Tíminn Sunnudagsblað - 06.01.1963, Blaðsíða 8

skógi í sama hreppi. Toríi bóndi gekk
að eiga Kristjönu og bjuggu þau í
Kifkjuskógi til æviloka Kristjönu 29.
marz 1883. Eina dóttur áttu þau sam-
an, Kristfríði Jónínu að nafni; hún
fór til Ameríku. Svo segir um Torfa
í bókinni Dalamenn eftir séra Jón
Guðnason:
„F. 20. des. 1822. Foreldrar: Sveinn
Finnsson í Neðri-Hundadal og f. k. h.
Guðrún Guðmundsdóttir. Bjó á parti
af Neðri-Hundadal 1857—71. Bóndi i
Kirkjuskógi 1871—87. Fór svo til
Vesturheims eftir ráðstöfun hrepps-
nefndar. Dó i Glenbors, Manitoba, 1
des. 1905“.
Þessu næst er að athuga líkurnar
fyrir aðseturstíma Jóns og Kristínar
á Baulárvöllum og ársetningu undr-
anna, á grundvelli framangreindra
upplýsinga.
Eins og áður segir hafa ekki fund-
izt skráðar heimildir um aðsetur
þyjra hjóna í 3 ár á því tímabili,
sem hér virðist koma til greina, þ. e.
árin 1829, 1834 og 1838, og skulu þau
nú athuguð nánar hvert fyrir sig.
Árið 1829 virðist ekki geta komið
til greina, þegar af þeirri ástæðu, að
mannabyggðin á Baulárvöllum hafi
þá ekki verið risin af grunni, og í
annan stað af því, að Kristjana Jóns-
dóttir var þá ófædd.
Og sama máli er að gegna með árið
1334 vegna þess að þá hefur annað
fólk verið á Baulárvöllum. Miklar
líkur eru til þess, að Guðmundur
Sumarliðason hafi búið þar það ár
Guðrún Guðbrandsdóttir fluttist þang
að 1834 og hún og Guðmundur eru
þar bæði samkvæmt manntali 1835
Að vísu mætti láta sér til hugar
koma, að þarna hefðu orðið aðseturs
skipti nokkurn hluta úr árinu, en þó
verður að' telja það fremur ósennilegt
Árið 1838 virðist ekkert því til fyr
irstöðu, að þau hjónin hafi þá geta?1
verið á Bauiárvöllnm. Þá vant.ar hp:
ildir um aðsetur þeirra og ekki vitað
um neinn, sem þá væri í kotinu. Má
og jafnframt hafa -það í huga, sem
Árni prófastur segir í skýrslu sinni,
að þau Jón og Kristín muni hafa
flutzt út í Eyrarsveit á næsta vori.
Og enginn vafi getur leikið á því,
hvenær þau voru þangað komin, sam-
kvæmt framansögðu. Niðurstaðan af
þessum athugunum hlýtur því að
verða sú, að Baulárvallaundrin hafi
gerzt veturinn 1838—39. Og við þá
niðurstöðu mun verða að sitja, þar
til nýjar og betri heimildir hafa
komið í leitirnar.
Eflaust hafa þau Kristín og Jó,.
Sundmann verið bláfátæk og því ekk:
8. spalti — Báulárvallaundrin — -
átt margra kosta völ með jarðnæði
eða annað og sama máli hefur líklega
verið að gegna með flesta eða alla
þá aðra, sem tóku sér aðsetur á Baul
árvöllum. Þótt fólk á fyrri hluta 19
aldar hefði enga hugmynd um að
gera þær kröfur til lífsþæginda, sem
komu fram löngu síðar og alkunnai
eru nú á dögum, þá má næstum því
ganga að því vísu, að sérhver hlutað
eigenda hafi óskað sér betra hlut-
skiptis en þess, að þurfa að setjast
að á Baulárvöllum. Fyrir þau Jón
og Kristínu kann það þó að hafa ver
ið þolaniegra með hliðsjón af því, a£
þegar hér var komið, hafði svo skip
azt, að á bæjunum hið næsta þeim
við fjallið að sunnanverðu bjuggu
ættingjar þeirra og venzlamenn.
