni það ekki er þessi pól-
itík byggð æ meir upp á því
að einhver flokkur geti eign-
að sér ýmislegt og verið á
móti öðru, segi að það sé ekki
hægt núna bara til að geta
eignað sér það síðar. Þetta er
orðið nokkuð mikil tækifær-
ispólitík."
— Hvað gerðir þú og gerir
þegar þing er ekki?
„Aðalatvinna mín var lengi
blaðaútburður og innheimta
og það aðallega fyrir hádegi,
ég hafði því gjarnan tök á því
eftir hádegi að koma þarna
og vera stund úr degi. Þegar
þing var ekki var ég kannski
lengur í innheimtunni. Svo
hef ég haft áhugamál fyrir
mig í gegnum árin, en það er
ættfræðin og ábúendur
jarða. Það hafa komið út tvær
ættartölubækur eftir mig og
ég er nú að stúdera föðurætt
mína frá Reykjum í Fnjóska-
dal. Það er nú reyndar nokk-
uð stór ætt og spurning hvort
ég næ landi með það, því ég
fer nokkuð langt aftur.“
— Hefur þú rcett mikið viö
þingmennina?
„Eg neita því ekki að ég hef
leitað til sumra þeirra varð-
andi starfið og heimahéraðið.
Ég hef talað mikið við Guð-
mund Bjarnason frá Húsavík,
Halldór Blöndal og Málmfríði
Sigurðardóttur, svo eitthvað
sé nefnt, flest í sambandi við
ættfræðina, varðandi styrk
eða aðra fyrirgreiðslu. Og
þeir hafa tekið því vel, þing-
mennirnir."
SJÚKDÓMAR OG FÓLK
Tíðahvörf, beinþynning og kalk
Ég gekk mér til skemmt-
unar í bæinn eitt kvöld fyrir
nokkrum dögum. Veðrið var
yndislegt stillt og bjart.
Nokkrir unglingar blótuðu
Bakkusi undir vegg á gamla
Útvegsbankahúsinu sem
bráðlega á að breyta í dóms-
hús. Skyldi einhver þessara
ungu manna nokkurn tíma
verða dæmdur í þessu nýja
dómshúsi? hugsaði ég spek-
ingslega. Við gluggana á
gamla Karnabæ sem nú er
búið að breyta í ölkrá hitti ég
heiðurshjónin Jón og Birnu.
Þegar ég kynntist þeim
bjuggu þau við gamla Fram-
völlinn sem nú er búið að
leggja undir skrifstofubygg-
ingar og pítubar. Allt er í
heiminum hverfult, tautaði
ég. Hvenær ætli þeir breyti
Alþingishúsinu í nútímalegt
diskótek fyrir fallega fólkið?
HANDLEGGUR í FATLA
Ég kastaði á þau kveðju og
tók eftir því að Birna var
með hægri handlegginn i
fatla. „Hvað kom fyrir?“
spurði ég eftir að við höfð-
um heilsast og rætt af vand-
lætingu um pilta sem piss-
uðu utan í pósthúsið. „Ég
datt og bar fyrir mig hand-
legginn svo að hann brotn-
aði,"sagði Birna. „Læknarn-
ir sögðu að beinin í mér
væru orðin svo stökk." „Það
þarf að setja í þetta steypu-
styrktarjárn," sagði Jón og
hló stórkarlalega. Birnu
stökk ekki bros og ég skildi
að þetta hefði hún heyrt ótal
sinnum á liðnum vikum. „Er
það rétt,“ sagði hún svo, „að
miðaldra konur eins og ég
séu með svo veika beina-
grind?“ „Miðaldra konur,"
sagði Jón og hló, „segðu
bara kellingarhró á miðjum
sextugsaldri." Hann rak upp
enn eina hlátursroku og ég
mundi allt í einu að ég hafði
aldrei þolað þennan mann.
„Já,“ svaraði ég, „það er rétt.
Við tíðahvörfin verða mjög
miklar breytingar í líkama
hverrar konu.
Eggjastokkarnir skreppa
saman, rýrna og hætta að
framleiða kvenkynshorm-
ónið, östrogen. Það hefur
mikil áhrif á kalkbúskap lík-
amans en kalk er nauðsyn-
legt fyrir eðlilega uppbygg-
ingu beinagrindarinnar.
