Pressan - 04.03.1993, Síða 9

Fimmtudagurinn 4. mars 1993
N Æ R Nt Y N D
PRESSAN 9
áhuga á flugmálum, alveg frá því
ég var strákur í Skerjafirðinum
og tók þess vegna fegins hendi
tilboði um að starfa hjá Flugleið-
um. En þótt það hefði ekki kom-
ið til þá var ég samt sem áður
með í hendi aðra möguleika í
fyrirtækjarekstri. Þessi ár hjá
Flugleiðum voru mjög spenn-
andi. Þetta voru mikil sveifluár,
sum góð, önnur erfið. Þama var
verið að búa til nýtt fyrirtæki
meira og minna, þetta var nýr
starfsvettvangur, með nýju fóíki
og þessi tími kenndi mér feiki-
lega mikið. Ég fékk þarna miklu
betra tækifæri til að nota mína
þekkingu og reynslu af fram-
haldsnáminu í Bandaríkjunum
en áður.“
í ársbyijun 1979 kallaði Hall-
dór H. Jónsson, stjórnarformað-
ur Eimskipafélagsins, Fförð til
sfn á heimili sitt að Ægissíðu og
bauð honum forstjórastólinn
hjá sér, en Óttarr Möller var þá
að hætta af heilsufarsástæðum.
Hörður hikaði ekki og settist í
stólinn í ágúst og þar hefur hann
setið í nær 14 ár.
Meðal fyrstu verkefna Harðar
var að stokka uppbyggingu fyr-
irtækisins upp og ráða til sín
unga og atorkusama menn sér
við hlið. Reyndar er sagt að á
ferli sínum hafi Hörður reynt
átta mismunandi stjórnunarað-
ferðir með jafnmörgum skipu-
ritum. En hvað sem því líður má
skipta árum Harðar hjá Eimskip
í tvennt, fyrstu 6 árin frá 1980 og
svo næstu 6 árin fram að 1992.
Allt eins má nefna tímabilin árin
fyrir og eftir Hafskip.
Úr hallarekstri
í árlegan hálfs
milljarðs gróða
Hörður tók við félaginu 1979 í
bullandi taprekstri, sem hélst
1980 og 1981. Næstu tvö árin
rétti félagið úr kútnum og veru-
legur hagnaður náðist 1983. En
næstu tvö árin tók við tilfinnan-
legur taprekstur. Það er reyndar
umhugsunarefni að eftir að
Hörður var búinn að koma
Eimskip á skrið á ný tók við
tveggja ára taprekstur, sem lag-
aðist ekki fyrr en Hafskip, skæð-
asti keppinauturinn, fór á höf-
uðið síðari hluta árs 1985.
Allt frá þeim tíma hefur ríkt
síðara tímabil Harðar, tímabil
Indriði
Pálsson
stjórnarformaður Eimskips
„Ég þekki
manninn vei
og heflengi
unnið með
honum.
Hann er
starfsamur
og áræðinn,
hugmyndarikur og glöggur
á kjarna hvers máls. Hann
hefur sjálfsagt galla, eins og
við öll hin, þótt ég kunni ekki
sérstök skil á þeim."
stöðugs og mikils hagnaðar. Frá
1986 til 1991 hagnaðist Eim-
skipafélagið að núvirði um rúm-
lega 3,3 milljarða króna fýrir
skatta, en 2,2 milljarða þegar
ríkissjóður var búinn að fá sitt.
Á þessu tímabili græddi Eim-
skip að meðaltali 560 milljónir á
ári og færði ríkissjóði þar af 200
milljónir.
Sem kunnugt er hefúr öðrum
skipafélögum gengið illa að
kljást við risann Eimskip. Síðast
var Skipaútgerð ríkisins lögð
niður og sullað saman við Sam-
skip og í kjölfarið lagði Lands-
bankinn Samskip inn á gjör-
gæsludeild sína. Þar með eru
taldir upp helstu keppinautar
risans.
