Tíminn Sunnudagsblað - 12.08.1962, Blaðsíða 6

sund. Þar fjarar alveg um stór-
straumsfjörur. En þegar nokkuð er
fallið út, myndast vogur milli skerj-
anna, um tvö hundruð metra breiður
yzt. Á ytri tanga Laugaskersins ligg-
ur oft mikill fjöldi af látursel. írekstr
arveiðin er fólgin í því að geta kom-
ið netum þvert fyrir vogkjaftinn
og króað inni selinn, sem liggur
uppi.
Það voru háflæður þennan morg-
un og stórstreymt. Var fagurt að
líta yfir sundin blá og víkina, bað-
aða í sólskini. Það hefði verið ein-
kennilega innrættur maður, sem ekki
hefði fundið til fagnaðar yfir lífinu
þennan fagra vormorgun. Og þó voru
mennirnir á þessum friðsamlega
hólma að búa sig til að ráðast á sak-
iausa skepnu, eínungis af því, að
á jörðinni okkar hefur það verið tal-
ið nauðsynlegt, að dýrategundirnar
dræpu hver aðra, til þess að geta
sjálfar lifað. Vonandi á þetta eftir
að breytast, ef mannkynið á þá ann-
ars nokkra framtíð fyrir sér.
Báti er hrundið á flot. Það er
lítill sexæringur, smíðaður af Snæ-
birni, og heitir Aida. Netin eru látin
út í bátinn eins og þau eiga að vera
undir lögnina. Flárnar aftast í skut-
inn, en steinajaðarinn fram í austur-
rúm Möskvastærð netanna er um
sjö þumlungar og möskvadýptin um
tuttugu. Flárnar eru úr brenndu tré,
og ekki er meira bil á milli þeirra
en rétt fláarlengd. Á neðri jaðar nets-
ins eru notaðir hlekkir í stað steina,
og hefur verið saumaður strigi utan
um þá, svo að þeir skrölti minna, ef
þeir slást út í borðið, þegar lagt er,
og eins til að ryð af járninu skemmi
ekki netin. «
Þegar þessu verki var lokið, var
farið heim til þess að matast, því
að ekki lá á að koma út að lögninni,
fyrr en komið var nærri fjöru. Nesti
var útbúið og drykkjarblanda sett á
kútinn, og á hæfilegum tíma var svo
lagt af stað. Mig minnir, að við vær-
um sex eða sjö á bátnum. Og auð-
vitað var þetta árabátur. Loks var
haldið af stað og róið í hægðum
sínum, því að ekkert lá á. Straumur-
inn létti róðurinn, því að hann er
harður þarna á sundunum.
Úr Hergilsey og út í Oddbjarnar-
sker eru taldar tvær vikur sjávar,
átta sjómílur, og þótti hæfilegur róð-
ur í logni að vera tvo tíma þá leið.
Þegar nálgaðist skerið, var haft
hljótt um sig. Ekki mátti tala hátt
og ekki mátti láta skrölta í keipum,
og voru því tollarnir vafðir með
snæri. Selurinn hefur ákaflega góða
heyrn, og lyktnæmi hans er svo mik-
ið, að ef svo óheppilega vill til, að
vindur eða kul leggur af bát, sem
er að fara í slíka veiðiferð sem þessa,
þó að á langleið sé, þá er ekkert vís-
ara en það, að selurinn sé allur á
bak og burt, þegar komið er að lögn-
inni. Sumir höfðu jafnvel þá trú, að
svartbakurinn héldi vörð fyrir selinn
og gerði honum viðvart, ef hætta
væri á ferð, og fyrir það fengi hann
mola af borðum selsins, þegar hann
æti bráð sína, sem venjulega var fisk-
ur. Ekki veit ég, hvort nokkur hæfa
er í þessu, en hitt er víst, að oft var
svartbakurinn óþarfur mönnum í
írekstrarferðum og fældi selinn nið-
ur með gargi og ólátum,'þegar bátur
nálgaðist lögnina, þvi að selurinn,
sem er mjög skynsöm skepna, skil-
ur það, að eitthvað óvenjulegt er á
seyði, þegar svartbakurinn fer að láta
illa. Og steypir sér þá í sjóinn.
Við rerum nú suður fyrir skerið,
en þeir, sem kunnugir voru, töldu, að
tæplega væri fallið nógu mikið út,
og biðum við því nokkurn tíma. Var
svo byrjað að róa inn með skerinu,
en farið mjög hljóðlega, þar til kom
að tanga, sem er nokkuð inn með því
að vestanverðu. En fram fyrir þann
tanga má ekki fara á bátnum, því að
þá blasir legupláss selsins við.
Einn af skipsmönnum hét Eiður.
