Pressan - 04.03.1993, Page 11

F R É TT I R
í
k
$
s
<

Fimmtudagurinn 4. mars 1993
PRESSAN 7 7
Hún verður ekki fögur niðurstaðan sem bankastjórn íslandsbanka færirskráðum
eigendum bankansá aðalfundi hans. Arðsemi hlutabréfa íbankanum nærekki að
greiða eignaskattinn afþeim og mögur ár eru ffamundan.
ríkisbönkunum, sem sífellt eru
að lána vonlausum fyrirtækjum
út ffá fyrirgreiðslusjónarmiðum,
þvert á hagsmuni hluthafa.
Blaðið hefur heimildir fyrir
því að vegna síðasta árs verði að
færa um 1.500 milljónir á af-
skriftarreikning. Það er nánast
helmingi meira en árið 1991, en
þá voru lagðar á afskriftarreikn-
ing útlána 815 milljónir og árið
1990 — fyrsta árið sem bankinn
starfaði undir nafni íslands-
banka — voru settar 565 millj-
ónir á afskriftarreikning. Lætur
nærri að bankinn hafi í útlánum
tapað á milli sjö og átta krónum
af hverjum 10 sem lagðar hafa
verið til hans í formi hlutafjár,
sem er skrá upp á 3.878,6 millj-
ónir.
Eðlilegt er að bankar tapi 0,5
til 1 prósenti af útlánum, sem
þýðir að íslandsbanki ætti að af-
skrifa um 300 til 600 milljónir á
ári.
Þegar gengið var til samein-
ingarinnar stóðu þrír bankar að
henni og fengu þar að auki einn,
Útvegsbankann hf., í brúðargjöf.
Útvegsbankinn var í raun sá eini
sem hafði hreina fortíð vegna
þess að ríkið tók til sín útlánatap
hans, sem nam um 3.000 millj-
ónum. Útvegsbankinn var met-
inn á um 780 milljónir að nafh-
virði og íslandsbanki fékk hann
á milljarð. Því til frádráttar
komu á milli 200 og 300 milljón-
ir, sem ríkissjóður tók aftur til
sín sem ónýtar kröfúr.
Allir hinir bankarnir höfðu
sín „útlánavandamál“. Hættu-
legast var ástandið hjá Verslun-
arbankanum, sem hafði lánað
Stöð 2 svo mikið að það nálgað-
ist 60 til 70 prósent af eigin fé
bankans - nokkuð sem Banka-
eftirlitið mundi aldrei skrifa upp
á í dag. Björgun Stöðvar 2 hefiir
verið einstök en án efa kostað
Verslunarbankann nokkrar
fórnir.
Svo vill til að nú í vikunni
kom í Ijós stærsta vandamál Al-
þýðubankans, sem er JL-bygg-
ingavörur sf. Það fyrirtæki er
síðast í röð fýrirtækja sem stóðu
að Jóns Loffssonar-veldinu og er
trúlegt að Alþýðubankinn/ís-
landsbanki hafi fýrir nokkru
verið búinn að afskrifa þennan
viðskiptavin. Þegar bankinn
leysti til sín veð má gera ráð fýrir
að hann hafi tapað um 150 millj-
ónum á þessum viðskiptavini.
Fórnarlömb
Iðnaðarbankans
Iðnaðarbankahlutinn hafði
þrjú stór vandamálafyrirtæki á
sínum snærum. í þrotabú gamla
Hagvirkis lýsti fslandsbanki 442
milljóna króna kröfum, en átti
veð fýrir 111 milljónum. Menn,
kunnugir verðmæti þeirra, hafa
metið það svo að bankinn megi
teljast góður ef hann fær helm-
inginn af því fyrir þær eigur.
Óvissa vegna meðferðar á lóð-
um í Smárahvammi gæti lækkað
þessa upphæð enn frekar. Var-
legt er að áætla að bankinn hafi
þarna orðið að afskrifa á milli
300 og 350 milljónir.
önnur stór vandamálafýrir-
tæki frá Iðnaðarbankanum eru
Smjörlíki-Sól hf., BM Vallá og
Borgarkringlan og að sjálfsögðu
Ós hf. Tvö fýrstnetndu fyrirtæk-
in eru undir stjórn manna sem
gegnt hafa trúnaðarstörfúm inn-
an bankans, þeirra Davíðs Sche-
vings Thorsteinssonar og Víg-
lundar Þorsteinssonar.
