Pressan - 04.03.1993, Page 6

VALDABARÁTTA
PRESSAN
Fimmtudagurinn 4. mars J993
MENN
•o
Hermann Gunnarsson sjónvarpsmaður
Sá sem lagði ekki til hjartans
heldur vann húðina
Hemmi hefur stundum verið
tekinn sem dæmi af íslensku
þjóðinni. Það eru nefnilega til
menn sem halda því fram að
þessi þjóð geti ekki hampað
neinum nema þeim sem henni
stafar engin ógn af eða hún get-
ur litið niður á. Þess vegna varð
Gísli á Uppsölum þjóðhetja.
Menn gátu hrósað lífsspeki hans
og dásamað stefnuna sem hann
valdi lífi sínu án þess að nokkur
gæti ætlast til að þeir fylgdu í
fótspor hans. Svipaða sögu er að
segja af Reyni göngugarpi og
öðrum sem hafa átt greiða leið
að hjarta þjóðarinnar. Maður
minnkar ekki í samanburðinum
um leið og maður hrósar þeim.
Sumir vilja nota Hemma sem
dæmi um þetta. En þeir hinir
sömu misskilja Hemma og
stöðu hans í íslensku samfélagi.
Hemmi hefur nú í næstum
áratug verið tvisvar í nránuði
með skemmtiþætti í Ríkissjón-
varpi. Það eitt ætti að segja fólki
að hér er enginn venjulegur
maður á ferð. Valgeir Guðjóns-
son reyndi að skemmta á árshá-
tíðum en dugði ekki nema tvær
vertíðir. Illugi Jökulsson stjórn-
aði spurningaþætti í sjónvarp-
inu sem voru lagðir niður eftir
sex skipti. Einar Oddur Krist-
jánsson sagði þjóðinni til í efna-
hagsmálum í nokkra mánuði en
þjóðin hætti að leggja við hlustir
eftir fimm.
Þetta sýnir að það er hægar
sagt en gert að fara í fötin hans
Hemma. Ekki fyrir hvað sumum
þykir þau ósmekkleg heldur
vegna þess að í raun er það
ómannlegt að geta boðið þjóð-
inni upp á sjálfan sig í því magni
sem Hemmi gerir án þess að
hún fái ógeð á manni.
Þjóðin hefur ekki fengið eins
mikið af nokkrum manni og
Hemma á undanförnum árum.
Samt situr rúmur helmingur
hennar fyrir framan skjáinn og
horfir á hann í á annan tíma
aðra hverja viku. Það leikur eng-
inn eftir.
Það er ef til vill ekki hægt að
segja að Hemmi hafi unnið
„Þannig er Hemmi. Ogþarafleiðandi er-
um viðþannig öll. Því Hemmi hefur síast
inn í okkur og orðið hluti afokkur. “
hjarta þjóðarinnar. Hann hefur
ffekar unnið húðina. Hann hef-
ur síast inn og þjóðin er hætt að
taka eftir honum. Hemmi er
orðinn hluti af sérhverjum fs-
lendingi. Þjóðin sér ekki að
hann er svo stressaður að hann
heyrir nánast ekki hvað viðmæl-
endur hans segja. Hún tekur
ekki eftir hversu ört hann skýtur
augunum í allar áttir til að at-
huga hvort nokkuð sé að fara
úrskeiðis.
Og ef hún tæki eftir því
mundi hún komast að því að
henni þætti það sætt. Það er
nefnilega eitthvað bernskt og
óspjallað við að halda úti
skemmtiþætti í áratug en venj-
ast því aldrei; búast alltaf við að
þátturinn geti hrunið hvað úr
hverju.
Þannig er Hemmi. Og þaraf-
leiðandi erum við þannig öll. Því
Hemmi hefur síast inn í okkur
og orðið hluti af okkur.
ÁS
Hörð barátta um stjómarstöður íslandsbanka
TIU MENN BERJAST
UM SJO SÆTI
MagnúsGeirsson
Situr áfram.