Þórður, bróðir Kristínar, bjó á Dal.
Systir Jóns, Þórlaug, var húsfreyja
í Hrísdal, gift Guðmundi Jónssyni, og
Kristín (eldri), systir hans, var hús-
freyja á Hofsstöðum, gift Þorleifi
Þorleifssyni, síðar í Bjarnarhöfn. En
Þorleifur og Jón Sundmann voru
óræðrasynir og systrasynir.
Það er rnissögn, að Magnús Jónsson,
em átti Kristínu yngri, systur Jóns
mdmanns, hafi búið á Hofsstöðum
*
Fjöldi ferðafólks
og veiðimanna við
Baulárvatn.
(Ljósm.: Magnús
Karl Antonsson).
og verið hreppstjóri á þeim tíma,
sem liér getur komið til greina; hvort
tveggja gerðist síðar.
Ýmsir munu telja söguna um Baul-
árvallaundrin bæði furðulega og ótrú-
lega. En þannig er mönnum ævinlega
tamt að bregðast við þeim fyrirbær-
um, sem þykja hafa gerzt á yfirskil-
vitlegan hátt. Annar þáttur málsins,
sem mætti valda nokkrum heilabrot-
um, er sú sögn, að Kristínu hafi fýst
að fara aftur að Baulárvöllum, þrátt
fyrir hina átakanlegu reynslu, sem
hún var nýbúin að öðlast þar á staðn-
um. Flestum mun ganga betur að
trúa því, sem segir um þetta á öðrum
stað, að allt fémætt hafi verið flutt
burt úr kotinu strax eftir að undrin
iiöfðú gerzt, og ekki hafi verið búið
þar að staðaldri upp frá því. Ein-
hverjum kann því að koma það full-
komlega á óvart, og hreint ekki
óskemmtilega, að aldrei mun mann-
legt líf á Baulárvöllum hafa verið
stöðugra og fjölbreyttara en einmitt
í nokkur ár upp úr 1839. Og kann
það að vera engu ómerkilegra að sinu
leyti en það, sem á undan var gengið.
En þetta er kapítuli úr óskráðri sögu
Baulárvaiia.
í FUGLAFIRÐI -
rramhalð af 11. siðu
spjald, bönd úr tágum, tinnusteinn
6g fleira smálegt.
Það, sem fannst í laginu oían á
elztu gólfskánmni, var áþekkt: Brot
úr leiriláíum og klébergsílátum,
biýni, snældusnúðar úr steini, ým-
ist klébergi eða færeysku grjóti,
brot úr tréílátum, bönd úr einiviðar-
tágum, eldskörungur, steinkola, við-
arkol, tinna, hurðarloka, vaðsteinar,
járnmolar, hesiihnetur, dýrabein og
loks trésleifar, ein sérlega falleg, 37
sentimetra löng. með krosslaga gati
á miðju blaði.
Alls voru góiílögin átta, og fannst
mun færra í efri lögunum.
Því, sem fannst í elztu gólflögun-
um, svipaði mjög til þess, sem áður
hafði fundizt við rannsóknir á forn-
um rústum færeyskum, og byggingar-
lagið er hið sama og þekktist þar frá
uppgreftri í Kvívík, þótt þar yrði ekki
sannað hvernig þekian var borin uppi.
Það var ekki stórvægilegt, sem
fannst, en öll til samans veita brot-
in innsýn í líf og hætti á löngu liðn-
um öldum. Með dálitlu hugmynda-
flugi má gera mynd af því fólki, sem
endur fyrir löngu lifði í bogmyndaða
skálanum við Gjógvará og láta sig
gruna einhvern snefil af því and-
rúmslofti, er pað hrærð'ist í.
(Heimild: Fióðskaparrit — Tofta-
rannsóknir í Fuglafirði eftir
Sverra Dahl).
16
T 1 M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