Þegar íslandsbanki gerir upp
afskriftir í dag eru þær ekki
merktar bönkunum sem stofn-
uðu til útíánanna. Á sínum tíma
var afskriftarþörf hvers og eins
reiknuð og dagsett við samein-
inguna. Eftir því sem komist
verður næst hafa þær áætlanir
ekki staðist og kostað nokkur
átök milli eignarhaldsfélaganna
að jafna það út. Að sjálfsögðu er
hægt að benda á almenn rekstr-
arskilyrði í verslun og iðnaði,
sem dregist hafa saman. Aðrir
benda á Iðnlánasjóð, sem hefur
komið bærilega út þótt hann
einbeiti sér að iðnaðinum.
Eigið fé minnkar
Eigið fé íslandsbanka minnk-
aði um eitt prósent á milli ár-
anna 1991 og 1992 og er nú 10
prósent, sem er nokkuð yfir þvi
8 prósenta lágmarki sem ný
bankalög segja til um.
Frá því íslandsbanki hóf starf-
semi hefur hann verið að selja
eigur, sem kemur meðal annars
til af því að útibúum hefúr fækk-
að.
Á síðasta ári var rekstrar-
kostnaður bankans lækkaður
um 239 milljónir og mun helm-
ingurinn af því tilkominn vegna
samdráttar í launakostnaði og
launatengdum gjöldum. Þetta er
auðvitað það sem forráðamenn
bankans munu hampa gagnvart
hlnthöfum, sem enn um sinn
verða að gráta hlutskipti hluta-
bréfafjárfestans á fslandi.__
Sigurður Már Jónsson
og Jónas Sigurgeirsson
Ragnar Önundarson, framkvæmdastjóri Islandsbanka
Vonum að við höfum
séð toppinn í útlánatapi
Geta hlutliafar í íslands-
batika vœnst þess að hagur
bankans vœnkist á nœstu
misserum í Ijósi efnahags-
ástandsins í þjóðfélaginu?
„Bankinn mun halda áffam
að spara í rekstri, meðal annars
með áframhaldandi hagræð-
ingu í útibúanetinu. Þannnig
verður jafnt og þétt dregið úr
rekstrarkostnaði á þessu ári og
því næsta. Við reiknum með að
við höfúm séð toppinn á út-
lánatapinu, eða því sem næst.
Þetta fer þarafleiðandi skán-
andi, svo framarlega sem efria-
hagsástandið versnar ekki enn
ffekar."
Hvað segja áætlanir bankans
um afkomuþessa árs, ergert
ráð fyrir hagnaði?
„Það er gert ráð fýrir hagnaði
á þessu ári, litlum þó, en næg-
um til að greiða hluthöfúnum
arð.“
Geturfyrirtœki sem rekið er
með tapi greitt hluthöfunum
arð?
„Já, já, fýrirtæki sem á óráð-
stafað eigið fé, þ.e. hagnað fýrri
ára, getur greitt hluthöfúm arð.
Ég vil taka fram að eiginfjár-
staða íslandsbanka er góð,
sennilega best á meðal íslensku
viðskiptabankanna."
Nú hefur heyrst að sumir
hluthafar íslandsbanka séu
ekki ánœgðirmeð hve
„mjúk“leið varfarin við
sameiningu bankanna.
Þ.e.a.s. að ekki hafi náðsthá-
markshagræðing með sam-
einingunni?
„Mér finnst eðlilegt að ein-
hverjir hluthafar í bankanum
haldi þeim sjónarmiðum ffam
að hin mjúka leið sem farin var
hafi verið kostnaðarsöm. Við
höfúm hins vegar fjölda dæma í
Skandinavíu þar sem samein-
ing banka hefur tekist illa vegna
harðra sameiningaraðferða,
sem bæði hafa komið niður á
starfsfólki og viðskiptavinum.
RagnarÖnundarson
Bankaráð og bankastjórn fs-
landsbanka taldi best að fara þá
leið sem var farin og menn álíta
að hún hafi skilað bankanum
miklu. Erlendir bankar sem
sameinast missa að jafriaði um
tíu prósenta markaðshlutdeild,
við höfum aðeins misst tvö
prósent og það verður að teljast
nokkuð gott.“.