Um síðustu áramót var eign-
arhaldsfélögunum í íslands-
banka skipt upp og eigendunum
fengin bein hlutabréf í bankan-
um. Við þetta breytast forsend-
ur fýrir kjöri í stjórn bankans. Þá
verður nú einnig kosinn fastur
bankaráðsformaður, en áður
skiptu eignarhaldsfélögin þeirri
stöðu á milli sín, til eins árs í
senn. Talið er að tíu menn sæki
fast eftir þeim sjö stjórnarsætum
sem í boði eru og því er hart
barist og mikið um plott þessa
dagana. Ekki er búist við að full-
trúar meira en 70 prósenta hlut-
hafa sæki aðalfundinn og því
nægir að hafa um það bil 9 pró-
sent hlutafjár á bak við sig til að
komast í stjórn bankans.
Stærsti einstaki hluthafmn,
Eignarhaldsfélag Alþýðubank-
ans (12,73%), eina eignarhalds-
félagið sem ekki hefur verið
skipt upp, hefur nú tvo menn í
stjórn og mun að öllum iíkind-
um hefja samstarf við Lífeyris-
sjóð Dagsbrúnar og Framsóknar
(4,85%) og fleiri og halda þann-
ig báðum mönnum sínum. Ás-
mundur Stefánsson situr nú fýr-
ir Alþýðubankann, en hann
verður ekki í næstu stjórn. Lík-
legt er talið að Guðjón Ármann
Jónsson lögfræðingur taki stöðu
hans, en fyrir er Magmís Geirs-
son. Kristján Ragnarsson hjá
LIU, núverandi stjórnarformað-
ur bankans, er öruggur með
stjórnarsæti sitt þar sem hann
hefur á bak við sig Fiskveiðasjóð
íslands (7,12%) og LÍÚ (2,23%).
Hann er einnig talinn líklegastur
til að verða stjórnarformaður
bankans. Þá bendir ekkert til
annars en Guðmundur H.
Garðarsson, fulltrúi Lífeyris-
sjóðs verslunarmanna (9,57%),
haldi áffam stjórnarsetu sinni.
Á þessu sést að fjórir stjórnar-
menn af sjö eru öruggir inni og
eftir stendur því barátta sex
manna; þeirra Einars Sveins-
sonar í Sjóvá, Sveins Valfells í
Steypustöðinni, Orra Vigfús-
sonar í Sprota, Jóns Halldórs-
sonar, sonar Halldórs H. Jóns-
sonar stjórnarformanns íslands,
Brytijólfs Bjarnasonar í Granda
og Haraldar Sumarliðasonar.
Einar, sem er forstjóri Sjóvár
(2,14%), er líklegastur sex-
menninganna til að komast inn,
en hann situr nú þegar í stjórn-
inni. Hann er af Engeyjarættinni
og hefur hún þótt drjúg í smöl-
un þegar mikið liggur við. Hann
fær að öllum líkindum stuðning
Eimskips í starfið, þ.e.a.s. fyrir-
tækis þess, Brúaráss (5,71%). Þá
hefur Sjóvá keypt talsvert af
hlutabréfum undanfarin miss-
eri, en hlutur félagsins hefur
aukist úr rúmlega 50 milljónum
króna í 80 milljónir á skömm-
um tíma. Samkvæmt heimild-
um blaðsins leggur Jón Hall-
dórsson mikla áherslu á að
komast inn í stjórn bankans, en
skortir bakland þar sem hann er
engan veginn öruggur með
stuðning Sameinaðra verktaka
(4,05%). Þá mun Eimskip ekki
styðja hann samkvæmt heimild-
um blaðsins og því á hann ekki
mikla möguleika.
