Pressan - 29.04.1993, Blaðsíða 20

20 PRESSAN
Maður vikunnar
Jacques Attali
Sósíalískur
lúxusmaður
Enginn maður hefur skemmt
bankaheiminum jafnmikið á
jafnstuttum tíma og Frakkinn
Jacques Attali. Allt frá því að
Financial Times hóf að birta
frásagnir af lúxuseyðslu Attalis
sem bankastjóra Endurreisnar-
og þróunarbanka Evrópu hefur
undrun bankamanna aukist og
skelfmg skattgreiðenda vaxið.
Þeir sem til þekkja segja hins
vegar að ekkert af þessu hefði
þurft að koma á óvart.
Að sögn Sunday Times er
óhugnanlegt hve fyrirsjáanlegt
var að Attali yrði bankastjóri
Evrópska endurreisnar- og þró-
unarbankans. Attali er glæsileg-
ur fulltrúi eigin skoðana. Hann
er allt í senn; embættismaður,
stjórnmálamaður, gáfumaður,
rithöfundur og hagfræðingur.
Samsetning sem við fslendingar
ættum að þekkja meðal banka-
manna.
Attali fæddist árið 1943 í Al-
sír, sem þá var nýlenda Frakka.
Faðir hans verslaði meðal ann-
ars með ilmvötn en flutti með
Attali og tvíburabróður hans ffá
Alsír þegar landið hlaut sjálf-
stæði. Attali hóf þegar að Ídífa
metorðastigann í frönsku þjóð-
lífi og lauk frábærum prófum í
Ecole Nationale D’Administrati-
on og Ecole Polytechnique. Báð-
ir skólarnir eru frægar uppeldis-
stöðvar fyrir ffönsku elítuna.
Attali varð fljótlega þekktur
fyrir vinnuhörku sína og hve
skipulega honum tókst að
stunda samkvæmislífið sam-
hliða vinnunni. Haff var á orði
að honum tækist að sækja þrjú
matarboð á kvöldi og verða
miðpunktur þeirra allra. Hann
gekk til liðs við sósíalista og var
snemma kominn inn á gafl hjá
forsetanum Francois Mitterr-
and sem ráðgjafi hans í banka-
málum. Fljótlega effir að járn-
tjaldið féll gerðist Attali tals-
maður uppstokkunar í evr-
ópsku bankakerfi til stuðnings
endurreisn A-Evrópu og ljóst
var að hann og Mitterrand
deildu skoðunum að þessu leyti.
Hans einu mistök voru þau að
ná ekki að koma bankanum fyr-
ir í París. Það var þrjóskan í
Margréti Thatcher sem kom í
veg fyrir það og London varð
fyrir valinu.
Frá upphafi hafa samskipti
Attalis og Englendinga byggst á
gagnkvæmri andúð. Strax varð
ljóst að hann var mjög ósáttur
við að geta ekki dvalist áfram í
sinni heittelskuðu París og hafði
á orði að hann ætlaði að veita
ffönskum menningarstraumum
til Englendinga. Hann þótti
Frá upphafi hafa
samskipti Attalis
og Englendinga
tyggst á gagn-
kvœmri andúð.
hrokafullur og hégómlegur og
móðgaði Englendinga með því
að segja að þeir kynnu ekki að
búa til kaffi auk þess sem þeir
væru á eftir öðrum þjóðum í
matargerðarlist. Fljótlega fór At-
tali að tala um að hann væri
sniðgenginn í ensku samkvæm-
islífi en loksins þegar hann fékk
heimboð lét hann sig hafa það
að láta lífverði sína leita að
hlustunartækjum hjá gestgjaf-
anum. Það ríkti því sannkölluð
Þórðargleði í ensku pressunni
þegar frásagnir um bruðl hans
hjá bankanum fóru að berast.