Glæsileg umgjörð fundarins
mun tæplega slæva þau von-
brigði hluthafanna þótt hún
tryggi svo sannarlega að ekkert
heyrist í hluthöfunum nema
þegar þeir klappa fyrir kosningu
í stjórn, sem er einmitt verið að
ákveða hvernig fer þessa dag-
ana.
Gengi hlutabréfa íslands-
banka hefur lækkað jafnt og þétt
undanfarið misseri og er 1,11
núna, sem er nokkru lægra en
innra virðið segir til um eða
1,37. Hlutabréfin hafa selst á bil-
inu 1,11 til 1,32 eftir áramót en
tilflutningurinn hefúr verið um
15 milljónir. Ljóst er að það
gengi mun haldast ffamyfir að-
alfund vegna hinnar óeðlilegu
eftirspurnar sem nú ríkir vegna
valdabaráttunnar. Eftir að nið-
urstöðutölur verða gerðar opin-
berar má gera ráð fýrir að gengið
fari niður í nafnvirði, eða svo er
mat manna sem starfa á hluta-
bréfamarkaðinum.
Arður hluthafanna
nánast enginn
Fyrir skömmu opinberaði
bankaráð hluta af niðurstöðu-
tölum ársreiknings íslands-
banka fýrir árið 1992. Þar kemur
fram að afkoma bankans sveifl-
aðist um tæplega 240 milljónir á
milli áranna 1991 og 1992. Tap á
rekstri í fýrra var 176 milljónir
en 61 milljónar króna hagnaður
var árið þar á undan. Hagnaður
ársins 1990 var 448 milljónir, en
þá var bankinn að tæla nýja fjár-
festa til sín. Nokkuð sem hann
gerir tæpast í bráð. Eigið fé
bankans var 5.175 milljónir í
árslok 1992 og minnkaði um
216 milljónir ffá fýrra ári vegna
taprekstrar og arðgreiðslna.
Arðgreiðslurnar eru þó tæpast
til að hrópa húrra fyrir. Árið
1991 var greiddur 5 prósenta
arður en samkvæmt heimildum
PRESSUNNAR nú er gert ráð
fýrir að hann verði 2,5 prósent.
Niðurstaða sem fær hluthafa
tæpast til að hrópa húrra. Þeir
hefðu fengið meira fýrir peninga
sína ef þeir hefðu lagt þá inn í
bankann! Og ólíklegt er að hlut-
hafamir hrópi húrra næstu árin.
„Hlutabréf í íslandsbanka eru
slæmur kostur séu menn að
huga að skammtímafjárfestingu.
Ef menn ætla að fjárfesta með
það að markmiði að fá hagnað
næstu þrjú til fimm árin ættu
þeir að gleyma fslandsbanka. Ef
menn ætla hins vegar að fjár-
festa út á hagnað næstu sjö til
tólf árin er íslandsbanki ágætis-
kostur,“ sagði maður kunnugur
hlutabréfamarkaðinum.
En hvað veldur því að eini
einkarekni banki landsins er í
þessari aðstöðu? Almenn efna-
hagsskilyrði, segja íslands-
bankamenn sjálfir og benda á
taprekstur annarra og fallandi
þjóðartekjur. Vissulega vegur
það þungt, en því er ekki að
neita að margt hefur farið úr-
skeiðis í umsýslu bankans. fs-
landsbanki getur ekki vísað í
hrikalega stöðu sjávarútvegsins
og landsbyggðarinnar, eins og
Landsbankinn, og skilar ekki
hagnaði, eins og Búnaðarbank-
inn og Sparisjóðirnir. Já, meira
að segja Sparisjóður Hafnar-
fjarðar nýtur 45 milljóna króna
hagnaðar! Þvert á móti halda
menn því ffarn að íslandsbank-
anum eigi að ganga best allra
banka á krepputímum vegna
þess að hann hafi svo hátt hlut-
fall starfsemi sinnar á höfuð-
borgarsvæðinu. Þar séu öll veð
mildu betur tryggð en á lands-
byggðinni (þrátt fyrir að fjarað
hafi undan brunabótavottorð-
um).
1.500 milljónir
íafskriftir
En hver er þá ógæfan? fs-
landsbanki er ekki nógu vel rek-
inn, segja hluthafar, og bæta við
að hann sé í raun ekkert ólíkur