Sveinn Valfells á sæti í núver-
andi stjórn og stefnir á að halda
því. Samanlögð hlutabréf Val-
fells-fjölskyldunnar (5,91%)
gera hana fjórða stærsta hluthaf-
ann í bankanum, en Sveinn á
hins vegar ekki marga aðra hlut-
hafa að. Þó má ætla að hann fái
annaðhvort stuðning Lífeyris-
sjóðs verksmiðjufólks (1,61%)
EinarSveinsson
Sjóvá hefur keypt hlutafé
undanfarið.
Orri Vigfússon
Berst við að komast inni
stjórn.
KRISTJÁN RAGNARSSON
Líklegastur til að verða fast-
ur stjórnarformaður.
GuðmundurH.Garðarsson
Heldursætisinu.
SVEINN VALFELLS
Berst hart fyrir stjórnarsæti
sínu.
BRYNJÓLFUR Bjarnason
Ólíklegt að hann komist
inn.
eða Iðnlánasjóðs (1,60%), en
stuðningur þessara sjóða skipt-
ist líklega á milli hans og Orra
Vigfussonar í Sprota. Fjölskylda
Orra (2,3%) er með stærri hlut-
höfum í bankanum, en hann
mun eiga vísan stuðning sterkra
einstaklinga innan bankans. Ef
hann næði kjöri yrði hann eini
stjórnarmaðurinn sem sæti fýrir
hönd almennra hluthafa en ekki
einhvern sjóð eða hlutafélag,
þ.e.a.s. hann sæti fyrir hönd
þeirra sem hafa lagt sparifé sitt í
bankann. Litlar lfkur eru taldar á
að Brynjólfur Bjamason og Har-
aldur Sumarliðason nái stjórn-
arkjöri, samkvæmt heimildum
blaðsins, þar sem þá skortir
báða bakland. Eins og kunnugt
er sat Brynjólfur fyrir hönd
Eignarhaldsfélags Iðanaðar-
bankans, sem nú er búið að
skipta upp.
Jónas Sigurgeirsson
ER STRATEGÍAN FARIN í VASKINN, ÖMMI?
„Veruleiki fimmstjörnuhótelanna“
NAFN
ÖGMUNDUR JÓNASSON
STARF
FORMAÐUR BSRB
ALDUR
44
ÖgmundurJónasson hefur beð-
ið aðildarfélög BSRB að hafa
atkvæðagreiðslu um boðun
verkfalls. Eitt félag hefur
ákveðið að hafa ekki atkvæða-
greiðslu og óvíst er um niður-
stöður úr atkvæðagreiðslum
hinna.
„Það er af og frá. Við erum að
skjóta því til félagsmanna okkar
hvort þeir vilja styrkja samn-
ingsstöðu okkar með því að
boða verkfall, hvort þeir vilja
taka áhættuna af því að leggja
niður vinnu eða taka þá áhættu,
sem að mínu mati er miklu
meiri, að leggjast undir valtar-
ann og taka þeirri skerðingu
sem orðin er og því sem fram-
undan er. Til að snúa þessari öf-
ugþróun við og fara inn á far-
sælli braut þarf fólk að taka
höndum saman og standa í fæt-
urna. Spurningin snýst um að
taka lýðræðislega ákvörðun um
málið. Það getur aldrei verið
slæmt að virkja lýðræðið. Annað
væri óábyrgt af okkar hálfu.“
Einafélagið sem komið er að
niðurstöðu œtlar ekki einu
sinni að hafa atkvæða-
greiðslu, hvaðþáfara í verk-
fall
„Allflest félögin í BSRB hafa
komist að þeirri niðurstöðu að
það sé rétt að greiða atkvæði um
málið. Það er rétt að Sjúkraliða-
UNDIR
ÖXINNI
ÖGMUNDUR
SVARAR FYRIR
KJARAMÁLASTEFNUNA
félagið ákvað að greiða ekki at-
kvæði að sinni, enda er félagið
nýkomið út úr átökum sem ekki
er séð fýrir endann á. Hins vegar
hafa forystumenn þess lýst yfir
fullum stuðningi við stefnu og
baráttumál BSRB og það þykir
mér gott að heyra.“
Geturðu ekki náð kjarabótum
fyrirþittfólk án þess aðfara í
verkfall?