En þrátt fyrir að fast hafi ver-
ið sótt að honum undanfarið er
hann ekki rúinn öllum stuðn-
ingsmönnum. Elja hans við
uppbyggingu bankans er talin
lofsverð enda nánast ástríðu-
verkefni hjá honum. Hann hef-
ur hafnað því að biðjast afsök-
unar á bruðlinu en segist tilbú-
inn að hlusta á málefnalega
gagnrýni! Enn um sinn virðist
hann fá að ráða ferðinni en ljóst
er að hann þolir ekki miklu fleiri
uppljóstranir úr reikningum
bankans.
8o£ 2(ngele§ Sinteé
Berorðir leiðtogar
Á fyrsta fundi sínum með forsætisráðherra Japans, Kiichi
Miyazawa, á dögunum krafðist Bill Clinton Bandaríkjaforseti þess
að aftur kæmist á jafnvægi í efnahagssamskiptum þjóðanna tveggja.
Þótt spennan á milli leiðtoganna væri augljós á blaðamannafundi
þeirra í Washington var upplífgandi að sjá hve hreinskilnir þeir
voru. Opinská umræða af þessu tagi ætti að auðvelda það mjög að
jafna langvarandi ágreinining þjóðanna um samskipti þeirra á sviði
efhahags- og varnarmála.
Clinton forseti var berorður er hann, öfugt við tvær fyrri ríkis-
stjórnir, krafðist með skýrum hætti öryggistengsla til að styrkja
mikilvæg samskipti stórveldanna tveggja. Sjálfur var Miyazawa af-
dráttarlaus í orðum. Ef svo heldur ffam sem horfir eiga samskipti
Bandaríkjanna við Japan eftir að verða önnur og árangursríkari á
meðan BÚl Clinton situr við völd.
HERMENN Á FRIÐARTÍMUM
Fimmtudagurinn 29. apríl 1993
Skýrsla Pentagon um Tailhook-hneykslið íLas Vegas
Sjómenn &
dáðadrengir
Atburðirnir í Las Veg-
as árið 7991 eru síður
en svo einsdæmiinn-
an bandaríska sjó-
hersins. Karlrembu-
kúitúr hersins hefur
skapað andrúmsloft
þar sem kynferðisleg
úreitni og ofbeldi
gagnvart konum er
daglegt brauð og
stundum úlitið bein-
línis æskilegt.
Á næstu vikum verða gefnar
út í Bandaríkjunum ákærur fyr-
ir kynferðislegt ofbeldi og
áreitni í umfangsmildu hneyksl-
ismáli sem hefur valdið banda-
ríska hernum miklum óþæg-
indum. í nýútkominni skýrslu
er 117 hermönnum gefið að sök
að hafa beitt 83 konur og 7 karl-
menn kynferðislegu ofbeldi og
áreiti með skipulögðum hætti.
Að auki er 51 sagður hafa logið
að nefnd sem rannsakaði málið
í fyrra. Þegar hefur einn flota-
málaráðherra sagt af sér vegna
málsins og hugsanlega fljúga
hausar fleiri yfirmanna áður en
yfir lýkur. Það dugar þó varla til:
þetta mál er aðeins toppurinn á
ísjaka sem á rætur sínar í karl-
rembukúltúr hersins og verður
ekki komið fyrir kattarnef á
næstunni.
Svipugöngin
Nýútkomin skýrsla snýst um
að haustið 1991 var haldin árleg
ráðstefha Stéllcrókssamtakanna
(The Tailhook Association) sem
í eru flugmenn úr sjóhernum og
landgönguliðinu. Samtökin eru
kennd við krók á stéli flugvéla
sem flugmenn nota við stuttar,
snöggar lendingar á flugmóður-
skipum. „Ráðstefnur" þessara
samtaka eru þekktar fyrir flest
annað en erindin sem þar eru
flutt, sérstaklega óhóflegan
drykkjuskap og lfynsvall.