En fleiri skipafélög í vöru-
flutningum hafa orðið að „lúta í
gras“. Listinn yfir fallin félög síð-
ustu tvo, þrjá áratugina eða svo
er langur: Jöklar, Hafskip, Kaup-
skip, Skipaleiðir, Jarlinn, Skipa-
útgerð Jóns Franklin, Víkur,
Saltsalan, Fraktskip, Sjóleiðir,
Hólmi, Ok, Pólarskip, ísafold,
fslensk kaupskip, ísskip, Bifröst,
Gláma.
Með milljón á
mánuði og fær
góðan arð að auki
Á því er ekki nokkur vafí að
umfang Eimskipafélagsins og
áhrif þess hafa vaxið mjög síð-
ustu árin. Mikið hefúr verið rætt
og ritað um þau efni; um svo-
kallaða einokunarstöðu félags-
ins í flutningastarfseminni, um
Hörður Sigurgestsson
Einokunarumræðan
ómerkileg og illa ígrunduð
„Ég tók þá ákvörðun 1961 aðpólitíkin vœri ekki mitt
verkefni. Éghefengin áform um að breyta þeirri
ákvörðun. það er mikill munur á lífstíl íþví að reka
fyrirtœki ogþví að standa ípólitík. “
vaxandi ítök félagsins í öðrum
fyrirtækjum, um stöðu þess í
„Kolkraþbanum11, um innbyrðis
hlutabréfakaup stjórnenda fé-
lagsins og annað í þeim dúr. En
þótt mikið hafi verið deilt um
þessa þróun eru þeir fáir sem
halda því fr am að Herði hafi tek-
ist illa upp við að stjórna Eim-
skip. Hann fær líka borgað fýrir
að standa sig vel.
Þegar Hörður kom til starfa
hjá Eimskipafélaginu þáði hann
þokkalegar tekjur, en í gegnum
árin hafa þær hins vegar hækk-
að til muna. Samkvæmt skatt-
framtölum voru mánaðarlegar
tekjur Harðar 1980, á hans
fýrsta heila ári hjá fyrirtækinu,
um 515 þúsund krónur að nú-
virði. Verkakonur voru þá með
um 95 þúsund og var Hörður
því með tekjur á við fímm
verkakonur og rúmlega það. 10
árum síðar, 1990, voru mánað-
artekjur Harðar 1.075.000 krón-
ur að núvirði, en mánaðartekjur
verkakvenna 84 þúsund krónur.
Hörður var með öðrum orðum
orðinn nær 13 verkakvenna
maki. 1991 voru mánaðartekjur
Harðar síðan komnar í
1.100.000 krónur á sama tíma
Þú hefurstjómað Eimskipa-
félaginu bráðum íl4 ár. Þeg-
arþú lítur til baka, hvemig
finnst þér að til hafi tekist?
„Ef ég hefði áttað mig á því
þegar ég tók þetta starf að mér,
hversu það var umfangsmikið
og erfitt, þá hefði ég sjálfsagt
hugsað mig miklu oftar um en
ég gerði. Mér eru kannski minn-
isstæðust fýrstu 5 árin eða svo,
þegar við vorum í mjög harðri
samkeppni við Hafskip og vor-
um að snúa vörn í sókn, leggja
drög að áframhaldandi þróun í
fýrirtækinu og vinna að þeim
breytingum sem síðar komu í
ljós.
Á þessum árum hafa orðið
feikilegar breytingar í íslensku
atvinnulífi, yfirleitt jákvæð þró-
un. Nú er viðskiptaumhverfinu
mun minna miðstýrt af stjórn-
málamönnum en áður, sem var
orðið löngu tímabært, og þessi
leikvöllur markaðarins er að
mörgu leyti skemmtilegri en í
upphafi þessa tímabils. En um
leið vandasamari og flóknari."
En ertu persónulega ánægður
með þessa þróun og með þína
eiginframmistöðu?
