Pressan - 04.11.1993, Blaðsíða 24

Pressan - 04.11.1993, Blaðsíða 24
R 24 PRESSAN Fimmtudagurinn 4. nóvember 1993 MYND/JIM SMART Ég er bara skrifstofumaður „Það er algjör misskilningur að ég hafi pólitísk völd, — það eru til aðrar tegundir af valdi. En ég hef ekki völd, ég er bara í skrjfstofustarfi, sinni hér ákveðinni vinnu sem sjálfsagt skiptir ekki miklu máli. Það er algjör goðsögn að þetta sé öðruvísi. Ég hef ekki sóst eftir pólitískum vegtyllum og hef hvergi farið í framboð. Framkvæmdastjóra Sjátfstæðis- flokksins er reyndar óheimilt að sitja á fllþingi, svo það eitt dugar til. Á hinn bóginn er það engin fórn fyrir mig, mér lík- ar vel í þessu starfi.“ Mestur kafbátur í íslenskri pólitík á seintii árum, hlýr og ebkulegur, maðurinn sem gerði Davíð að formanni Sjálfstœðis- flokksins, húmoristi, áhuga- rnaður um dýran fatnað, trú- tnaður, stálgreindur refur, bjargvœttur Sjálfstœðisflokksins í penitigamálutn, vanrœkir innra starf flokksins, hlédrœgur, frjálshyggjumaður fram í fing- Ivmurgóma og stóreignamaður. Eitin helsti valdamaðurinn inttan Sjálfstœðisflokksins, en á sattta títna tiánast ósnortitin af sviðsljósi fjölmiðlanna. Lítt þekktur tneðal almennings og meginþorra eigin flokksmanna. Sjálfur lýsir hann sér sem skrif- stofumanni. Kjartan Gunnnarsson, framkvæmdastjóri Sjálfstæðis- flokksins, er fæddur 4. októ- ber árið 1951 og því fjörutíu og tveggja ára að aldri. Er kvæntur Sigríði Ásdísi Snæv- arr, sendiherra í Stokkhólmi. Faðir var Gunnar Axel Páls- son lögfræðingur, fæddur 1909, dáinn 1991. Hann var ættaður frá Eskifirði og má nefna að Hörður Einarsson, framkvæmdastjóri Frjálsrar íjölmiðlunar (DV), er bróður- sonur hans. Móðir var Guð- rún Jónsdóttir, systir Bjama Jónssonar skurðlæknis. Þau Guðrún og Gunnar kynntust í Vestmannaeyjum, þar sem Gunnar var setudómari um hríð. Kjartan ólst upp hjá móður sinni, en þau Gunnar giftust ekki. Hins vegar var *4fært með þeim feðgum. Gunnar varð fyrsti formaður Heimdallar, félags ungra sjálf- stæðismanna, árið 1929 og reyndi fyrir sér í framboði til Alþingis í S-Múlasýslu, en hann var bæjarfógeti í Nes- kaupstað 1945-’47. Hann hafði hins vegar ekki erindi sem erfiði í klær framsóknar- manna. Þú borgar! Gunnar Pálsson var eigna- maður og átti talsverðar hús- eignir í Reykjavík. „Hygg ég að hann hafi verið vellauðug- ur maður á íslenskan mæli- kvarða, er hann lést,“ ritaði Hannes Hólmsteinn Gissur- arson í minningargrein um Gunnar. Sú saga er sögð frá menntaskólaárum Kjartans að þeir feðgar hafi farið saman í Volvo-umboðið í þeim er- indagjörðum að kaupa bíl undir Kjartan. Ekki hafi þéir borið utan á sér að vera stór- eignamenn og sölumaðurinn hafi sýnt þeim bifreiðina, Vol- vo 164 af dýrustu tegund, frekar af skyldurækni en áhuga. „Við skulum kaupa þennan bíl,“ segir Kjartan. „Hvort á ég að borga hann eða þú?“ spyr þá Gunnnar. „Það er best að þú borgir hann!