Þannig var það líka í þessu
tilfelli, en til tíðinda dró þegar
kvenkyns liðsforingjar ákváðu
að taka ekki framkomu starfs-
bræðra sinna iengur með þegj-
andi þögninni. Þær komu fram
opinberlega og lýstu því sem
hafði gerst með þeim hætti að
herinn gat ekki annað en rann-
sakað málið.
Það gekk þó ekld þrautalaust.
Konur innan sjóhersins þurfa að lifa við yfirgang karla án
þess að fá rönd við reist.
þessarar konu:
„Á gólfinu á þriðju hæð hót-
elsins höfðu safnast saman flug-
menn úr flughernum og land-
gönguliðinu, sem flestir voru
drukknir. „Svipugöngin" fólust
í því að hrinda og káfa á konun-
um þegar þær gengu framhjá.
Hermennimir gáfu hver öðmm
merki um hvaða konur væru
nógu álitlegar til að verða fyrir
þessari meðferð."
Kvenkyns liðsforingi lýsti því
hvernig „karlmaður greip um
rasskinnar hennar með báðum
höndum. Hann færði sig því
næst aftur fyrir hana, þrýsti
mjöðmunum að rassi hennar
og ýtti henni þannig á undan
sér eftir ganginum. Þessi maður
tróð höndunum undir skyrtu
hennar og brjóstahald og greip
um bæði brjóst hennar. Konan
reyndi að komast undan hon-
um, beygði sig, greip um úlnliði
hans og beit hann í vinstri ff am-
handlegg og því næst í hægri
hönd á milli þumals og vísifing-
urs. Árásin hélt áffam með því
að fleiri úr hópnum gripu um
brjóst hennar og
rass. Einn flug-
maður kom
höndunum undir
pils hennar og
greip um nærbux-
ur hennar, að því
er virtist til að
reyna að fjarlægja
þær. Hún reyndi
Stélkrókurinn að flýja með því
F/A 18-orrustuflugvél ilendingu á flugmóðurskipi með stélkrókinn niðri. að komast inn um
Þáverandi flotamálaráðherra,
Lawrence Garrett, rak sig ým-
ist á þagnarmúra eða ósann-
indavef flugmanna og yfir-
manna þeirra þegar hann hóf
rannsókn síðasta sumar. Sjálfur
sagði hann af sér þegar í ljós
kom að hann hafði setið að
bjórdrykkju á verönd skammt
undan á hótelinu og orðið vitni
að atburðum án þess að reyna
að koma í veg fyrir þá. Þá tók
þingnefnd við rannsókn máls-
ins og loks Pentagon sjálft og
niðurstaðan er skýrslan sem
kom út fyrir helgina.
Þeir hlutar skýrslunnar, sem
greina ffá atburðum og einstök-
um brotamönnum, eru enn
trúnaðarmál, en af fyrri fréttum
af málinu má ráða í stórum
dráttum hvað gerðist. Það á við
um „svipugöngin", orð sem vís-
ar til gamallar refsingar fyrir
heragabrot og fólst í því að
brotamaðurinn var látinn
hlaupa ber að ofan milli tveggja
raða af hermönnum sem lömdu
hann með svipum eða kylfum.
Um það er til dæmis frásögn
opnar herbergisdyr, en tveir
karlmenn vörnuðu henni inn-
göngu. Konan bað óþekktan
mann að hjálpa sér, en hann
svaraði með því að grípa um
brjóst hennar“.
Karlmaður úr hópi flug-
manna, sem var staddur í fyrsta
sinn á samkomu hjá Stélkróks-
samtökunum, lýsti því hvernig
„svipugöngin" komu honum
fyrir sjónir: „Stundum fóru
konurnar í hópum í gegnum
göngin og aðeins fáar þeirra
kvörtuðu undan meðferðinni,
þótt tvær þeirra slægju menn
utan undir eða ýttu einum burt.
