Tíminn Sunnudagsblað - 19.08.1962, Blaðsíða 16

íslenzkur sveitabær áriS 1694.
í íslenzkum hundum, að rúm tuttugu
og átta af hverju hundraði voru sýkt-
ir, var augljóst mál, á hverju grund-
valla skyldi baráttuna til útrýmingar
sullaveikinni. Markaði Krabbe ræki-
lega veginn fyrir sullavarnaraðgerð-
um hlutaðeigandi stjórnarvalda.
Báðir þessir menn, Schleisner og
Krabbe, hurfu heim til Danmerkur,
sem miklir velgerðarmenn íslendinga.
Ehlers sá sjálfan sig við hlið þeirra
sem sigurvegara yfir holdsveikinni á
íslandi.
VI.
Ehlers steig hér á land um miðbik
júlímánaðar, og var í för með honum
danslcur læknakandídat, Hansen að
nafni. Fór hann þegar á gufubátnum
Elínu upp í Borgarfjörð, en fékk sér
síðan hesta og fylgdarmenn til ferðar
austur í sveitir. Var Guðmundur Guð
mundsson frá Torfastöðum í Grafn-
ingi, læknastúdent á fertugsaldri,
túlkur hans, bæði þá og síðar.
Ehlers reyndist hinn ótrauðasti
ferðamaður, þótt hann væri alls ó-
vanur þeim örðugleikum, sem mættu
honum hér. Hann kvartaði lítt, þótt
þreytandi væri fyrir útlendan mann
að ríða langar dagleiðir, oft um tor-
færa vegu í misjöfnu veðri, og létekki
vatnsföllin á Suðurlandi ægja sér.Stór
brotin náttúrufegurð landsins heill-
aði hann þegar. Gististaðir voru vald-
ir, þar sem myndarlegast var hýst, —
hjá læknum, prestum og snyrtilegustu
bændum, svo sem venja var, þegar
útlendingar voru á ferðalögum. Hvar
vetna var þessum gestum tekið hið
bezta, og þótti Ehlers þegar mikið
til gestrisni og gréiðasemi lands-
manna koma.
En hann var ekki á skemmtiferð.
Hann hafði augun hjá sér og gerði
sér far um að kynnast háttum almenn
ings og siðum. Leit hans að holds-
veiku fólki leiddi hann beint inn í
sum hin ömurlegustu húsakynni
landsmanna, þar sem hin lifandi lík
hvíldu í kör og kröm og máttu sig
ekki hræra.
Það var margt, sem honum blöskr-
aði, þegar hann fór ofurlítið að kynn-
ast landshögum. Hann hafði ekki
fyrr séð torfbæi. Örbirgðin í kotun-
um blasti við augum gestsins, og þó
ofbauð honum meira óþrifnaðurinn.
Daunninn fyllti vit hans í yfirfullum
baðstofunum, þar sem tveir og jafn-
vel þrír sváfu saman í rúmi og þeg-
ar hann fór að huga að loftræsting-
unni, sá hann, að gluggaborurnar voru
negldar aftur. Hann fór ekki dult
með þann óhugnað, sem þessi hýbýli
og lífsvenjur vöktu hjá honum.
Hann varð þess líka áskynja, að
holdsveikissjúkiingarnir voru miklu
fleiri en skýrslur hermdu. Þeir
streymdu til hans á þá bæi, þar sem
hann hafði viðstöðu, enda hafði hjá
sumum þeirra glæðzt sú von, að hann
hefðj meðferðis læknisdóma, er gætu
bætt mein þeirra. Þeir voru þó líkatil,
sem reyndu að hliðra sér hjá því að
verða á vegi hans. En hann sótti þá
heim, ef hann spurði til þeirra og
gat komið því við, og hann gerði sér
ferð'ir til frekari rannsóknar á heim
ili holdsveikisjúklinga, sem gáfu sig
fram sjálfkrafa. Eftir skamman ííma
var hann búinn að finna sunnanlands
nálega jafn marga sjúklinga og áttu
að vera á öllu landinu.
Skeytingarleysi manna í umgengni
við sjúklingana gekk alveg fram af
honum. Frændur þeirra og vinir heils
uðu þeim með kossi, en aðrir með
rækilegu handabandi, og var því engu
skeytt, þótt varir þeirra væru kaun-
um slegnar og fingurnir hálfrotnaðir
af höndunum. Ehlers fékk ekki einu
sinni sjálfur undan þessum handa-
böndum vikizt, því að hann fann, að
hver tilraun til þess var virt til hinn-
ar mestu móðgunar. En kossum sjúkl
inganna tókst honum að verjast á öll-
um ferðalögum sínum um ísland. —
Þetta var talsvert ólíkt því, er hann
átti að venjast I bæjarsjúkrahúsinu
í Kaupmannahöfn.
Og það var svo sem ekki verra en
annað, þótt menn kysstu og föðmuðu
sjúklingana. Heilbrigt fólk svaf hik-
laust við sömu rúmföt og sjúkt fólk
og hvíldi jafnvel hjá því í rekkju.
Sjúkar konur önnuðust matseld fyrir
heimamenn og gesti, ef þær voru ról-
færar og gátu stýrt höndum sínum.
Farlama sveitarómagar voru eitt ár-
ið á þessum bænum og annað árið á
hinum. Þannig var til þess stofnað, að
Baðstofa á vel Hýstum sveitabæ fyrir síðustu aldamót.
592
T f M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