Kalk og fosfór bindast í ör-
smáum beinkristöllum sem
eru uppistaða beinanna. En
bein eru lifandi vefur og sí-
felldar breytingar eiga sér
þar stað eins og í miðbæ
Reykjavíkur. Líkaminn þarf
því stöðugt á ákveðnu kalk-
magni að halda til eðlilegs
viðhalds og endurnýjunar.
Talið er að dagsþörfin sé
tæplega eitt gramm. Östro-
gen hraðar frásogi kalks úr
meltingunni, hægir á út-
skilnaði kalks gegnum nýr-
un og er nauðsynlegt fyrir
eðlilega beinmyndun.
Þegar dregur úr östrogen-'
framleiðslu konunnar nýtir
hún verr kalkið í fæðunni og
missir meira kalk út úr iík-
amanum í þvaginu. Kalk-
birðir hennar minnka því til
muna. En kalk er nauðsyn-
legt fyrir margvíslega aðra
líkamsstarfsemi. Líkaminn
gengur því á aðalkalkforð-
ann sem er í beinunum.
Þetta verður til þess að bein-
massinn þynnist. Beinin
verða stökkari og mun brot-
hættari við minnsta hnjask.
En fleira kemur til en östro-
genskorturinn einn.
Margt bendir til þess að
nútímakonur fái ekki nægi-
lega mikið af kalki í fæð-
unni. Mjólkurneysla fullorð-
inna hefur minnkað mikið á
síðustu árum en mikið er af
kalki í mjólkurafurðum.
Margar konur hreyfa sig lítið
en öll líkamshreyfing styrkir
beinagrindina og hindrar
beinþynningu. Miðaldra
konur eru oft í megrun sem
gengur á kalkbirgðirnar.
Endurteknar þunganir
ganga á kalkforðann.
Þegar allir þessi þættir
leggjast á eitt er skiljanlegt
að mjög margar miðaldra og
eldri konur lendi í því að
beinbrotna. Með aldrinum
verða margar konur fyrir
því að hryggjarliðir falla
saman og þær virðast því
minnka í ellinni. Ástæðan er
sú sama. Kalkmagn bein-
anna minnkar og þau stand-
ast því ekki þunga og álag
daglegs lífs.
MEÐFERÐ
Það er erfitt að beita ein-
hverri meðferð þegar bein-
þynning er orðin veruleg.
En ýmiss konar fyrirbyggj-
andi aðgerðir eiga fullan rétt
á sér. Östrogen meðferð
kemur í veg fyrir beinþynn-
ingu. Læknar eru þó ekki á
eitt sáttir hvaða konur eiga
að fá hormóna eftir tíða-
hvörf. Flestir segja allar kon-
ur, aðrir benda á fylgikvilla
slíkrar meðferðar og vilja
einungis gefa konum með
ættarsögu um beinþynn-
ingu, barnlausum konum
eða þeim sem misst hafa
eggjastokka sína þessa með-
ferð. Margir vilja láta gefa
konum aukakalk svo að þær
fái í sig 1,5 g daglega. Það er
auðveldast með kalktöfl-
um eða hvetja konuna til að
auka all verulega neyslu á
kalkríkum mat eins og létt-
mjólk eða mysu. Ég ráðlegg
auk þess öllum konum að
auka líkamshreyfingu og
æfingar til mikilla muna,
enda styrkir slíkt beina-
grindina mjög." Ég þagnaði
og dró djúpt andann. „Þetta
var nú meiri fyrirlesturinn,"
sagði Jón og horfði á mig
dolfallinn. Birna var alvar-
leg á svipinn. „Ég verð þá að
taka meira af kalki?" „Já, ég
tel það,“ svaraði ég. „Mér
finnst þú alveg nógu kölk-
uð,“ sagði Jón, „og stundum
ertu eins og kölkuð múr-
gröf.“ Hann hló dátt. Birna
leit á hann með fyrirlitning-
arsvip. „Ég hringi í þig eftir
helgina. Komdu Jón, drífum
okkur heim.“ Þau gengu af
stað fyrir hornið á Reykja-
víkurapóteki og hurfu mér
sjónum við Herraverslun
PÓ, sem ekki er lengur til.