„Það er náttúrulega ekki
manns eigið hlutverk að meta
hver árangurinn hefúr verið. Al-
mennt hefur mér þótt þetta
mjög áhugavert verkefni, það
hefur verið ákaflega þroskandi
og afskaplega margt sem maður
hefur lært á þessu. Þessi þroski,
sem maður hefur fengið út úr
því að standa fýrir rekstri og fara
í gegnum ýmsa eldraunina,
kemur manni auðvitað að gagni
í dag. Áður var ég mun meira í
smáatriðunum í rekstrinum, var
að stjórna frá degi til dags, en í
dag leitast ég við að hafa tæki-
og meðaltal 10 helstu stórfor-
stjóra landsins var um 940 þús-
und.
Ekki má í þessu sambandi
gleyma því að Hörður hefur
eignast á tímabilinu hlutabréf í
Eimskipafélaginu og Flugleiðum
sem talin eru um 55 milljón
króna virði í dag og arður af
þessum bréfum er þokkalegur.
Hörður á 1,1 prósent heildar-
hlutafjár í Eimskip og fær liðlega
eina milljón í arð í ár og arður-
inn af bréfunum í Flugleiðum er
árlega nokkur hundruð þúsund
króna. Hann býr með fjölskyldu
sinni í veglegu einbýlishúsi, á
æskuslóðum við Skerjafjörðinn,
en persónulegt eignaveldi er
ekki mikið út fyrir þetta að sjá.
Hvaða persónu
hefur þessi
Hörður að geyma?
En hvaða persónu hefur
Hörður Sigurgestsson annars að
geyma? „Eg hef mikinn áhuga á
mínu félagslega umhverfi, hvað
gerist í þróun þessa þjóðfélags,
hvað gerist í stjórnmálaþróun
og á því að taka þátt í því að
vissu marki. Til dæmis hef ég
mikinn áhuga á því hver verður
færi til að horfa lengra fram í
tímann og reyna að hafa áhrif
þróunina. Það eru síðan mínir
samstarfsmenn, sem við dreif-
um til valdi, sem sjá um að út-
færa ýmislegt af þessu. Við höf-
um að mínu mati verið að ná ár-
angri og erum að öðru jöfnu
með markvissari hætti en áður
að vinna að þeim markmiðum
og verkefnum sem við höfum
áhuga á.“
Það hefur verið mikið rœtt og
ritað um vaxandi einokun og
ítök Eimskipafélagsins og
hafa margir áhyggjur af
þessu. Hefurþessi umrœða
komið við kaunin íþér, er að
þínu mati eitthvað til í henni?
„Mér finnst mikið af þessari
umræðu, um stöðu Eimskipafé-
lagsins og samþjöppun í ís-
lensku rekstrarumhverfi, mjög
ómerkileg og illa ígrunduð. Það
er ekki nýtt að slík umræða sé í
gangi. Vegna flutningastarfsem-
innar er ástæða til að rifja það
upp, að þessi starfsemi er frjáls,
siglingarnar eru frjálsar og það
getur hver sem er flutt vörur til
og frá landinu sem óskar þess.
Hlutdeild Eimskipafélagsins
hefur fengist í eðlilegri sam-
keppni. í því sambandi hefur
orðið svipuð þróun hér og víða
erlendis, fyrirtækjum hefur
fækkað í þessari starfsgrein og
það er líklegt að sú þróun haldi
áfram. Á sama tíma hefur hag-
kvæmni aukist geysilega. Til
dæmis hafa flutningsgjöldin í
stykkjavöru lækkað síðustu 5 til
7 árin um 25% að raungildi. Og
okkur þykir eðlilegt að það verði
eitthvert áframhald á þessari
braut Iækkandi kostnaðar og
flutningsgjalda."