„Við höfum ekki valdið í mál-
inu. Við höfum staðið á áhorf-
endabekkjum og reynt að hafa
áhrif á gang mála með því að
beita röksemdum. Þau rök hafa
ekki hrinið á viðsemjendum
okkar og reyndar stendur þjóðin
agndofa ffammi fýrir skilnings-
leysi þessara manna og hrokan-
um sem birtist í málflutningi
þeirra. Við höfum staðið í þessu
stappi í langan tíma og það hef-
ur ekki þokast í rétta átt. Rök-
semdirnar einar virðast ekki
duga til að fá einhverju hnikað.
Þess vegna þarf að styrkja samn-
ingsstöðuna og við erum að
spyrja félagsmenn okkar hvort
þeir séu reiðubúnir að leggja
niður vinnu ef samningar nást
ekki.“
Hvað hefurðufyrir þér íþví
að verið sé að reyna að
sundra launþegahreyfing-
málflutninginn. Hins vegar
verður hver og einn að gera upp
við sig hvað hann vill leggja af
mörkum til að stöðva þessa þró-
„Ég styðst bara við eigin
skilningarvit. Ég nota augu og
eyru og hlusta á fféttir, það sem
stjórnmálamenn segja, það sem
atvinnurekendur segja og það
sem málsvarar þeirra á fjölmiðl-
urn segja. Það er allt gert til að
reka fleyga í hreyfingu launa-
fólks og gera málflutning hennar
tortryggilegan. Það hefur hins
vegar komið ffam á öllum okkar
fundum að það er geysileg ein-
drægni og mikil samstaða um
Er það ekki óendanleg bjart-
sýni eða veruleikafirringað
ætlast til aðfá umtalsverða
kauphœkkun í miðri kreppu
með bullandi ríkissjóðshalla?
„Atvinnurekendur og ríkis-
stjórn segja að atvinnulífið ráði
ekki við að greiða hærri laun. Ég
spyr: Ræður það við að greiða
lægri laun? Það er spurning sem
hagffæðingar eru farnir að velta
fýrir sér, hvort þessi sjálfsvelti-
stefna, sem er í tísku hér, eigi
rétt á sér. Við teljum að svo sé
ekki.“
Hversu djúp þarfkreppan að
verða til aðþú hœttir að
heimta kauphœkkun?
„Það verður að skoða málið af
bæði sanngirni og rökhugsun.
Það er samhengi á milli dýpk-
andi kreppu og rýrnandi kaup-
máttar lágtekjufólks. Þegar
kaupmáttur almennings rýrnar
svo mikið að fólk hættir að geta
tekið þátt í íslensku neyslusam-
félagi, þá hægist á hjólum fram-
leiðslunnar, því íslensk fram-
leiðsla og þjónusta byggist á
neyslu fjöldans. Þegar efnunum
er safnað á fáar hendur, sem því
miður hefur gerst í seinni tíð,
veldur það dýpkandi kreppu.
Þess vegna spyr ég hvort at-
vinnulífið þoli lægri iaun. Ég er
sannfærður um að svo er ekki.
Þeir sem tala svona eru gersam-
lega úr takt við alla hagff æðium-
ræðu í löndunum í kringum
okkur. Hún gengur út á að
höggva á eftirspumarkreppuna.
Hér er verið að búa hana til með
því að troða kjömm almennings
eins langt niður og hægt er. Það
er kannski veruleiki fimm-
stjörnuhótelanna sem býr til
viðhorfm sem mennirnir lýsa,
þá sjaldan þeir drepa hér niður
fæti, en íslenskur almenningur
horfir allt öðmvísi á málin, eins
og hefur sýnt sig á öllum fund-
um okkar.“