“ svaraði Kjartan og við það reiddi Gunnar andvirði bílsins fram í reiðufé. Það er svo haft til marks um eðlis- læga íhaldssemi Kjartans að hann á bílinn enn, tveimur áratugum síðar, nýuppgerðan og í góðu standi. Baktjaldamaöur frá unglingsárum Stjórnmálaáhugi og stíll Kjartans í pólitík hefúr haldist óbreyttur allar götur frá í menntaskóla. Þar kynntist hann mörgum skoðana- bræðrum sem síðar hafa orðið vopnbræður hans. Má nefna Geir Haarde, alþingismann og formann þingflokks sjálf- stæðismanna, Hjörleif B. Kvaran, forstöðumann laga- og stjómsýslusviðs Reykjavík- urborgar, Hannes Hólmstein Gissurarson, Ingjald Hanni- balsson og Davíð Oddsson. Kjartan þótti hinn dæmigerði íhaldsmaður í menntaskóla, hægrisinnaður og var snemma álitinn mikill bak- tjaldamakksmaður. „Maður hafði á tilfinningunni að hann væri þá þegar búinn að koma sér upp neti tengsla og hann kunni að vinna á bak við tjöldin," segir Anna Ólafs- dóttir Björnsson, alþingis- maður og bekkjarsystir Kjart- ans úr MR. Segir hún að hann hafi virkað sem mjög sérstakt eintak af íhaldsmanni og verið í sterkri samkeppni við Geir Waage, núverandi sóknar- prest í Reykholti, en Geir hef- ur löngum litið út eins og klipptur út úr 19. aldar sveita- róman frá Bretlandi. Var Kjartan mikill félagsmálamað- ur og segist sjálfúr hafa setið í öllum ráðum í skólanum, ut- an Listafélagsins. Hann var stuðningsmaður og félagi Geirs Haarde og studdi hann til embættis Inspectors Scolae. Hins vegar voru þeir Geir andstæðingar Davíðs Odds- sonar í skólapólitíkinni, enda studdist Davíð við vinstri- menn í baráttunni við Þor- vald Gylfason og hafði betur. Það er hins vegar önnur saga að Davíð söðlaði snarlega yfir á hægri kantinn og þótti mörgum sem hann hefði þar villt á sér heimildir. Kjartan mælir því í mót, en segir ástæðu þess að hann studdi ekki Davíð þá að þeir hafi ekki þekkst persónulega. Það átti hins vegar eftir að breytast. Formaöur Heimdallar og felldi Júlíus Þó svo Kjartan hafi ekki fet- að í fótspor föður síns og gerst Inspector varð hann formað- ur Heimdallar 1977-1979. Þar felldi hann Júlíus Hafstein, núverandi borgarfulltrúa, og hafði til þess fulltingi Davíðs Oddssonar og Vilhjálms Þ. Vilhjálmssonar. Kjartan sat í stúdentaráði fyrir Vöku 1974-1978 og var kjörinn í miðstjórn Sjálfstæðisflokksins 1977-1981. Hann var í svo- kölluðum „Loftleiðahópi“ ungra sjálfstæðismanna sem komu saman til að ræða framtíð flokksins í kjölfar kosningaósigursins 1978. Þar sat hann með þeim Friðriki Sophussyni, Davíð Oddssyni, Þorsteini Pálssyni, Jóni Magnússyni, Birgi ísleifi Gunnarssyni og fleirum þar sem þeir lögðu á ráðin um ffamtíðina. Kjartan veðjaði á réttan hest í átökum þeirra Geirs Hallgrímssonar og Gunnars Thoroddsen og studdi Geir alla tíð. Það var síðan Geir sem bauð honum framkvæmdastjórastarf í Sjálf- stæðisflokknum 1980. Akademískur hermaöur Kjartani hafa síðan boðist ýmsar vegtyllur fyrir flokkinn. Hann sat í öryggismálanefnd fyrir flokkinn 1984—1991 og hafa menn þá eflaust haft í huga nám hans í herfræði við varnarmálaháskólann í Osló 1979-’80. Sjálfur leggur Kjart- an áherslu á að námið hafi eingöngu verið bóklegt, ekki hafi hann þurft að göslast í skurðum í fullum herskrúða. „Ég hef aldrei snert á skot- vopni á ævi minni, en tel að öflugur og traustur varnar- búnaður sé fyrsta og síðasta skylda ríkisvaldsins. Ef vamar- samningnum