Þú kannast ekki við að Eim-
líkleg þróun í íslenskum utan-
rfkismálum og hver framvindan
verður í tengslum fslands og
hinna Evrópulandanna. Ég tel
brýnt að menn gaumgæfi það
vel að þau verði sem mest. Ég les
mikið. í stað þess að kafa langt
aftur í tímann hættir mér til þess
að lesa meira um það sem er
samtímasaga, hvað er að gerast í
okkar umhverfi. Ég eyddi á
tímabili miklu púðri í að lesa
um seinni heimstyrjöldina,
kannski af því að mér finnst að
ég hafi misst af henni. í mínum
ffítíma fer nokkur tími í líkams-
rækt, ég hef með félögum mín-
um í mörg ár spilað badminton
og sæti sjálfsagt ekki hér ef ég
hefði ekki gert þetta í gegnum
tíðina. Þetta er ekki bara góð æf-
ing heldur ekki síður góður fé-
lagsskapur. Félagar mínir í
badminton eru þeir Bjöm Frið-
finnsson, Björn Theodórsson,
Brynjólfur Bjarnason og Ólafur
Davíðsson. En þótt við séum
fimm í hóp þá er sjaldnast að við
mætum allir, vegna ferðalaga.
Þessu til viðbótar hef ég frá því
síðastliðið haust stundað
líkamsrækt kerfisbundið undir
handleiðslu sjúkraþjálfara,
skipafélagið sé heilinn ísvo
kölluðum Kolkrabba?
„Menn sjá alls konar kvikindi
og ófreskjur á loffi þegar þessi
mál ber á góma. Mér finnst eðli-
legt að menn meti og skoði hver
árangurinn hefúr orðið af okkar
starfsemi og mér finnst eðlilegt
að krefast þess að við séum ekki
dæmdir fyrirfram."
Nú síðast eignaðist Lands-
bankitin Samskip ogætlarsér
að selja þaðfyrirtœki síðar. Er
Eimskipafélagið líklegur og
œskilegur kaupandi að þtnu
mati?
„Við höfum alltaf gert ráð fýr-
ir því að skipadeild Sambands-
ins eða Samskip sé okkar keppi-
nautur, höfum talið það jákvætt.
Hafi menn einhverjar áhyggjur
af því fýrirtæki teljum við að það
sé ekki okkar að kenna. Eim-
skipafélagið hefúr ekki leitað eft-
ir kaupum á Samskipum og er
ekki í viðræðum við Lands-
bankann, eiganda Samskipa,
um slík kaup.“
Orn
Marinósson
skrifstofustjóri hjá Landsvirkjun:
lands.Hörður
tók mikinn þátt i félagslífinu
og rak auk þess Hótel Garð.
Þá mátti strax sjá hve vel
rekstur og stjórnun fórust
honum úrhendi.
Eftir framhaldsnám Harðar
lágu leiðir okkar aftur sam-
an i fjármálaráðuneytinu.
Þar störfuðum við saman á
sjötta ár. Hann reyndist mér
afar góður samstarfsfélagi.
Verkefni Harðar í fjármála-
ráðuneytinu voru á sviði
endurbóta í rikisrekstri og
fljótlega tók hann þátt í að
leysa rekstrarvanda ríkisfyr-
irtækja og fyrirtækja sem rík-
ið átti hlut að. Það fór ekki
framhjá neinum hve vel
verkefni sem þessi lágu fyrir
honum og á hvaða sviði
hæfileikar hans mundu nýt-
ast best. Ég var þess fullviss
að Hörður mundi ekki ílengj-
astsem ríkisstarfsmaður
heldur leita sér verkefna i
einkarekstri. Það kom því
ekki á óvart þegar hann
réðst til Flugleiða. Eitt afsíð-
ustu verkefnum hans i Fjár-
laga- og hagsýslustofnun
var að vinna fyrir hönd Flug-
leiða að samningi Flugfélags
íslands og Loftleiða."
Gauta Grétarsonar.
Ég hef líka gaman af því að
renna fyrir lax og hef gert það
meira í seinni tíð en áður var.
Reyndar hef ég ekki síður gam-
an af félagsskapnum sem maður
hefúr af því að fara í laxveiði og
almennt að fara út fyrir þennan
hefðbundna ramma sem maður
er í og hitta fólk í öðru umhverf
en maður er í.“
Friðrik Þór Guðmundsson
ásamt Guðrúnu Kristjánsdóttw