Hann var frændi Snæbjarnar, stór
maður og sterkur, en ekki talinn lag-
virkur. Hann hafði þann starfa í
írekstrarferðum, að gæta innra sunds-
ins, leiðarsundsins, því að ekki má
vera fallið úr því, þegar byrjað er að
leggja. f því sundi miðju er dálítið
sker eða hlein, og verður að vaða
þar út og fæla selinn, að hann fari
ekki inn úr sundinu, þegar hann
finnur að ytra sundið er lokað með
netunum. En það er betra, að maður-
inn, sem stendur þarna í mitti í sjón-
um á flúðinni, sé enginn veifiskrati.
Snæbjörn þekkti frænda sinn og
vissi til hvers mátti trúa honum. Eið-
ur fór nú þarna á land, wpnaður
heljarmiklum krókstjaka. Átti hann
svo að hlauna inn skerið, þar til hann
kæmi á þann stað.þar sem hann skyldi
vaða út. Það mátti þó ekki gera, tyrr
en báturinn var kominn á leið yfir
voginn með netatrossuna. Við settum
nú endann á netunum niður með tang
anum, og svo var lagzt fast á árarnar.
Tveir menn greiddu netin út.
Það kom heldur en ekki líf í tusk-
urnar í selabyggðinni, þegar bátur-
inn var kominn nokkuð frá landi.
Það var eins og stór grjótskriða væri
að hrynja í sjóinn, þegar selurinn
ruddist fram. Gizkað var á, að selirn-
ir væru sextíu til sjötíu þarna í hópn-
um. Það stóð alveg heima, að fyrstu
selirnir komu út að netunum, þegar
við vorum búnir að leggja þau þvert
yfir voginn. En þeir sáu fljótt að
þarna var lokað. Sneru þeir þá við og
syntu inn sundið, þar sem Eiður
stóð í sjónum og lamdi á báðar síður
með krókstjakanum. Og það mátti
svo sem heyra það, þótt langt væri
milli hans og okkar, að hann hafði
raddböndin í góðu lagi.
Ekki hefur selnum fundizt kapp-
inn árennilegur, því að hann sneri
við aftur og kom nú að netunum.
Þeir, sem áræðnastir voru, réðust nú
til útgöngu, en festu sig í netunum,
voru dregnir að bátnum og rotaðir
með keppnum. Vanur maður þarf
ekki að slá nema eitt högg til þess að
rota selinn. Svo voru þeir hálsskorn-
ir, og varð sjórinn allt í kring blóð-
litaður. Þetta er nokkuð óskemmti-
leg vinna og er hinn eini bjargræðis-
vegur, sem ég sakna ekki, þótt legð-
ist niður. En mikil björg var það
heimilum, bæði í eyjum og á landi,
sem oft voru fátæk að matbjörg, eink
um snemma á vorin. En eyjabændur
miðluðu oft landbændum, þegar
þeirra var leitað, og ekki einatt fyrir
mikið verð.
Nú hefur fallið svo mikið út, að leið
arsundið er orðið þurrt og engin
hætta á, að selurinn komist inn um
það. Er þá farið að þrengja meira
að selnum, sem innikróaður er. Ein-
att bætist við veiðina, og loks er að-
eins einn selur eftir í hringnum. —-
Hann syndir aftur og fram og leitast
við að komast út. Þetta var fullorð-
inn selur. Það var átakanlegt að sjá
blessaða skepnuna synda þarna í
blóði félaga sinna og geta ekki bjarg-
að sér. Snæbjörn segir þá, og var
röddin hálfklökk, sem honum var
þó ekki gjarnt til:
„Ég get ekki horft á þetta lengur,
við skulum sleppa honum“.
Allir hafa víst hugsað hið sama,
enda voru menn fljótir að opna nót-
ina og sleppa selnum.
Margir selir höfðu sloppið hjá okk-
ur. Þegar margir komu í hótina í
senn, vöfðu þeir henni um sig, og þá
lyftist hún frá botninum, og þar köf-
uðu þeir undir hana. En veiðin var
í þetta sinn tuttugu og átta selir,
flestir stórir, enda var báturinn sökk-
hlaðinn af aflanum.
Það eru nú liðin tuttugu og fimm
ár síðan seinast var farið í írekstrar-
ferð, og selnum hefur fjölgað mjög.
Uppidráp á útsel er alveg úr sög-
unni. Enda er haustkópaveiðin marg-
föld sums staðar við það, sem áður
var.
Ég held, að það hafi verið í fyrra-
sumar, að ég las það í einu dag-
blaðanna, að nauðsynlegt væri að
útrýma selnum sökum þess, að hring-
ormar í fiski væru selnum að kenna.
Ekkert var það þó rökstutt, hvernig
samband var varið þar á milli. Ég
er nú að vísu enginn náttúrufræðing-
ur, en skrítið væri það frá breið-
firzku sjónarmiði að friða örninn, sem
gerir oft á tíðum stórtjón í varplönd-
um, en útrýma selnum, þessari fallegu
nytjaskepnu.
Skrifa'ð á kóngsbænadaginn 1962.
558
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