yrði sagt upp eða herinn hyrfi héðan af öðr- um orsökum er nauðsynlegt að tryggja öryggi íslands, hvort sem það yrði gert með íslenskum her eða með öðr- um hætti. Ég er reyndar hlynntur aukinni þátttöku ís- lendinga í vörnum landsins og fagnaði því þegar Islendingar tóku yfir ratsjárstöðvamar og tel að Landhelgisgæslan gæti komið meira inn í varnarhlut- verkið,“ segir Kjartan. Dæmdur fyrir rétti Þá var hann í stjórn Sam- taka urn vestræna samvinnu frá 1982, þar af formaður 1988-1991. Hann átti sæti í byggingarnefnd Flugstöðvar Leifs Eiríkssonar 1983-1991 og hefúr verið í Útvarpsréttar- nefnd frá 1985, formaður frá upphafi til 1989 og aftur í ár, eftir að Þorbjörn Broddason sagði af sér formennsku. Kjartan neitar því að allir rammar fjárlaga hafi verið sprengdir þegar flugstöðin var reist. „Ég lít ekki svo á að farið hafi verið fram úr fjárlögum og ber engan kinnroða fyrir setu mína í byggingarnefnd- inni. Þá má ekki gleyma að Bandaríkjamenn borguðu helminginn af kostnaðinum við byggingu Leifsstöðvar og allan hliðarkostnað, sem var jafnmikill og heildarbygging- arkostnaður flugstöðvarinn- ar.“ Árið áður en Kjartan var settur formaður nýrrar út- varpsréttamefndar gerðist það að hann, ásamt Hannesi Hólmsteini Gissurarsyni og Eirild Ingólfssyni, var dæmd- ur fyrir brot á útvarpslögun- um, fyrir ólöglegar útvarps- sendingar, og eru þessir þrír þeir einu sem hafa hlotið dóm fyrir brot á þessu sviði. „Ég var dæmdur til að greiða sekt, en síðan var útvarpslögunum breytt og ég kosinn af Alþingi í útvarpsréttamefhd, svo varla hefur löggjafinn litið á þetta sem alvarlegt siðferðisbrot. Og það er nokkuð fyndið, að í dag kenni ég fjölmiðlarétt við Háskólann, dæmdur maður- inn!“ Talandi um siðferði má skjóta því inn að Kjartan sat í sóknarnefnd Dómkirkjunnar 1982-1990 og segir veru sína þar af trúarlegum rótum runna. „Ég tel það skyldu hvers manns, sem hefur áhuga á trúmálum, að starfa í sínum söfnuði.“ Engin þörf á breyttu skipulagi Sem fyrr segir hefúr Kjartan gegnt starfi framkvæmda- stjóra Sjálfstæðisflokksins síð- astliðin þrettán ár. Var Inga Jóna Þórðardóttir með hon- um í starfi fram til 1983, er hún varð aðstoðarmaður Ragnhildar Helgadóttur menntamálaráðherra. Skipu- lag flokksins hefúr lengi verið í föstum skorðum, eða frá því Þorvaldur Garðar Kristjáns- son, þáverandi ffamkvæmda- stjóri flokksins, lagfærði það í kjölfar kjördæmabreyting- anna 1959/60. í dag heyrast ýmsar raddir sem gagnrýna ónóg tengsl flokksskrifstof- unnar í Valhöll við hinn al- menna flokksmann, lands- byggðina og jafnvel borgar- stjómaríhaldið. Reyndar hafði slík gagnrýni komið fyrr frarn og þá frá svokallaðri „endur- matsnefúd11, sem var skipuð í kjölfar kosningaósigursins 1987 undir forystu Friðriks Sophussonar. Þar var Valhöll líkt við „dauðsmannsgröf1. Kjartan segir hins vegar enga þörf á að breyta skipulagi flokksins og bendir gagnrýn- endum á að leggja þá ffarn til- lögur þar um. „En sumir eru fastir í fortíðarhyggju og telja mikilvægt að sitja sem lengst á fúndum og skiptast á kjafta- sögum um náungann. Við lif- um í öðravísi þjóðfélagi í dag, þar sem forystumenn