Þetta virtist ffekar saklaust þeg-
ar þarna var komið sögu. En
svo kom ung kona, kófdruklein,
út úr herbergi og gekk inn í
göngin. Áður en varði komu
buxur fljúgandi innan úr mann-
þrönginni. Unga kona datt á
gólfið og á augabragði hurfu all-
ir viðstaddir og skildu hana eina
eftir. Tveir öryggisverðir birtust,
tóku hana upp og fóru með
hana. Hún var þá aðeins íklædd
skyrtu og nærbuxum."
Ofbeldi í liðs-
foringjaskólanum
Þetta er fráleitt í fyrsta skiptið
sem ffegnir berast af kynferðis-
mennirnir umberi og dragi úr
kvörtunum þegar konunum of-
býður. Þess eru fleiri en eitt
dæmi að konur, sem hafa kvart-
að undan ágengni sjóliðanna,
séu kærðar fyrir að vera lesbíur,
en það var og er enn brot á her-
lögum.
Það kann að skýra afstöðu og
innrætingu yfirmannanna að
þeir koma undantekningalítið
úr sjóliðsforingjaskólanum í
Annapolis í Maryland. Lýsingar
á lífi og starfi þar benda til þess
að það sé beinlínis nauðsynlegt
að taka þátt í kynferðislegu of-
beldi og ofsóknum gegn konum
til að komast í gegnum námið.
í þessum skóla eins og öðr-
um herskólum er mönnum inn-
prentuð samheldni og sam-
kennd með hópnum, á kostnað
ástvina og annars sem leiðir
hugann ffá hernum. Til merkis
um þetta eru hópsöngvarnir
sem fylgja æfingum þeirra. Þar
er til dæmis sungið um ótrúar
kærustur sem skildar voru eftir
heima: „Ain’t no use in go-
in’home/Jody’s got your girl
and gone,“ en í stað konunnar
kemur annars konar leikfang: „I
don’t want no teenage queen/I
justwantmyM-16“.
Síðan konum var hleypt inn í
PaulaCoughlin
Ein kvennanna sem ráðist var á í Las Vegas og ákváðu að
nú væri nóg komið.
legri misbeitingu innan hersins
og eru reyndar sjóherinn og
landgönguliðið oftast nefnd í
því sambandi. Þar hefur þróast
einkar óhuggulegur karlrembu-
kúltúr, ímyndin um kalda karla,
mikla drykkju og kvensemi,
íblönduð ofbeldi og niðurlæg-
ingu á konum. Atburðimir sem
að ofan greinir eru nefnilega
síður en svo einsdæmi, ef
marka má orð hermannanna
sjálffa.
Þannig fullyrða þeir að þegar
lagst er við landfestar sé það
regla ffekar en undantekning að
ráðnar séu nektardansmeyjar
og vændiskonur til að þjónusta
áhöfnina og þetta leyfi yfir-
mennirnir ekki einasta, heldur
beinlínis hvetji til þess og taki
þátt í því. Þær fáu konur, sem
starfa á skipum sjóhersins,
greina líka frá kynferðislegri
áreitni og ofbeldi, sem yfir-
skólann árið 1976 hafa sadískar
og sadómasókískar tilhneiging-
ar gagnvart konum ágerst vem-
lega meðal karlstúdenta. Hug-
myndin er sú að ekki sé aðeins
rétt að beita konur kynferðis-
legu ofbeldi og niðurlægingu,
heldur njóti þær þess beinlínis.
Og nýir söngvar fylgja í kjölfar-
ið:
„The ugliestgirl I ever did
see
was beatin’ herface
against a tree.
Ipicked her up, Ipunched
her twice
She said, „Oh, Middy,
you’re much too nice.“
Hugmyndaflugi sjóliðanna
eru lítil takmörk sett þegar
kemur að því að blanda saman
kynh'fi og ofbeldi gagnvart kon-
um, þótt ekki verði fleira haft
i