flokks- ins birtast daglega í sjónvarpi. Þar á ofan er það alltaf svo, að það verða ákveðin taktskipti í samskiptum forystu flokksins og félaga þegar flokkurinn er í ríkisstjórn. Hvað varðar gagn- rýni „endurmatsnefndar" er því til að svara að við höfum unnið allar kosningar síðan,“ segir Kjartan. Fjármálamenn og bankastjórar í fjár- málaráöi Sjálfstæöis- flokksins Kjartan er fámáll um fjár- öflun flokksins, segir að flokk- urinn afli tekna með ffjálsum framlögum, sölu auglýsinga og húsaleigutekjum af Valhöll. Segir hann að oftast sé halli á reikningunum, en reynt að jafna það upp milli kosninga. Fjármálaráð Sjálfstæðisflokks- ins er flokkur vaskra sveina undir formennsku Ingi- mundar Sigfússonar í Heklu, góðvinar Kjartans. Aðrir í ráð- inu eru framkvæmdastjórarn- ir Einar Sveinsson, Sjóvá-Al- mennum, Friðþjófur O. Johnson, O. Johnsen og Kaa- ber, Júlíus S. Ólafsson, Hlað- bæ-Colas, Páll Kr. Pálsson, Vífilfelli, Páll Sigurjónsson, ístaki, Ragnar Önundarson, Þröstur Haraldsson blaðamaður, skólabróðir úr MR: Mesti kafbóturinn í íslenskri pólitík „Kjartan er stálgreindur maður og sennilega mesti kafbátur í pólitík á íslandi á síðari árum. Þótt ekki beri mikið á framkvæmdastjóra Sjálfstæðisflokksins hefur hann mikil völd. Það fer fátt framhjá honum af því sem gerist innan flokksins. Hann er mikill refiir og kann að láta menn vinna. Kjartan er góð- •ur vinur Björns Bjarnasonar og var þar með kominn inn í innsta kjarna flokksins og í innsta hring Kolkrabbans. Spurningin er ekki hverjir veðja á hann, heldur á hvern hann veðjar. Hann hefur ekki „kjörþokka“, eins og Össur Skarphéðinsson orðar það, og hefúr vit á að fara aldrei í framboð. Daglegur rekstur flokksins er í hans höndum, hann sér um fjármálin og þekkir hvernig fjárstreymið er innan flokksins og það gefur honum vald. Hann þekkir alla innviði flokksins og getur stjórnað í krafti þeirrar þekk- ingar. Kjartan hefur gert framkvæmdastjórastöðuna að valdaniiklu embætti og beitir sér til að viðhalda valdi flokksins og Kolkrabbans. Hann er ekki endilega fulltrúi ættarveldisins heldur pen- ingavaldsins.“ Víglundur Þorsteinsson, framkvæmdastjóri BM Vallár: Gerði Davíð að formanni „Kjartan kom góðu skipu- lagi á skrifstofuhald og fjár- reiður flokksins. Hann hefúr verið hæfilega nískur og að- haldssamur, eins og þarf. En eins og oft vill verða á tímum sem flokkurinn er í ríkisstjóm tapast niður sambandið við landsbyggðina og hinn al- menna flokksmann. Um völd framkvæmdastjórans er það að segja að hann er ákaflega trúr og dyggur formanni sín- um. Hann hefur jafnmikil völd og Davíð leyfir honum að hafa. Þeir vinna mjög náið saman og það hefur fært framkvæmdastjóranum vald. En það skiptir formanninn líka miklu máli að hafa trúan ffamkvæmdastjóra. Ef Kjartan hefði ekki verið ffamkvæmda- stjóri á landsfúndinum þegar Davíð tók við af Þorsteini væri Davíð ekki formaður í dag. Það skipti sköpum fyrir kjör Davíðs að Kjartan var fram- kvæmdastjóri."

x

Pressan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Pressan
https://timarit.is/publication/298

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.